نگاهی به آخرین سفر شاه به امریکا/ شرکت جمعیت هوادار شاه در تظاهرات اعتراضی
دانشجویان ایرانی از همه گرایش‌های فکری موفقیت تبلیغاتی دیگری در آخرین برخورد با شاه در امریکا به دست آورند. یک هفته پیش از انجام این سفر خبرگزاری آسوشیتدپرس طی خبری نوشت: «چهار نفر نقاب‌دار در تظاهراتی علیه دیدار آینده شاه ایران از امریکا، خود را با زنجیر به مجسمه آزادی بستند.» شاه نیز پیش از سفر در مصاحبه با مجله امریکایی نیوزویک اعلام داشت: «برخی تظاهرکنندگان ضد ایرانی در امریکا، تندروهای فلسطینی هستند.» سخنگوی وزارت‌خانه امریکا نیز نسبت به این تحرکات به مقام‌های ایرانی هشدار داد.
پرویز عدل، سخنگوی وزارت‌خانه ایران نیز تظاهرات علیه شاه را به توطئه آنارشیست‌ها علیه شاه توصیف کرد و گفت، شاهنشاه به عنوان مظهر امنیت و ثبات منطقه، بزرگ‌ترین مانع برای هدف‌های آنارشیست‌ها شناخته می‌شود!
این برخورد در تلویزیون‌های امریکا و در صفحات اول روزنامه‌ها این کشور از جمله لس‌آنجلس‌تایمز و واشنگتن‌پست بازتاب وسیعی یافت. در این تظاهرات همه جناح‌های انشعابی سازمان دانشجویان ایرانی در امریکا همراه با گروهی از دانشجویان مسلمان در نزدیک کاخ سفید اجتماع اعتراض‌آمیزی به راه انداختند. این جمعیت که تعدادشان به چهار هزار نفر می‌رسید در بخش شمالی کاخ سفید در میدان لافایت اجتماع کرده بودند و در همان حال، جمعیت هوادار شاه نیز که حدود هزار و ۵۰۰ نفر می‌شدند در ناحیه الیپس که چمنزاری در جنوب کاخ سفید است، جمع شده بودند. اندکی پس از ورود شاه در ساعت۳۰:۱۰ صبح و با شلیک گلوله‌های توپ که مقدم شاه را گرامی می‌داشتند، صد‌ها تظاهر‌کننده ضدشاه برای هجوم به سوی کاخ سفید به صفوف پلیس یورش بردند. دانشجویان با استفاده از چوب‌دستی‌هایی که از پلاکارد‌ها کنده شده بود و نیز چوب‌هایی که از تاسیسات ساختمانی اطراف تهیه کرده بودند با پلیس مجهز به باتوم به زد و خورد پرداختند. صحنه درگیری خشونت‌بار حدود ۲۰ دقیقه طول کشید. تظاهرکنندگان آنقدر به محدوده تشریفات کاخ سفید نزدیک شده بودند که پلیس مجبور به استفاده از گاز اشک‌آور شد. پرتاب گاز اشک‌آور پلیس به سوی تظاهرکنندگان باعث شد تا شاه و رییس‌جمهور کار‌تر نیز دچار سرفه شوند و اشک از چشمانشان جاری شود.
در پایان این ماجرا ۹۶ تظاهر‌کننده و ۲۶ پلیس مجروح شدند. جمعیت هوادار شاه شامل ۷۰۰ دانشجوی نیروی هوایی می‌شدند که با استفاده از سه روز مرخصی به تظاهرات آورده شده بودند و نیز افراد دیگری که از سفارت ایران پول دریافت کرده بودند. گروهی از این افراد را اتباع ایرانی‌تبار غیرمسلمانی تشکیل می‌دادند که اعتراف کردند که هزینه‌های بلیت هواپیما، اقامت در هتل و نیز مبلغ صد دلار پول توجیبی توسط نمایندگان دولت ایران به آنان پرداخت شده است. یکی از جوانان شرکت‌کننده به خبرنگاران گفت: «من روز دوشنبه با پول شاه به اینجا پرواز کردم. آنان پول بلیت هواپیما را همراه با مبلغ ۳۰۰ دلار هزینه‌های دیگر به هر کسی که حاضر به آمدن به اینجا و اعلام حمایت از شاه بود، پرداخت می‌کردند. من این پول را گرفتم و حال علیه خود شاه تظاهرات می‌کنم. (امیدوارم) شاه به درک واصل شود.»
این خشن‌ترین و بزرگ‌ترین تظاهراتی بود که بعد از تظاهرات ضد جنگ ویتنام از اوایل دهه ۱۹۷۰ در واشنگتن صورت گرفت. خشونت‌آمیز بودن این درگیری‌ها، چشمان گریان شاه و رییس‌جمهوری امریکا و نیز گزارش رسوا‌کننده مربوط به باج دادن شاه به افراد برای شرکت در تظاهرات به نفع او در محافل بین‌المللی بازتاب وسیعی داشت.
در مذاکرات رسمی شاه و کار‌تر مسایل مربوط به امنیت منطقه و روابط و موضوع فروش اسلحه از طرف امریکا به ایران و همچنین مساله نفت مورد بحث قرار گرفت، ولی مهم‌ترین موضوعی که در مذاکرات خصوصی کار‌تر با شاه مطرح شد، مساله حقوق بشر و آزادی‌های سیاسی در ایران بود که کار‌تر در خاطرات خود به آن اشاره کرده و نوشته است که توصیه‌هایی برای گسترش آزادی‌های سیاسی و تماس با گروه‌های ناراضی به شاه کرده ولی شاه ضمن دفاع از سیاست‌های خود گفته است که بیشتر مخالفان او کمونیست‌ها هستند و قوانین ایران فعالیت‌های کمونیستی را در ایران منع کرده است. خبرگزاری فرانسه و یونایتدپرس در همین زمینه از قول شاه نوشتند: «کسانی که در دیدار جاری وی از امریکا دست به تظاهرات می‌زنند در درجه اول کمونیست‌ها هستند! مخالفت در ایران غیرقانونی نیست! ولی کمونیسم غیرقانونی است.»
مهم‌ترین امتیازی که شاه برای جلب حمایت کار‌تر از حکومت خود به او داد موافقت با تثبیت بهای نفت بود که با سخنان گذشته او درباره لزوم افزایش بهای نفت و مرتبط ساختن آن با تورم جهانی آشکارا تناقض داشت. شاه در یک کنفرانس مطبوعاتی که پیش از ترک واشنگتن ترتیب داد، رسما این موضوع را اعلام داشت و گفت که ایران در اجلاس آینده اوپک از تثبیت بهای نفت برای یک سال آینده حمایت خواهد کرد. در همین کنفرانس مطبوعاتی سوالاتی درباره مسایل مربوط به حقوق بشر از شاه مطرح شد و شاه در پاسخ به این سوالات ضمن اشاره به فضای باز سیاسی که در ایران به وجود آمده گفت که او با نظریات کار‌تر درباره مسایل مربوط به حقوق بشر کاملا موافق است. «ولی آنچه در مورد ایران باید گفته شود این است که در کشور ما فعالیت‌های کمونیستی غیرقانونی است و اگر کسانی به علت دست زدن به این قبیل فعالیت‌ها تعقیب و بازداشت می‌شوند، کاری است که در چارچوب قوانین ایران صورت می‌گیرد.»
شاه در مصاحبه‌های دیگری که جداگانه با چند روزنامه و مجله امریکایی داشت، کوشید تا حرکت‌های مذهبی را در ایران به کمونیست‌ها ارتباط دهد و چنین وانمود کند که کمونیست‌ها یا به اصطلاح خودش «مارکسیست‌های اسلامی» در پوشش مذهب در ایران دست به فعالیت زده‌اند تا هم از احساسات مذهبی مردم استفاده کنند و هم از تعقیب قانونی مصون بمانند. شاه اصطلاح «ارتجاع سرخ و سیاه» خود را هم در این مصاحبه‌ها تکرار می‌کرد و برای ترساندن غربی‌ها، خطر کمونیسم در ایران را بیش از آنچه واقعیت داشت بزرگ می‌کرد.
۲۷ نوامبر سال ۱۹۷۷ سنای امریکا نسبت به تظاهرات بر ضد شاه در شهر واشنگتن و در کنار نرده‌های کاخ سفید به دولت جیمی کار‌تر اعتراض کرد. این تظاهرات در جریان سفر شاه به واشنگتن صورت گرفته بود. سنای امریکا، مقامات دولت کار‌تر را متهم کرد که اقدامات لازم را برای جلوگیری از این تظاهرات به عمل نیاورده‌اند. از لحن اعتراض چنین برمی‌آمد که مقامات دولت کار‌تر تعمدا از تظاهرات جلوگیری نکرده بودند تا شاه تضعیف و پایه‌های حکومت او متزلزل شود.
منابع:
ـ داستان انقلاب تالیف و ترجمه محمود طلوعی، نشر علم، ۱۳۷۱.
ـ کنفدراسیون، تاریخ جنبش دانشجویی ایران، افشین متین، مترجم ارسطو آذری، تیراژه، ۱۳۷۸ .
ـ روزشمار روابط ایران و امریکا، غلامرضا کرباسچی، انتشارات بقعه، ۱۳۸۰.
منبع: روزنامه شرق
نظر شما :