۵۰ سال حبس برای رییس‌جمهور نوزادربای آرژانتین/ جدال مادربزرگ‌ها با نظامیان
ترجمه: عباس زندباف
خورخه رافائل ویدلا، ۸۶ ساله، رییس‌جمهور پیشین به ۵۰ سال حبس و رینالدو بینیونه ۸۴ ساله، آخرین دیکتاتور آرژانتین، به ۱۵ سال حبس محکوم شده‌اند.
صد‌ها نفر از بستگان قربانیان و کودکان که در بیرون از دادگاه نظاره‌گر اعلام حکم از طریق نمایشگرهای بزرگ بودند از این حکم شادمان شدند. بسیاری هم اشک می‌ریختند.
چندین متهم دیگر هم به دلیل نقش‌شان در طرح برنامه‌ریزی‌شدهٔ ربودن نوزادان فعالان سیاسی طی دادگاهی که در فوریه ۲۰۱۱ برگزار شد، احکام حبس ۱۵ تا ۴۰ سال گرفتند.
طبق گزارش گروه حقوق بشری مادربزرگان پلازا دومایو که از سال ۱۹۹۶ پیگیر ماجرا و برگرداندن کودکان به خانواده‌هایشان هستند، حدود ۵۰۰ کودک ربوده و به خانواده‌های طرفدار حکومت سپرده شده بودند. استلا دوکارلوتو مسئول این گروه پیش از صدور حکم گفته بود که شواهد ربودن برنامه‌ریزی شدهٔ نوزادان زنان زندانی را ارائه کرده‌اند.
به گفتهٔ گروه‌های هوادار حقوق بشر، در دوران حاکمیت نظامیان معروف به «جنگ کثیف» علیه چپ‌گرایان حدود ۳۰ هزار نفر در آرژانتین ناپدید شدند. در ۳۵ مورد آدم‌ربایی که جزییات آن در دادگاه بررسی شد اکثر مادران را در مدرسهٔ مکانیک دریایی آرژانتین (ESMA) مستقر کرده بودند که شکنجه‌گاه بدنامی در مرکز بوئنوس‌آیرس بود. بخش زایمان در طبقهٔ دوم قرار داشت که از طریق راهرویی به اتاق‌های شکنجه وصل می‌شد، جایی که بازجو‌ها به طعنه راهروی شادی نام داده بودند.
طبق شهادت بازماندگان، زنان زندانی در غل و زنجیر زایمان می‌کردند و شمار اندکی توانستند حتی صورت نوزادشان را ببینند. در اکثر موارد نوزاد را به سربازی می‌دادند و مادر را هم سر تا پا برهنه و زنده زنده با هواپیمای نظامی به درون دریا می‌انداختند.
قوانین عفو عمومی آرژانتین که در اواخر دههٔ ۱۹۸۰ به تصویب رسیده بود پس از انتخاب نستور کرچنر به مقام ریاست‌جمهوری آرژانتین (۲۰۰۳-۲۰۰۷) لغو شد تا راه برای رسیدی قضایی به شماری از پرونده‌ها باز شود.
ویدلا در دفاع از اقداماتش گفته بود که مادران این نوزادان از فعالان دستگاه تروریسم بوده‌اند و از کودکان خود به عنوان سپر انسانی استفاده می‌کردند. ویدلا قبلاً به جرم جنایت علیه بشریت به حبس ابد محکوم شده بود.
این در حالی است که الیوت آبرامز، معاون پیشین امور حقوق بشر وزارت امور خارجهٔ آمریکا، در ماه ژانویه اعلام کرده بود که ایالات متحده از این نوزادربایی‌های برنامه‌ریزی شده باخبر بوده است. آبرامز از جمله کسانی است که برای شهادت به دادگاه احضار شده بود. وی گفته بود: «خبر داشتیم که برخی نوزادان مادران زندانی یا فوت کرده را می‌برند و به افراد دیگری واگذار می‌کنند.»
این حکم در سی و پنجمین سالگرد تولد یکی از کودکان ربوده شده به نام فرانسیسکو ماداریاگا کینتلا صادر شده است که دو سال پیش پدر واقعی‌اش را پیدا کرد. مادر کینتلا در سن ۲۸ سالگی و هنگامی که آبستن بود ربوده شد و جنازه‌اش هرگز پیدا نشد. کینتلا می‌گوید: «پدرم می‌گوید مادرم پزشک بود.»
گروه مادربزرگ‌ها تاکنون با استفاده از آزمایش‌های دی‌ان‌ای به ۱۰۶ نفر که جزو ربوده‌شدگان بودند کمک کرده است که به هویت واقعی‌شان پی ببرند. طبق برآورد گروه‌های مدافع حقوق بشر در کل ۵۰۰ نوزاد ربوده شده بودند که به خاطر از بین رفتن اسناد و گذشت زمان نمی‌توان با اطمینان ارزیابی کرد.
آرژانتین زیر چکمه نظامی‌ها
ویدلا که متولد ۲ اوت ۱۹۲۵ در شهر مرسدس آرژانتین است فرزند یکی از سرهنگان ارتش آرژانتین است.
۱۹۴۴: ویدلا از دانشکدهٔ ملی نظامی فارغ‌التحصیل شد و طی دوران طولانی خدمت در ارتش توانست به درجهٔ سرهنگ دومی و فرماندهی ارتش دست یابد.
۱۹۴۵: جنگ جهانی دوم روز اول سپتامبر آغاز شد که ارتش آلمان، لهستان را اشغال کرد. آرژانتین کمابیش در کل دوران جنگ بی‌طرف ماند، هم با متفقین روابط سیاسی داشت و هم با متحدین و فرانسیسکو فرانکو خودکامهٔ فاشیست اسپانیا همدلی‌های سیاسی داشت. بعد از پایان جنگ جهانی دوم در سال ۱۹۴۵ آرژانتین به پناهگاهی امن برای فراریان نازی تبدیل شد.
۱۹۴۶: خوان دومینگو پرون نامزد حزب کار آرژانتین که بعد‌ها حزب پرونیست نام گرفت در انتخابات ریاست‌جمهوری به پیروزی دست یافت و خط مشی هوادار طبقهٔ کارگر را در پیش گرفت به‌گونه‌ای که سراغ ملی‌سازی زیرساخت‌ها، شرکت‌ها و موسسات رفت. پرون از ستایشگران بنیتو موسولینی دیکتاتور پیشین ایتالیا بود. همسر پر جذبه‌اش اوا دوارته دوپرون معروف به اویتا نیز شهرت فزایندهٔ پرون را افزایش داد. اما شرایط اقتصادی که رو به افول گذاشت و اشتیاق رییس‌جمهور نیز فروکش کرد حکومت پرون برای آنکه مهار اوضاع را از دست ندهد به سرکوب متوسل شد و از جمله به سانسور رسانه‌ها، محدودسازی آزادی بیان و حبس مخالفان دست زد.
۱۹۴۸: آنته پاولیچ دیکتاتور فراری و فاشیست کرواسی از آرژانتین تقاضای پناهندگی کرد که با تقاضای وی موافقت شد و ۸ سال در آرژانتین زندگی کرد. پاولیچ مشاور امنیتی پرون شد و کوشید جنبش خودش به نام اوستاسی را احیا کند. بین ۱۹۴۶ تا ۱۹۴۸ حدود ۷۲۵۰ نفر از اعضای اوستاسی در آرژانتین پناه گرفتند.
۱۹۴۹: ژوزف منگل، فرشتهٔ مرگ نازی‌ها در بوئنوس‌آیرس پناه گرفت و ده سال در این کشور زندگی کرد. پیش از منگل هم بسیاری دیگر از بلندپایگان نازی راهی آرژانتین شده بودند که از جمله می‌توان از آدلف آیشمن نام برد که در دوران حاکمیت پرون به آرژانتین گریخته بود.
۱۹۵۲: شورش‌های ضد پرون شهرهای آرژانتین را فرا گرفت و ارنستو چه‌گوارای جوان و آرمانگرا از جملهٔ تظاهرکنندگان بود. به رغم تظاهرات و راهپیمایی‌ها، پرون دوباره رییس‌جمهور شد و حزب پرون هم اکثریت مجلس را کسب کرد.
۱۹۵۵: ارتش در ۱۶ سپتامبر دست به شورش زد. پرون استعفا داد و راهی تبعید شد. ارتش هواداران پرون را در ۲۰ سال بعد از آن به حاشیه راند.
دهه‌های سردرگمی از راه رسید. حکومت در تکاپوی رفع معضلات اقتصادی و اجتماعی ناشی از رکود اقتصادی و اثرات بی‌ثباتی سیاسی، بین نظامیان و غیرنظامیان دست به دست می‌شد. نارضایتی اجتماعی همچنان رو به افزایش بود و گروه‌های سیاسی اعم از راست و چپ به خشونت روی می‌آوردند.
۱۹۵۸: در پی کودتای ۱۹۵۵ دوباره حکومت غیرنظامی برقرار شد اما فقط تا سال ۱۹۶۲ دوام آورد تا ارتش دوباره وارد گود شود. طی ۱۹۵۸ تا ۱۹۶۰ ویدلا در دفتر وزیر دفاع مشغول به کار بود.
۱۹۶۲: ویدلا به ریاست دانشکدهٔ افسری رسید.
۱۹۶۳: دوباره حکومت غیرنظامی روی کار آمد و این بار تا سال ۱۹۶۶ دوام آورد که دوباره ارتش زمام امور را به دست گرفت.
۱۹۶۹: ناآرامی‌ها و خشونت‌های خیابانی بالا گرفت و همهٔ گروه‌ها اعم از چپ، راست و پرونیست‌ها به تروریسم متوسل شدند. ارتش جوانان (چپگرا)، ائتلاف ضد کمونیست آرژانتین (راستگرا) و ارتش انقلابی خلق (چپگرا) از جمله گروه‌های چریکی بودند که می‌توان نام برد. تظاهرات علیه حکومت نظامیان در شهر کوردوبا بالا گرفت و به سایر شهر‌ها گسترش یافت.
۱۹۷۰: سرلشکر پدرو آرامبورو که از سال ۱۹۵۵ تا ۱۹۵۸ در راس حکومت نظامی قرار داشت توسط ارتش جوانان ربوده شد و به قتل رسید.
۱۹۷۱: ویدلا به درجهٔ سرلشکری رسید.
۱۹۷۳: در ۱۱ مارس پس از ۱۰ سال برای نخستین بار انتخابات عمومی برگزار شد. پرونیست‌ها نیز اجازه یافتند در انتخابات شرکت کنند ولی خود پرون اجازه نداشت. البته دکتر هکتور کامپورا، نمایندهٔ پرون توانست در انتخابات پیروز شود و هوادارانش در مجلس به پیروزی رسیدند.
پرون در ماه ژوئن به بوئنوس‌آیرس برگشت. وقتی که هواپیمای پرون در فرودگاه ازیزا نشست، شورشی در گرفت که ۴۰۰ کشته به جا گذاشت. کامپورا ماه بعد استعفا داد و انتخابات جدیدی برگزار شد. پرون با به دست آوردن بیش از ۶۰ درصد آرا به پیروزی رسید و در ماه اکتبر بر کرسی ریاست‌جمهوری نشست. همسر سومش ماریا استلا ایزابل مارتینز دوپرون نیز معاون رییس‌جمهور شد. ویدلا نیز رییس ستاد ارتش شد.
۱۹۷۴: پرون در اول ژوئیه درگذشت و همسرش جانشین وی شد. ایزابل پرون نیروهای مسلح را به رویارویی چریک‌های مارکسیست فرستاد و دستور به ریشه‌کنی تروریسم داد و اوضاع سیاسی به سرعت رو به وخامت گرایید.
۱۹۷۵: ویدلا به فرماندهی کل ارتش آرژانتین ارتقاء یافت. اقدامات تروریستی گروه‌های راست و چپ اوج گرفت و بیش از ۷۰۰ نفر جان باختند. تورم به بیش از ۳۰۰ درصد رسید و اعتصابات دانشجویی و کارگری گسترش یافت. ویدلا رهبری ارتش در نبرد علیه ارتش انقلابی خلق در استان شمالی توکمان را برعهده گرفت. صد‌ها نفر از چریک‌های چپگرا کشته شدند. ویدلا در آن سال گفت برای برقراری دوبارهٔ امنیت در کشور باید هر تعداد که لازم باشد کشت.
۱۹۷۶: ارتش به رهبری ویدلا در ۲۴ مارس دست به کودتا زد و قدرت را به دست گرفت. گروهی مرکب از فرماندهان نیروی زمینی، هوایی و دریایی تا ۱۰ دسامبر ۱۹۸۳ قدرت را در دست داشتند و سرکوب‌کننده‌ترین حکومت آرژانتین را تشکیل دادند. ویدلا رییس گروه نظامیان و رییس‌جمهور حکومت نظامی بود و مدعی بود که کودتا برای پایان دادن به سوء حاکمیت، فساد و خرابکاری لازم بوده است.
۱۹۷۷: ویدلا در مصاحبه با روزنامه‌نگاران انگلستان وجود اردوگاه‌های کار اجباری در آرژانتین را تکذیب کرد و گفت در تاسیسات نظامی مردم را فقط به مدتی که برای مبارزه با خرابکاری لازم است نگه می‌دارند.
۱۹۷۹: حکومت نظامیان در رفع معضلات اقتصادی مزمن توفیقی نداشت. کسری بودجه اوج گرفت و کشور آکنده از واردات شد. ارزش واحد پول آرژانتین کاهش یافت و رکود اقتصادی شدت گرفت. ربودن ۵۰۰ نوزاد زنان زندانی و انواع فسادهای مالی به شدت حکومت نظامیان را بدنام کرد.
۱۹۸۱: ویدلا از ریاست گروه نظامیان حاکم بازنشسته شد و در ۲۹ مارس سرلشکر روبرتو ادواردو ویولا که میانه‌رو بود ریاست دولت جدید نظامیان را به دست گرفت.
۱۹۸۲: تظاهرات خیابانی علیه نظامیان در اواخر مارس اوج گرفت. دولت برای منحرف کردن افکار عمومی جزایر فالکلند (مالویناس) را که از سال ۱۸۳۳ در اشغال بریتانیا بود تصرف کرد. اما مارگارت تاچر، نخست‌وزیر بریتانیا با اعزام گروه بزرگی از نظامیان جزایر را پس گرفت. در این نبرد اژدرهای بریتانیا با غرق کردن رزم‌ناو بلگرانو، ۳۲۳ ناوی آرژانتینی را کشتند. این شکست تحقیرآمیز آخرین میخ بر تابوت حکومت نظامیان بود. گالتیری رییس گروه نظامیان استعفا داد و به اتهام سهل‌انگاری سال‌های ۱۹۸۶ تا ۱۹۸۹ را در زندان سپری کرد.
عنان حکومت به طور موقت به سرلشکر آلفردو اسکار سنت ژان سپرده شد که به زودی جای خود را به رینالدو بینیونه داد که از برگزاری انتخابات خبر داد. گروه نظامیان حاکم منحل شد، ممنوعیت فعالیت احزاب سیاسی لغو شد و آزادی‌های سیاسی و از جمله آزادی ایجاد اتحادیه‌ای کارگری از نو برقرار شد. در ضمن رینالدو بینیونه دستور نابودسازی اسناد مربوط به زندانیان و ربوده‌شدگان و فرمان عفو عمومی برای تمام نظامیان دخیل در جنایت علیه بشریت را صادر کرد.
۱۹۸۳: حکومت نظامیان لغو شد و در تاریخ ۳۰ اکتبر با برنده شدن رائول آلفونسین در انتخابات ریاست‌جمهوری، دمکراسی دوباره در آرژانتین برقرار شد.
۱۹۸۴: گروه مادربزرگ‌های پلازا دومایو بانک اطلاعات ژنتیک را برای ردگیری نوزادان ربوده شده از زندان‌های مخفی تشکیل داد. ۳۰ پزشک، زیست‌شیمی‌دان و زیست‌ملکول‌شناس در بیمارستان دوراند بوئنوس‌آیرس این بانک اطلاعات را اداره می‌کردند.
۱۹۸۵: محاکمهٔ رهبران حکومت نظامیان در ۲۲ آوریل آغاز شد. از جمله ویدلا به زندان ابد محکوم شد اما پس از چهار سال آزاد شد.
۱۹۸۶: قانون ایست کامل تصویب شد و به قربانیان جنگ کثیف ۶۰ روز مهلت دادند تا علیه نظامیان و ناقضان حقوق بشر شکایت کنند.
۱۹۸۷: کارکنان معترض ارتش با راه انداختن شورش خواستار لغو قانون ایست کامل شدند. دولت ناچار شد تا به تمام درجه‌داران کمتر از درجهٔ سرهنگی مصونیت از محاکمه اعطا کند.
۱۹۸۹: کارلوس منم، رییس‌جمهور آرژانتین ۳۹ نفر از محکومان پروندهٔ جنگ کثیف و سهل‌انگاری در جنگ فالکلند را عفو کرد.
۱۹۹۰: منم حدود ۲۸۰ نظامی در انتظار محاکمه به خاطر نقض حقوق بشر را عفو کرد و به رهبران نظامی محکوم شده در سال ۱۹۸۵ عفو داد که ویدلا و بینیونه نیز در میانشان بودند.
۱۹۹۸: ویدلا به علت شکایت گروه مادربزرگ‌های پلازادومایو به اتهام نوزادربایی از زنان زندانی دستگیر شد و در حبس خانگی قرار گرفت.
۲۰۰۱: گابریل کاوایو، قاضی فدرال آرژانتین قانون ایست نهایی را ضد قانون اساسی اعلام و لغو کرد. در ماه سپتامبر دولت آرژانتین اعتراف کرد که طی دوران جنگ کثیف ۱۵ هزار نفر ناپدید شده‌اند.
۲۰۰۳: نستور کرچنر از لغو قوانین عفو نظامیان حمایت کرد و ۴۵ نظامی دستگیر شدند که ویدلا از جملهٔ آن‌ها بود. ویدلا به طراحی ربودن ۳۴ نوزاد متهم شد.
۲۰۰۵: دیوان عالی آرژانتین قانون عفو نظامیان را در تاریخ ۱۴ ژوئن لغو کرد و صد‌ها نظامی دوباره تحت پیگرد قرار گرفتند. عفو اعطایی رییس‌جمهور به ویدلا در سال ۱۹۹۰ از سوی قاضی فدرال نوربرتو اویاربید ضد قانون اساسی اعلام شد و ویدلا دوباره در معرض پیگرد قرار گرفت.
۲۰۰۷: در تاریخ ۲۵ آوریل حکم حبس ابد ویدلا دوباره تنفیذ شد ولی همچنان حالت نمادی داشت و او در حبس خانگی باقی ماند.
۲۰۰۹: بینیونه به جرم شکنجه و قتل ۵۶ نفر در زندان کامپودیمی به ۲۵ سال زندان محکوم شد.
۲۰۱۰: ویدلا به ۴۹ فقره آدم‌ربایی دیگر متهم شد و در ۲ ژوئیه بابت تیرباران ۳۱ زندانی سیاسی پس از کودتای ۱۹۷۶ مورد محاکمه قرار گرفت و به حبس ابد محکوم شد.
۲۰۱۱: ویدلا در ۲۸ فوریه دوباره به اتهام ربودن ۳۴ نوزاد زنان زندانی همراه بینیونه محاکمه شد.
۲۰۱۲: در ۵ ژوئیه دادگاهی در آرژانتین ویدلا را به جرم برنامه‌ریزی سیستماتیک برای دزدیدن نوزادان زندانیان سیاسی چپگرا در دوران «جنگ کثیف» به ۵۰ سال و بینیونه را به ۱۵ سال زندان محکوم کرد.
منابع:
AFP
Guardian
christian science monitor
moreorless
نظر شما :