عبدالله انوار: تهران دیگر باغ ندارد/ کاخ عشرت‌آباد در حال نابودی است
به گزارش خبرگزاری ایسنا، عبدالله انوار، پژوهشگر تهران قدیم که در آخرین روز از همایش «نکوداشت تهران» در موزهٔ هنر دینی امام علی(ع) سخن می‌گفت، با بیان این مطلب اظهار کرد: تهران در سال‌های نخستین تشکیل شدن، از سمت شمال از خیابان امیرکبیر کنونی (چراغ برق) آغاز می‌شد و سپس به میدان توپخانه می‌رسید و بعد از آن به سمت خیابان سپه و چهارراه حسن‌آباد سرازیر می‌شد و بعد به مولوی کنونی و خیابان ری می‌رسید. در این حدود، باغ‌های زیادی تهران را پوشانده بودند.
وی دربارهٔ تاریخچهٔ باغ‌های ایرانی در تهران نیز اظهار کرد: در گذشته، باغ‌سازی از شهرسازی جدا نبود و همیشه یک بخش از شهر را باغ‌ها تشکیل می‌دادند و مراسم جشن، شادی و غم همیشه در باغ برگزار می‌شد، در واقع باغ چیزی جدا از شهر نبود.
وی با تأکید بر اینکه اگر کسی عاشق محیط زندگی خود نباشد از انسانیت چیزی کم دارد، افزود: من در گذشته دروازه‌ها و خندق‌های شهر تهران را دیده‌ام؛ ولی متأسفانه با تأثیری که ناگهان تهران از تمدن غرب گرفت و متحول شد، یک نوع بریدگی در بنا‌ها و بافت‌ها قدیمی و ارزشمند تهران به وجود آمد که باعث شد برخی این شهر را دیگر نشناسند.
او با بیان اینکه ساخت‌وساز‌ها و نوسازی‌های کنونی در شهر تهران بخش زیادی از تهران قدیم را از بین برده است، گفت: در زمان‌های گذشته، هوای تهران به اندازه‌ای پاک بود که به قول یک جراح دورهٔ قاجار، امکان انجام جراحی در فضای باز باغ «ضیاء السلطنه» (باغی در منطقهٔ توپخانه تهران که برخی عمل‌های جراحی مدرسهٔ دارالفنون در آن انجام می‌شد) وجود داشت؛ ولی امروزه همان منطقه، کثیف‌ترین نقطهٔ تهران است.
این نویسنده ادامه داد: ما باغ‌های تهران را از دورهٔ قاجار می‌شناسیم، در دو نقشهٔ «کرشیش» (افسر توپخانه دارالفنون که در سال ۱۲۷۵ هجری قمری این نقشه را کشید) و نقشهٔ «حاج نجم‌الدوله» دقیق‌ترین نقشهٔ تهران، بسیاری از این باغ‌ها وجود دارند؛ اما متأسفانه اکنون به جز سه یا چهار باغ، هیچ باغ دیگری در تهران باقی نمانده است.
او یکی از دلایل کثیف بودن هوای تهران را نبودن این باغ‌ها دانست و ادامه داد: تهران در مدت حدود ۲۰۰ سال پایتختی خود، مصیبت‌های زیادی کشیده است. بارز‌ترین نمونهٔ آن وجود ۱۴۵ قنات در این شهر بود که اکنون دیگر هیچ‌کدام وجود ندارند.
وی بهترین وجههٔ تهران را باغ‌های آن در دوره‌های گذشته دانست و افزود: نخستین قربانی تهران برای وضعیت کنونی‌اش، باغ‌های این شهر بودند که حالا دیگر هیچ چیزی از آن‌ها باقی نمانده است.
او با بیان اینکه نخستین باغ تهران در کوچهٔ «قرقانی‌ها» در خیابان ری وجود داشت، گفت: هرچند این کوچه و آن باغ‌ها از بین رفته‌اند، ولی در آن زمان بهترین منطقهٔ تهران بود. در این منطقه، خانهٔ «گریبایدوف» کسی که جنگ‌های ایران و روس را به‌وجود آورد، قرار داشت. این بنا که خانه باغ بود تا ۴۰ سال پیش کارگاه تریکوبافی بود، اما حالا دیگر هیچ نشانی از خانه و باغ گریبایدوف وجود ندارد.
او با اشاره به وجود ۱۵۰ باغ در تهران در دوره‌های گذشته، گفت: از مهم‌ترین باغ‌های آن زمان باغ «فیروزه» در کوچهٔ قَرقانی‌ها، باغ «قوام‌الدوله» و باغ «حاج اسماعیل» بودند که حالا دیگر هیچ‌کدام وجود ندارند.
وی در پایان افزود: نسل جوان مراقب باشد آثار باقی‌ماندهٔ شهر قدیم تهران از بین نرود. یکی از مهم‌ترین این نشانه‌ها، عمارت «عشرت‌آباد» یکی از قصرهای معروف ناصر‌الدین‌شاه است که با بی‌توجهی کامل مسئولان در حال نابودی است.
نظر شما :