گران قیمت‌ترین اثر تاریخی جیرفت هنوز بازگردانده نشده است
به گزارش ایسنا، صبح دیروز (سه‌شنبه، ۲۹ آذرماه) نشستی در موزهٔ ملی ایران با موضوع «بررسی روند بازگشت اشیای جیرفت به ایران» برگزار شد که در آن، باستان‌شناسان و دانشجویان مختلفی حضور داشتند.
در این نشست، یوسف مجیدزاده، سرپرست کاوش‌های باستان‌شناسی در حوزهٔ تمدنی هلیل‌رود با اشاره به اینکه حضور و صحبت در جمع دوستان و باستان‌شناسان پژوهشکدهٔ باستان‌شناسی به ندرت برای او رخ داده است، ابتدا به ملاقات خود با رییس سازمان میراث فرهنگی و گردشگری روح‌الله احمدزادـ اشاره و اظهار کرد: قرار است سمیناری بین‌المللی دربارهٔ این تمدن در اردیبهشت یا خرداد‌ماه برگزار شود. رییس سازمان میراث فرهنگی به من پیشنهاد کرد تا مدیریت علمی این سمینار را برعهده داشته باشم، من نیز از آن استقبال کردم.
وی با تأکید بر اینکه صحبت امروز من در نقد کسی نیست، ولی آنچه را که می‌گویم شما باستان‌شناسان باید بدانید، گفت: داستان بازگشت اشیای جیرفت به کشور از سال ۱۳۸۱ آغاز شد. آن زمان در تپهٔ ازبکی به حفاری مشغول بودم و همان موقع، قاچاق اشیا آغاز شده بود، ابتدا آقایان گلشن و آذرنوش از من خواستند که کار حفاری در جیرفت را انجام دهم؛ ولی به دلیل اینکه مشغول کار در تپهٔ ازبکی بودم، آن را رد کردم تا اینکه رییس وقت سازمان سیدمحمد بهشتی از من خواست به دلیل تخصصی که دارم، در جیرفت حفاری کنم.
او ادامه داد: زمانی که فصل نخست کاوش را انجام می‌دادم، وزارت ارشاد سمیناری را در تهران دربارهٔ رابطهٔ ایران و کشورهای آسیای غربی برگزار کرد که در آنجا باستان‌شناسان خارجی حضور داشتند. آن زمان نامه‌ای مربوط به موزهٔ لوور منتشر شده و در آن اطلاعاتی دربارهٔ اثری که به جیرفت تعلق داشت، مطرح شده بود. من در پایان سخنرانی خود در آن سمینار، این قضیه را شرم‌آور اعلام کردم که موزه‌ای مانند لوور به خرید و فروش اشیای قاچاق بپردازد، به ویژه اینکه به گفتهٔ باستان‌شناسان خارجی، در جیرفت بزرگترین قاچاق اشیای تاریخی انجام شده بود و ده‌ها هزار شیء از ایران خارج شده بودند. سخنان من در آن سمینار در روزنامه‌های فرانسوی منتشر شد. وقتی رییس‌جمهور وقت فرانسه ـ ژاک شیراک ـ از جریان مطلع شد، دستور پیگیری موضوع موزهٔ لوور را داد.
مجیدزاده با بیان اینکه وقتی به فرانسه برگشتم، دوستان فرانسوی‌ام گفتند بسیاری از اشیای جیرفت در حال خرید و فروش هستند، چرا سازمان میراث فرهنگی کاری نمی‌کند، اظهار کرد: من این موضوع را به سرعت پیگیری کردم و نامه‌ای خطاب به رییس وقت سازمان نوشتم. در آن نامه اشاره کردم که اشیای جیرفت به نام اشیای کشورهای آسیایی به فروش می‌رسند، و فرانسوی‌ها متعجب هستند که چرا سازمان میراث فرهنگی ایران و شخص رییس این سازمان اقدامی نمی‌کند. همچنین از مهندس بهشتی خواستم اگر اقدامی انجام شده و نامه‌نگاری صورت گرفته است، شمارهٔ نامه‌ها را برای من بفرستند تا بتوانم در فرانسه پیگیری کنم.
او گفت: علاوه بر این نامه که در سال ۲۰۰۳ نوشتم، نامهٔ دیگری به رییس سازمان میراث فرهنگی فرستادم و در آن خواستم تا فعالیت‌های خانم انیس بنوآر را که به عنوان راهنمای گردشگری در ایران فعالیت می‌کند و یکی از مسوولان موزهٔ لوور است، در ایران پیگیری کنند، البته نمی‌دانم این موضوع پیگیری شد یا خیر.
وی ادامه داد: با سر و صداهایی که برپا شد، رییس موزهٔ لوور موضوع را پیگیری کرد. یکی از مسوولان این موزه نیز نامه‌ای نوشت و به طور کامل موضوع را انکار کرد و گفت این شیء به جیرفت تعلق ندارد و حتی به من گفتند تو با این کار رابطهٔ بین ایران و فرانسه را خدشه‌دار می‌کنی. سپس این نامه به صورت سرگشاده برای هشت نفر از جمله وزیر فرانسه و سردبیر مجلهٔ آرکئولوژی فرستاده شد. البته من نیز جواب آن نامه را دادم و از نظر علمی همه‌چیز را توضیح دادم، سپس نامه را برای همان افراد فرستادم.
این باستان‌شناس در ادامهٔ صحبت‌های خود توضیح داد: پس از این اتفاق‌ها، دادگاهی در فرانسه برای بازپس‌گیری یکی از اشیای جیرفت برگزار شد. این شیء بسیار منحصربه‌فرد شبیه یک لگن بود که در کف آن، ۱۲ ماهی ساخته‌شده از صدف وجود داشت و در بیرون ظرف، نقش‌هایی از مار بود. در این‌باره رییس دادگاه تقریبا قانع شد، ولی ناگهان فردی که بعد‌ها از موزهٔ لوور برکنار شد، نامه‌ای را آورد، مبنی بر اینکه این شیء به ایران تعلق ندارد. به این ترتیب ما در دادگاه باختیم.
او با اشاره به کمک بسیاری از افراد در این جریان از جمله دادخدا سالاری، رییس وقت دادگاه انقلاب در جیرفت ـ گفت: بعد‌ها آقای سالاری تصاویر اشیایی کشف‌شده از خانهٔ یک قاچاقچی را به من داد. در آن میان، تصویری از آن ظرف منحصربه‌فرد که ما در دادگاه نتوانستیم مالکیت خود را نسبت به آن ثابت کنیم، وجود داشت؛ ولی با وجود آنکه خواستم موضوع را پیگیری کنم، گفتند فعلا چیزی نگو چون مسأله در حال بررسی است، ولی نمی‌دانم چه شد که این ظرف منحصربه‌فرد هنوز به ایران بازگردانده نشده است. به گفتهٔ مجیدزاده، این شیء ارزشمند گران‌ترین اثری است که تاکنون از جیرفت به فروش رفته و قیمت آن ۷۵۰ هزار یورو بوده است.
وی در بخش دیگری از صحبت‌های خود اظهار کرد: بعد‌ها در گالری برکت، ۲۲ شیء را دیدم که قرار بود به فروش برسند و از آنجا که معتقد بودم این اشیا به جیرفت تعلق دارند خواستم برای گرفتن همهٔ آن‌ها اقدام کنم، ولی به من گفته شد فقط دربارهٔ آن‌هایی که صد درصد مطمئنم نظر کار‌شناسی دهم، زیرا اگر نظرم دربارهٔ یکی از آن‌ها اشتباه باشند، بقیهٔ آثار نیز تحت‌الشعاع قرار می‌گیرند. به همین دلیل، فقط ۱۸ اثر را توانستیم انتخاب کنیم. در نهایت، پس از بررسی‌های متفاوت و برگزاری دادگاه‌های مختلف، امسال مالکیت این اشیا توسط ایران در دادگاهی در لندن به اثبات رسید.
مجیدزاده با اشاره به اینکه این مهم است که ما توانستیم این اشیا را از انگلیسی‌ها پس بگیریم، گفت: در طول این چند سال نه‌تنها تشکری از من نشد، بلکه اتهام‌هایی را به من زدند. این در حالی است که من کتابی را منتشر کرده‌ام که به عنوان سند در روند بازگرداندن اشیا مفید بود.
وی همچنین به یکی از نمایندگان مجلس اشاره و بیان کرد: نمایندهٔ جیرفت به دلیل اینکه واژهٔ «تمدن هلیل‌رود» را به کار می‌بردم، در مجلس علیه من سخنرانی کرد، در حالی که چنین تمدن عظیمی قطعا به یک شهر تعلق ندارد و نمی‌توان آن را فقط به جیرفت مربوط دانست.
او در ادامه با نمایش دادن تصاویری از ۱۸ شیء بازگردانده شده و توضیح دربارهٔ آن‌ها گفت: امیدوارم سازمان میراث فرهنگی همکاری لازم را انجام دهد تا عکاس‌هایی را بتوانیم به استان‌های مختلف کشور بفرستیم تا از تمام اشیایی که منتسب به جیرفت هستند، عکس‌برداری شود، زیرا می‌خواهیم آن‌ها را در یک کتاب چاپ کنیم تا بسیاری از اشیا را که در کشورهای خارجی، از کویت گرفته تا ژاپن، وجود دارند به ایران برگردانیم، همان‌طور که توانسته‌ایم ۱۳۶ اثر را بازگردانیم.
مجیدزاده همچنین تأکید کرد: سازمان میراث فرهنگی برای ادامه دادن روند بازپس‌گیری اشیا باید سرمایه‌گذاری کند، زیرا هزینهٔ استخدام یک وکیل در کشورهای خارجی بسیار زیاد است و از آنجا که بسیاری از آثار غارت‌شده میلیارد‌ها تومان ارزش دارند، هزینه کردن چند میلیون تومان برای بازگرداندن این اشیا ارزش دارد.
او در پایان خطاب به باستان‌شناسانی که در نشست حضور داشتند، پیشنهاد کرد: تلاش کنید عقدهٔ خودکم‌بینی را کنار بگذارید و هر آنچه را که یک خارجی منتشر می‌کند، وحی منزل ندانید. ما می‌توانیم در هنر خود از گذشته تا امروز بازنگری کنیم و این کاری است که باید باستان‌شناسان جوان انجام دهند.
نظر شما :