نوریگا به پاناما بازگردانده شد/ دیکتاتور سابق در انتظار محاکمه

نوریگا ۷۷ ساله ساعت ۳۰:۵‌ بعدازظهر روز یکشنبه به وقت محلی، پس از خروج از فرانسه، ضمن توقف در اسپانیا و به همراه هیاتی متشکل از شش مقام وزارت خارجه پاناما، پلیس، پزشکان و یک دادستان از پاریس، به پاناما رسید. مقامات پانامایی خواهان محاکمه نوریگا به اتهام قتل هوگو اسپادافورا، رقیب سیاسی او هستند. نوریگا همچنین متهم است که مویسس گیرولدی، از فرماندهان ارتش را به قتل رسانده است. گیرولدی در سوم اکتبر ۱۹۸۹ قیامی ناموفق علیه نوریگا را رهبری کرده بود. علاوه بر اینها ربودن و قتل بسیاری از رقبای سیاسی و مخالفان هم در پروندهٔ او به چشم می‌خورد.

مقامات پانامایی مدت‌هاست که برای استرداد دیکتاتور پیشین کشورشان تلاش می‌کنند تا سرانجام دادگاهی در پاریس حکم به استرداد او به کشور داد. نوریگا طی حکمی غیابی به اتهام ربودن و قتل اسپادافورا در سال ۱۹۸۵ متهم شناخته شد. وی پس از دو دهه زندانی بودن در شهر میامی امریکا در سال ۲۰۱۰ آزاد شد و بلافاصله به فرانسه فرستاده شد. وی از آن زمان تاکنون در فرانسه محبوس بوده است، حالا دو دهه دیگر زندان، این ‌بار در کشور خودش در انتظار اوست. نوریگا در زمان زندانی بودنش در ایالات متحده، از سرطان پروستات و یک بار سکته قلبی رنج برده است.

نزدیک به دو دهه، نوریگا بازیگری مهم در عرصه سیاسی کشوری بوده که به سبب قرار گرفتنش در کانال پاناما از اهمیت استراتژیک و ویژه‌ای برای ایالات متحده برخوردار است. کانال پاناما شاهراه کلیدی وصل‌کننده اقیانوس آرام و اطلس است. نوریگا در دهه‌های ۱۹۷۰ و ۱۹۸۰ مدارج ترقی را در ارتش پاناما به سرعت طی می‌کرد و در این زمان همکاری نزدیکی با سیا داشت و به ایالات متحده در جمع‌آوری اطلاعات و کمک‌های لجستیک برای مبارزه با حرکت‌های چپ‌گرایانه در امریکای لاتین کمک می‌کرد. وی همچنین به عنوان مهره‌ای در مبارزه و جمع‌آوری اطلاعات درباره دولت‌های غیردوست مثل کوبا، کمک بزرگی برای امریکا به شمار می‌رفت.

به گفتهٔ روبرتو هنریکوئز، وزیر امور خارجهٔ پاناما، مقامات این کشور نیروهای امنیتی خود را به طور کامل به کار گرفته‌اند تا امنیت نوریگا را در زندان تأمین کنند. هنریکوئز می‌گوید: «ما باید آماده وقوع هر رویداد احتمالی باشیم و از هر جهت خود را برای تأمین امنیت نوریگا آماده سازیم. نوریگا احساسات شدیدی را در مردم کشور ما برمی‌انگیزد، و جان او به راحتی می‌تواند در پاناما با خطرات بسیار مواجه شود.» وی افزود: «مقامات قضایی پاناما سرگرم بررسی این موضوع هستند که آیا نوریگا آمادگی و توان حضور در دادگاه و محاکمه را دارد یا نه؟»

رکسانا مندز، وزیر کشور پاناما می‌گوید: «با نوریگا همان‌طور برخورد خواهد شد که با زندانیان دیگر.» مندز می‌گوید: «دولت پاناما هیچ تدابیر خاصی را برای زمان حبس نوریگا در زندان این کشور در نظر نگرفته است. با این‌ حال، طبق قوانین کشور ما، و اگر درخواستی از جانب وکلای قانون او مطرح شود، اگر ثابت شود که سلامت زندانی در خطر است، یا با توجه به اینکه او بالای ۷۰ سال سن دارد و ممکن است زندگی در زندان جان او را به خطر اندازد، می‌توان او را از زندان به حبس خانگی منتقل کرد.»

سال گذشته، دادگاهی در فرانسه نوریگا را به هفت سال زندان محکوم کرد. جرم او پول‌شوییِ ۲/۳ میلیون یورو از طریق بانک‌های این کشور بود. علاوه بر حکم زندان به نوریگا دستور داده شد که آن پول را برگرداند. با این‌ حال او تمام این اتهامات را رد کرده است.

دولت ایالات متحده از نوریگا تصویر یک «پلیس فاسد» ساخته است؛ مردی که میلیون‌های دلار از مافیای مواد مخدر مدلین در کلمبیا دریافت کرد تا انتقال کوکائین و پول نقد را برای آنها میسر سازد. وی به اتهام پول‌شویی و قاچاق موادمخدر و جرایم دیگر در امریکا مجرم شناخته شده و متهم شده بود که با رییس مافیای مواد مخدر کلمبیا، پابلو اسکوبار، رابطه داشته و از طریق همکاری با او و کارتل مخوف تحت سرپرستی‌اش میلیون‌ها دلار ثروت اندوخته است.

در دسامبر سال ۱۹۸۹، در پی وقوع ناآرامی‌های گسترده در پاناما در اعتراض به حکومت نوریگا، جورج بوش پدر، رییس‌جمهور وقت ایالات متحده دستور حملهٔ نظامی به آن کشور را صادر و اعلام کرد که حکومت نوریگا در پاناما جان و مال شهروندان امریکایی را به طور مستقیم و غیرمستقیم تهدید می‌کند. بدین ترتیب بیش از ۲۶ هزار سرباز امریکایی وارد پایتخت این کشور شدند و مقاومت ناچیز وفاداران به نوریگا را در هم شکستند. در جریان این مأموریت ۲۳ سرباز امریکایی، ۳۱۴ سرباز پانامایی و نزدیک به ۲۰۰ غیرنظامی کشته شدند. نوریگا از چنگ نیروهای امریکایی گریخت و سعی کرد که به سفارت واتیکان در پاناماسیتی، پایتخت پاناما، پناهنده شود. ولی در ژانویهٔ سال ۱۹۹۰ تسلیم نیروهای امریکایی شد و بلافاصله تحت تدابیر شدید امنیتی به ایالات متحده منتقل شد تا تحت محاکمه قرار بگیرد.

دستگیری سریع و موفقیت‌آمیز نوریگا موفقیتی عظیم و غیرقابل‌باور برای بوش بود و چهره مخدوش او را تا حد زیادی بهبود بخشید، به طوری که ادوارد ‌ام. کندی، سناتور دموکرات ایالت ماساچوست، که از سرسخت‌ترین منتقدین بوش محسوب می‌شد، آوردن نوریگا به عنوان زندانی به ایالات متحده را «پیروزی بزرگی برای دیپلماسی و پیروزی بزرگتری برای اجرای عدالت» خواند. اما انتقادات زیادی هم از این اقدام ایالات متحده شد و شورای امنیت سازمان ملل این اقدام را نقض آشکار قوانین بین‌المللی و استقلال، تمامیت ارضی و حاکمیت کشور‌ها خواند.

حال محاکمه نوریگا می‌تواند فصلی تاریک از تاریخ این کشور را که با قتل و غارت و تقلب در انتخابات و خفقان سیاسی گره خورده است، پایان دهد. اما پاناما همچنان یکی از مراکز اصلی قاچاق مواد مخدر و پول‌شویی محسوب می‌شود و از جرم و جنایت گستردهٔ خیابانی و درآمدهای پایین، بیکاری و فقر رنج می‌برد. حتی در بخش‌هایی از جامعه پاناما، یاد و خاطره دوران نوریگا به عنوان خاطره‌ای خوب در اذهان برخی مانده است. عمر رودریگوئز، که در کنار پارکی در پاناماسیتی نوشیدنی خنک می‌فروشد، می‌گوید: «نوریگا هیچ‌وقت تهدیدی برای مردم اینجا به حساب نمی‌آمد و هیچ‌ وقت شایسته رفتاری که امریکایی‌های مهاجم با او داشتند، نبود. آن وقت‌ها کار بیشتری بود، و به اندازهٔ الان جرم و جنایت رواج نداشت. من نمی‌توانم از او به بدی یاد کنم.»

منبع: CNN