دفتر موسیقی مظفرالدین شاه پس از یک قرن رونمایی شد

همزمان صفحات ضبط شده در پاریس توسط گروه موسیقی پنج نفره از نوازندگان ایرانی در دوره مظفرالدین شاه که فیلم «دلشدگان» با الهام از آن ساخته شده، نمایش داده شد. شهرام امینیان‌فرد از سندپژوهان این آلبوم موسیقی دست‌نویس که ۱۱۰ سال از عمر آن می‌گذرد، در مراسم رونمایی از این آلبوم تاریخی گفت: در جریان پژوهش در اسناد مکتوب موجود در آلبوم خانه کاخ گلستان یک جلد آلبوم شامل قطعات دست‌نویس موسیقی مربوط به اوایل قرن بیستم که از نظر تاریخی و موسیقی ارزش فراوان دارد، بررسی و کار‌شناسی شد. جلد آلبوم موسیقی به جا مانده از دوره مظفرالدین شاه قاجار در تهران از مخمل سبز رنگ طلاکوب است و قطعه‌هایی در این اثر مربوط به دوره قاجار وجود دارد که مشتمل بر مارش‌های ایرانی و قطعه‌هایی از کشورهای اروپایی و آسیایی به نام فانتزی سفر به اروپاست که به زبان فرانسه و در ۱۸ صفحه به مظفرالدین شاه قاجار تقدیم شده است.

قطعات موجود در این آلبوم تاریخی موسیقی دست‌نویس است و در پشت جلد آن نام یوزف ماخنر آهنگساز اتریشی نوشته شده و بیوگرافی او نیز به طور کامل در این متن دست‌‌نوشته آمده است. تنظیم این آلبوم موسیقی که به شخص مظفرالدین شاه قاجار تقدیم شده است در سال ۱۹۰۲ انجام شد. نادر مشایخی آهنگساز ایرانی نیز که در مراسم رونمایی از نت‌های دست‌نویس دوران قاجار حضور داشت دفتر نت‌های موسیقی مربوط به دوران مظفرالدین شاه را از بزرگترین اسناد تصویری در زمینه موسیقی کشور خواند و گفت: این قطعات در اصل برای پیانو و بر اساس مسیر رفت و برگشت سفر دوم مظفرالدین شاه قاجار به کشور انگلستان و مسیر توقف‌های او در این سفر نوشته شده‌اند که به نظر می‌رسد این کار به سفارش شخص شاه وقت ایران صورت گرفته باشد؛ چرا که تلاش شده حال و هوای موسیقی ایرانی نیز در آن‌ها حس شود.

مشایخی که مشاور پژوهشی و کار‌شناسی این آلبوم دست‌نویس موسیقی مربوط به دوره مظفرالدین شاه قاجار است، در سخنانی در مراسم رونمایی آلبوم موسیقی قاجاری گفت: به نظر می‌رسد نت‌های پیدا شده، دستخط شخص ماخنر است. وی افزود: یک زن نت‌ها را برای مظفرالدین شاه آهنگسازی کرده است. مشایخی با اشاره به لزوم نگاه کردن به دو جعبه موسیقی که مظفرالدین شاه هنگام بازگشت از اروپا با خود به ایران آورده است، تأکید کرد: این جعبه‌ها به دلیل نابود شدن در جنگ جهانی حتی در اروپا نیز وجود ندارند و درخواست می‌کنیم این دستگاه‌ها راه‌اندازی شود تا بتوان موسیقی درون آن‌ها را به صورت اصل شنید. قطعه‌های موجود در این دفتر موسیقی تصنیفی قاجار از سوی آهنگسازهای مختلف و برای بخش خاصی از سفر مظفرالدین شاه نوشته شده است.

قطعه پایانی این دفتر نیز توسط موسیو لومر با عنوان مارش پارسی برای زمان ترک شاه قاجار از تهران ساخته شده است. قطعه نوشته شده توسط ژان باتیست لومر که به موسیو لومر شهرت دارد در اثری از سالار عقیلی خواننده ایرانی با عنوان وطنم اجرا شده است.

موثقی یکی از پژوهشگران موسیقی ایران نیز در این مراسم با اشاره به تاریخچه صفحه‌های گرامافون قاجاری در ایران گفت: نخستین صفحه ضبط شده در ایران صدای مظفرالدین شاه قاجار است که برادران برلینز آن را ضبط کرده‌اند. موثقی افزود: گروه‌های موسیقی به سرپرستی لومر صفحاتی را ضبط کرده‌اند که سرود وطن یکی از آن‌هاست که در مدرسه دارالفنون تهران در خیابان ناصرخسرو ضبط شده است. موثقی با نمایش صفحات ضبط شده در دوران قاجار و با اشاره به سفر پنج هنرمند ایرانی به پاریس برای ضبط قطعات ایرانی بر صفحه افزود: این صفحات به دلیل آغاز جنگ‌های داخلی در دوره استبداد صغیر به ایران وارد نشد و تنها هشت صفحه از ۳۴۰ اثر ضبط شده در پاریس به ایران آمد.

هلن اسدیان، امین اموال آلبوم خانه کاخ گلستان نیز در این مراسم با اشاره به اینکه آلبوم خانه این کاخ دارای بزرگ‌ترین مجموعه عکس و اسناد تصویری جهان است گفت: آلبوم نت‌های موسیقی دوره مظفرالدین شاه یکی از قدیمی‌ترین اسناد موسیقی موجود در این مجموعه در جهان است.

منبع: همشهری آنلاین