گاهشمار جنگ جهانی اول در ایران

تورج اتابکی، پژوهشکده بین‌المللی تاریخ اجتماعی، آمستردام
۳۰ آبان ۱۳۹۳ | ۲۰:۳۴ کد : ۴۸۳۱ از دیگر رسانه‌ها
سال ۱۹۱۴:

 

۹ مرداد ۱۲۹۳- آغاز جنگ جهانی، حمله آلمان به روسیه

۱۲ مرداد ۱۲۹۳- حمله انگلستان به آلمان

۲۵ مرداد ۱۲۹۳- انتصاب مستوفی‌الممالک، سیاستمدار باتجربه و مورد احترام به ریاست وزرایی

۲۷ مرداد ۱۲۹۳- اعلام بی‌طرفی آمریکا از سوی وودرو ویلسون، رئیس‌جمهور آمریکا

۹ آبان ۱۲۹۳- اعلام بی‌طرفی ایران در جنگ جهانی از سوی احمدشاه قاجار

۹ آبان ۱۲۹۳- ارتش انگلیس مرکب از سربازان انگلیسی و هندی در جنوب ایران پیاده شدند. هدف اعلام شده، حفظ امنیت میدان‌های نفتی و پالایشگاه آبادان است

۱۲ آبان ۱۲۹۳- ممنوعیت صدور مواد غذایی به خارج از کشور به علت شیوع قحطی

۱۶ آبان ۱۲۹۳- اعلام آمادگی روستاییان خوزستان برای مقابله با ارتش انگلیس برای دفاع در مقابل نیروهای انگلیسی

۳۰ آبان ۱۲۹۳- انگلیسی‌ها بصره را به تصرف خود درآوردند

۱۳ آذر ۱۲۹۳- افتتاح دوره سوم مجلس شورای ملی در تهران

 

 

سال ۱۹۱۵:

 

دی ۱۲۹۳- انتقال کارکنان اروپایی شرکت نفت ایران و انگلیس از اهواز و آبادان به خرمشهر برای محافظت از آنان در مقابل نیروهای عثمانی و عشایر مخالف

۱۱ دی ۱۲۹۳- حمله نیروهای عثمانی به بصره

۱۱ دی ۱۲۹۳- تجاوز عثمانی به خاک ایران

۱۲ دی ۱۲۹۳- تصرف تبریز و ارومیه توسط ارتش عثمانی

۲۴ دی ۱۲۹۳- عزیمت واسموس آلمانی به بوشهر جهت تبلیغ و تحریک خوانین عشایر علیه متفقین

۲۸ دی ۱۲۹۳- انعقاد پیمان ۱۹۱۵ میان روسیه و انگلستان با موضوع تقسیم ایران به دو منطقه نفوذ و تحمیل هزینه‌های ارتش متفقین به ایران

۴ بهمن ۱۲۹۳- تهاجم ارتش روسیه به ایران و استقرار قوای آن کشور در مرزهای شمالی

۶ بهمن ۱۲۹۳- درگیری سپاه روس و عثمانی در تبریز و ارومیه

۸ بهمن ۱۲۹۳- شکست سپاه عثمانی از قوای روس و تصرف آذربایجان به دست روس‌ها

۱۶ بهمن ۱۲۹۳- قطع صدور نفت و تخریب انبارهای شرکت نفت توسط اعراب باوندی

۲۵ بهمن ۱۲۹۳- انتصاب محمدحسن میرزا ولیعهد به فرمانفرمایی آذربایجان

۳ اسفند ۱۲۹۳- تلاش امیر حشمت برای ورود به کرمانشاهان در راس عشایری که از در مخالفت با متفقین برآمده‌اند

۱۲ اسفند ۱۲۹۳- درگیری و جنگ عشایر مخالف انگلستان با اعراب تحت فرمان شیخ خزعل

۱۷ اسفند ۱۲۹۳- اقدام نیروهای انگلیسی به بازداشت کنسول آلمان در بوشهر و تلاش ناموفق برای دستگیری واسموس

۲۰ اسفند ۱۲۹۳- استعفای مستوفی‌الممالک از ریاست وزرایی و صدور فرمان انتصاب میرزا حسن‌خان مشیرالدوله به این سمت

اسفند ۱۲۹۳- پیشرفت کار شرکت نفت و حفر چاه‌های جدید نفتی در خوزستان علیرغم جنگ جهانی

۹ فروردین ۱۲۹۴- فتوای جهاد علمای شیعه نجف علیه نیروهای متفقین

۱۰اردیبهشت ۱۲۹۴- استعفای مشیرالدوله از مقام ریاست وزراء

۱۲اردیبهشت ۱۲۹۴- نخست‌وزیری عین الدوله

۲۱ خرداد ۱۲۹۴- حمله عشایر تنگستان به واحد نظامی انگلیس در بوشهر

۱۱ تیر ۱۲۹۴- استعفای عین‌الدوله

مرداد - شهریور ۱۲۹۴- حملات عشایر تنگستان و گروه رئیسعلی دلواری به مواضع نیروی نظامی انگلستان

۵ مرداد ۱۲۹۴- مستوفی‌الممالک باز به ریاست وزرایی منصوب می‌شود

۱۳ مرداد ۱۲۹۴- حرکت سربازان روس به سوی تهران

۱۹ مرداد ۱۲۹۴- اشغال بوشهر توسط ارتش انگلیس و خلع سلاح ژاندارمری

۲۱ مرداد ۱۲۹۴- حمله نیروهای انگلیس به روستای دلوار و منهدم ساختن آن روستا

۱۱ شهریور ۱۲۹۴- کشته شدن رئیسعلی دلواری به دست نیروهای انگلیسی

۹ آبان ۱۲۹۴- تصویب قانون سربازگیری

۱۴ آبان ۱۲۹۴- افزایش قیمت گندم و شیوع قحطی در سیستان به علت خرید غله توسط ارتش انگلستان

۲۰ آبان ۱۲۹۴- تاسیس کمیته دفاع ملی. آغاز مذاکرات مجلس برای انتقال پایتخت از تهران به اصفهان

۲۳ آبان ۱۲۹۴- انصراف احمدشاه از انتقال پایتخت از تهران به اصفهان

۱۵ آذر ۱۲۹۴- آغاز محاصره الکوت در بین‌النهرین از سوی نیروهای عثمانی

۲۲ آذر ۱۲۹۴- انحلال مجلس شورای ملی

۲۶ آذر ۱۲۹۴- تصرف ساوه توسط ارتش روسیه و عزیمت کمیته دفاع ملی از قم به اصفهان

۱ دی ۱۲۹۴- استعفای مستوفی‌الممالک و انتصاب عبدالحسین میرزا فرمانفرما به ریاست وزرایی

 

 

سال ۱۹۱۶:

 

۱۴ دی ۱۲۹۴- تصرف قم و کاشان توسط ارتش روس

۱۴ دی ۱۲۹۴- حرکت کمیته دفاع ملی از اصفهان به کرمانشاه

۱۵ دی ۱۲۹۴- نبرد قوای ملی ایران (کمیته دفاع ملی) با ارتش روس

۲۵ دی ۱۲۹۴- شکست قوای ملی از ارتش روس در درگیری پراکنده غرب کشور

۳ اسفند ۱۲۹۴- عقب‌نشینی کمیته دفاع ملی به قصر شیرین

۴ اسفند ۱۲۹۴- تصرف کرمانشاه آخرین مقر کمیته دفاع ملی در ایران از سوی ارتش روس

۱۰ اسفند ۱۲۹۴- استعفای فرمانفرما از ریاست وزرایی

۱۱ اسفند ۱۲۹۴- ورود نظامیان انگلیس به جنوب و تشکیل تفنگچیان جنوب ایران معروف به «پلیس جنوب»

۱۳ اسفند ۱۲۹۴- انتصاب سپهدار تنکابنی به سمت ریاست وزرایی

۹ اردیبهشت ۱۲۹۵- تسلیم نیروهای انگلیسی تحت محاصره در الکوت به ارتش عثمانی

۱۰ اردیبهشت ۱۲۹۵- انحلال «کمیته دفاع ملی» در قصر شیرین و تشکیل «هیات مدافعان وطن»

۱۵ اردیبهشت ۱۲۹۵- لشکرکشی روس‌ها به قصر شیرین

۱۵ خرداد ۱۲۹۵- آغاز شورش اعراب در حجاز

۱۰ تیر ۱۲۹۵- فتح کرمانشاه از سوی ارتش عثمانی و ملیون ایرانی و عقب‌نشینی ارتش روس از آن شهر

۲۰ مرداد ۱۲۹۵- تصرف همدان از سوی ارتش عثمانی

۲۶ مرداد ۱۲۹۵- فرار ارامنه از تهران پس از پخش شایعه ورود ارتش عثمانی به پایتخت

۱۰ شهریور ۱۲۹۵- تشکیل کمیته مجازات

۱۵شهریور ۱۲۹۵- انتشار روزنامه کاوه در برلین

 

 

سال ۱۹۱۷:

 

۲۲۵ بهمن ۱۲۹۵- امضای توافقنامه میان خوانین بختیاری و نمایندگان انگلستان مبنی بر اتحاد آنان با شیخ خزعل و حمایت از منافع نفتی انگلیس در خوزستان

۲۸ بهمن ۱۲۹۵- ترور میرزا اسماعیل‌خان، مدیر انبار غله دولتی

۱۷ اسفند ۱۲۹۵- تشکیل حزب دمکرات آذربایجان به رهبری شیخ محمد خیابانی

۱۷- ۲۰ اسفند ۱۲۹۵- فتح بغداد به دست نیروهای انگلیس

۱۷ - ۲۱ اسفند ۱۲۹۵- انقلاب (فوریه) روسیه و برکناری نیکلای دوم، تزار روسیه از سلطنت

۲۸ اسفند ۱۲۹۵- اعزام هیاتی به سرپرستی سید ضیاء طباطبایی به پتروگراد برای گفت‌وگو با دولت جدید انقلابی

۱۷ فروردین ۱۲۹۶- ورود ایالات متحده به جنگ جهانی با اعلان جنگ به آلمان

۱۰ خرداد ۱۲۹۶- انتصاب علاءالسلطنه به ریاست وزرایی

۱۷ خرداد ۱۲۹۶- ترور میرزا محسن مجتهد از سوی کمیته مجازات

۱۵ تیر ۱۲۹۶- شورشیان عرب به رهبری لورنس عربستان بندر عقبه را تصرف می‌کنند

۱۶- ۱۷ آبان ۱۲۹۶- (انقلاب اکتبر) بلشویک‌ها در پتروگراد قدرت را قبضه می‌کنند

۲۵ آذر۱۲۹۶- الغای تمام عهدنامه‌های تزاری با ایران از سوی بلشویک‌ها

۲ دی ۱۲۹۶- دولت نوپا در روسیه پیمان صلح با آلمان را امضا کرد

 

 

سال ۱۹۱۸:

 

۲۵ دی ۱۲۹۶- کناره‌گیری عین‌الدوله و انتصاب مستوفی‌الممالک به ریاست وزرایی

۸ بهمن ۱۲۹۶- ورود فرستاده دولت نوبنیاد شوروی به تهران

۸ بهمن ۱۲۹۶- غارت شهرهای همدان، سنندج و آذربایجان از سوی قوای باقی مانده ارتش روسیه

۸ بهمن ۱۲۹۶- انتشار قحطی و توزیع دمپختک در میان مردم تهران

۲۹ بهمن ۱۲۹۶- فراخوان وزارت امور خارجه ایران به دولت انگلیس برای تخلیه جنوب ایران از ارتش انگلیس و الغای پیمان ۱۹۰۷

۹ اسفند ۱۲۹۶- تظاهرات مردمی علیه دولت انگلستان در میدان توپخانه تهران

۹ اسفند ۱۲۹۶- توقیف تمام روزنامه‌های تهران و ولایات از سوی دولت

۱۲ اسفند ۱۲۹۶- امضای پیمان صلح «برست لیتوفسک» میان آلمان و شوروی

۱۶ اسفند ۱۲۹۶- انتشار قحطی در کرمانشاه و غارت گسترده نانوایی‌ها

۸ فروردین ۱۲۹۷- شیوع بیماری تیفوس در شمال غرب و غرب ایران

۱۲ فروردین ۱۲۹۷- مبارزه چریک‌های دشتستانی و تنگستانی با ارتش انگلیس در جنوب فارس

اردیبهشت ۱۲۹۷- ورود عشایر قشقایی به شیراز و حمله آن‌ها به نیروی نظامی انگلیس

۱۶ اردیبهشت ۱۲۹۷- تقاضای کمک مالی یهودیان ایران از آمریکا برای پشت سر گذاشتن قحطی

۱ خرداد ۱۲۹۷- قیام عشایر و ایلات فارس علیه قوای انگلیس مستقر در ایران

۲۷ خرداد ۱۲۹۷- گزارش کمک ۱۵۰۰۰ دلاری آمریکا به یهودیان ایران

۱۵ مرداد ۱۲۹۷- دستگیری شماری از اعضای کمیته مجازات

۴ شهریور - ۲۳ شهریور ۱۲۹۶- نبرد باکو، آخرین تهاجم عثمانی‌ها در جنگ

شهریور - مهر ۱۲۹۷- تسلیم بلغارستان و عثمانی و پذیرفتن شکست در جنگ جهانی

آبان ۱۲۹۷- تسلیم اتریش

آبان ۱۲۹۷- ورود هیات آمریکایی به ایران برای کمک به قحطی‌زدگان

۲۲ آبان ۱۲۹۷- اعلام پایان جنگ اول جهانی

۱۰ آذر ۱۲۹۷- تخلیه ایران توسط ارتش عثمانی

۱۹ آذر ۱۲۹۷- نامه دولت انگلیس به دولت ایران مبنی بر به رسمیت شناختن استقلال ایران، قول لغو پیمان ۱۹۰۷ و واگذاری پلیس جنوب به دولت ایران

 

 

سال ۱۹۱۹:

 

۱۴ دی ۱۲۹۷- شیوع طاعون و آنفولانزا در جنوب ایران

۲۷ دی ۱۲۹۷- پیمان ورسای بین متفقین و آلمان: کنفرانس صلح پاریس

اسفند ۱۲۹۷- ارائه دعاوی ایران به کنفرانس صلح ورسای

۱۷ مرداد ۱۲۹۸- امضای پیمان ۱۹۱۹ میان انگلستان و دولت وثوق‌الدوله

 

 

سال ۱۹۲۰:

 

۱۹ دی ۱۲۹۸- نخستین نشست سازمان ملل متفق در لندن

۱۹ فروردین ۱۲۹۹- تصرف تبریز به دست هواداران شیخ محمد خیابانی

۲۸ اردیبهشت ۱۲۹۹- ورود ارتش سرخ شوروی به انزلی و عقب‌نشینی نیروهای انگلیسی از رشت و منجیل

۱۳ خرداد ۱۲۹۹- ورود نیروهای میرزا کوچک‌خان جنگلی به رشت و اعلام حکومت جمهوری سوسیالیستی ایران

خرداد ۱۲۹۹- تشکیل حزب کمونیست ایران

۱ تیر ۱۲۹۹- برپایی نخستین کنگره حزب کمونیست ایران در انزلی

۸ تیر ۱۲۹۹- سرکوب «دلیران تنگستان» و کشته شدن شیخ حسن چاکوتاهی توسط ارتش انگلیسی در جنوب ایران

تیر ۱۲۹۹- به تعلیق درآوردن اجرای پیمان ۱۹۱۹ توسط مشیرالدوله

۱۹ مرداد ۱۲۹۹- پیمان سور بین متفقین و دولت عثمانی مستقر در استانبول امضا شد. این پیمان از سوی کمالیست‌ها به رسمیت شناخته نشد

شهریور ۱۲۹۹- ورود مخبرالسلطنه به آذربایجان با ماموریت سرکوب قیام شیخ محمد خیابانی

۲۲ شهریور ۱۲۹۹- شکست طرفداران خیابانی در تبریز و کشته شدن شخص وی به دست قوای دولتی

۱۸ آذر ۱۲۹۹- اعتصاب ۳۰۰۰ کارگر هندی در منطقه نفتی در اعتراض به شرایط کار و زندگی خود

۱۹ آذر ۱۲۹۹- پیوستن کارگران ایرانی به اعتصاب کارگران هندی شرکت نفت ایران و انگلیس

 

 

سال ۱۹۲۱:

 

۳ اسفند ۱۲۹۹- کودتای رضا خان سردار سپه و سید ضیاء طباطبایی

۲۳ اسفند ۱۲۹۹- اعتصاب کارگران هندی و ایرانی شرکت نفت در آبادان

۱۳ فروردین ۱۳۰۰- اقدام کلنل پسیان به دستگیری قوام‌السلطنه و مصادره اموال وی در خراسان به دستور سید ضیاءالدین طباطبایی

۲۵ اردیبهشت ۱۳۰۰- خروج ارتش انگلیس از ایران

۴ خرداد ۱۳۰۰- عزل سید ضیاءالدین از ریاست دولت و انتصاب قوام‌السلطنه

۱۳ تیر ۱۳۰۰- اعتصاب گسترده کارگری در صنعت نفت ایران

مرداد ۱۳۰۰- تمرد کلنل محمدتقی خان پسیان در مقابل دولت قوام‌السلطنه

۱۷ شهریور ۱۳۰۰- ارتش بلشویک‌ها گیلان را ترک کرد

۹ مهر ۱۳۰۰- شکست نیروی ژاندارم از کردهای قوچان و کشته شدن محمدتقی‌خان پسیان

۱۱ آذر ۱۳۰۰- مرگ میرزا کوچک‌خان جنگلی در برف و کولاک کوه‌های گیلان

 

 

منبع: بی‌بی‌سی

کلید واژه ها: جنگ جهانی اول تورج اتابکی


نظر شما :