بازتاب افکار روحانی و محسن رضایی در آرشیو اسناد آمریکا/ چه کسی می‌خواست جنگ ادامه یابد؟
عرفان قانعی‌فرد، پژوهشگر تاریخ معاصر که از یک سال پیش تاکنون، مشغول پژوهش در زمینه اسناد جنگ ایران و عراق در مرکز آرشیو اسناد آمریکاست، در گفت‌وگو با خبرگزاری مهر از پایان کار خود و انتشار این مجموعه در آینده از سوی نشر علم خبر داد. در این کتاب آمریکایی‌ها در گزارش‌های مختلف خود به بررسی آرا و افکار اشخاص کلیدی جنگ چون اکبر هاشمی رفسنجانی، حسن روحانی، محسن رضایی و علی شمخانی پرداخته‌اند.
نویسنده کتاب «خاطرات جلال طالبانی»، آشنایی با نگاه آمریکایی‌ها در ارتباط با جنگ ایران و عراق را ضروری دانست و افزود: در پژوهش‌های پیشینم، این موضوع برایم ضروری می‌نمود که در نخستین فرصت ممکن بتوانم از نگاه آمریکایی‌ها به دوران ۸ سال جنگ تحمیلی عراق علیه ایران بپردازم؛ زیرا در خلال گفت‌وگو‌هایم با کار‌شناسان نظامی ـ امنیتی ایران به این ضعف پی برده بودم که ما در اسناد داخل کشور به این امر مهم، یعنی زاویه دید آمریکایی‌ها نپرداخته‌ایم و با فقر اطلاعات در این زمینه روبه‌رو هستیم. از این‌رو به گردآوری اسناد و مدارکی پرداختم که نگاه آمریکایی‌ها به سیاست خارجی و ناآگاهی‌شان از جریانات سیاسی داخل کشور را نشان می‌دهد.
قانعی‌فرد با اشاره به اینکه اسناد موجود در ایران از طبقه‌بندی منظم و مشخصی برخوردار نیست، افزود: اسناد داخل کشور خودمان، منظم و طبقه‌بندی شده نیست. من در این یک سال تنها توانسته‌ام اسناد مرکز آرشیو دانشگاه‌های پل، استنفورد، ام آی‌تی و مرکز آرشیو واشنگتن را بررسی کنم و پویشی در سیاست آمریکا در برابر ایران در فاصله سال‌های ۱۳۵۸ تا ۱۳۶۸ داشته باشم. این اسناد نشان می‌دهد برخلاف تصور بعضی که می‌پندارند ایران پس از آزادسازی خرمشهر، خواهان ادامه جنگ بوده، آمریکا و رژیم صهیونیستی، به خاطر منافع سیاسی و اقتصادی، طالب ادامه جنگ تحمیلی عراق علیه ایران بوده و حتی سوریه را به خاطر پشتیبانی از ایران سرزنش می‌کرده‌اند.
بعضی کار‌شناسان معتقدند باید ۳۰ سال از واقعه‌ای بگذرد تا اسناد طبقه‌بندی شده، قابلیت انتشار پیدا کند، اما عرفان قانعی‌فرد با رد این نظریه مشهور بیان کرد: همواره لازم نیست که دقیقا ۳۰ سال از یک رویداد تاریخی بگذرد؛ بگذریم از اینکه در این اثر پژوهشی به بررسی اسناد از سال ۱۳۵۸ تا ۱۳۶۸ پرداخته شده است؛ مدارکی که خواندنشان، نکات مبهم بسیاری را روشن می‌کند که مثلا به جای عذرخواهی بابت واقعه موهوم ۲۸ مرداد ۱۳۳۲ بهتر بود آمریکایی‌ها از ایران و ایرانی به خاطر نادیده گرفتن هویت و حقوق انسانیشان در ایام جنگ تحمیلی عذرخواهی می‌کردند و یا پرده‌پوشی از به کار بردن سلاح شیمیایی توسط عراق.
این پژوهشگر تاریخ سیاسی معاصر در تازه‌ترین اثر پژوهشی خود که به بررسی اسناد جنگ ایران و عراق از نگاه آمریکایی‌ها می‌پردازد ۹۰۰ سند مهم را انتخاب کرده و از این میانه به ۵۴۰ سند ارجاع داده است. متن و تصویر اسناد پس از دریافت مجوز نشر از وزارت ارشاد، از سوی نشر علم و در ۱۲۰۰ صفحه منتشر می‌شود. دفاع آمریکا از عراق، همسو کردن کشورهای حاشیه خلیج فارس علیه ایران، تحریک صدام حسین و گروه‌های مسلح قومی در کردستان و خوزستان، سعی در ترور فرماندهان نظامی، هراس آمریکا از نزدیکی روس‌ها و تاکتیک امام خمینی(ره) و... از جمله مواردی است که در این مجموعه بدان پرداخته شده است.
به گفته عرفان قانعی‌فرد، این مستندات هم برای پژوهشگران جالب است و آنان را با نگاه آمریکایی‌ها به جنگ ایران و عراق آشنا می‌کند، هم می‌تواند دستمایه آفرینش آثار ادبی و هنری قرار گیرد، زیرا این نخستین بار است که اصل اسناد آمریکایی در ایران منتشر می‌شود؛ آمریکایی‌هایی که نه در فکر جان مردم ایران بودند و نه عراق و جنگ برایشان فرصتی برای فروش اسلحه و منتفع شدن از این راه بود و هنرمندان ما تاکنون به این بخش خاکستری از تاریخ معاصر ما نپرداخته‌اند.
«پس از ۶۰ سال» (خاطرات رسمی جلال طالبانی در دو جلد)، «در دامگه حادثه» گفت‌وگو با پرویز ثابتی، مدیر داخلی ساواک، «گفتمان تاریخی کرد‌ها» و ترجمه‌هایی چون «سیاست کرد‌ها در خاورمیانه» از نادر انتصار، «درد ملت» اثر ابراهیم احمد و «نبرد من با ابلیس» نوشته زرار سلیمان بیک از جمله آثار و ترجمه‌های عرفان قانعی‌فرد هستند.
منبع: خبرگزاری مهر
نظر شما :