صادق هدایت؛ بنیانگذار مردم‌شناسی در ایران
به گزارش خبرگزاری ایسنا، این مردم‌شناس پیشکسوت که در همایش «میراث فرهنگی، دیروز، امروز و فردا» سخن می‌گفت، اظهار کرد: «دیروز» در حوزهٔ مردم‌شناسی به چند هزار سال پیش برمی‌گردد، اگرچه این علم کاملا جدید است؛ اما موضوعش بسیار قدیمی است و کتاب‌های زیادی حتی به زبان پهلوی در این زمینه نوشته شده است.
صادق هدایت؛ بنیانگذار مردم‌شناسی در ایران
او مردم‌شناسی در «دیروز» را در دو بخش تاریخ و مردم‌شناسی گذشته با مفهوم امروزی تقسیم‌بندی کرد و ادامه داد: افرادی مانند صادق هدایت، بنیانگذار مردم‌شناسی در کشور بودند. هر چند بعد‌ها فرنگی‌ها آمدند و نام مردم‌شناسی را برابر با قوم‌شناسی گرفتند، ولی ما مردم‌شناسی را به معنای انسان‌شناسی به کار می‌بریم که حوزه‌های کاری و پژوهشی زیادی را در برمی‌گیرد.
وی مردم‌شناسی در «فردا» را به مفهوم برنامه‌ریزی دانست و تأکید کرد: این علم، دانشی است که موضوع اصلی‌اش هویت فرهنگی است که اگر برای آن برنامه‌ریزی داشته باشیم، برای آینده برنامه‌ریزی کرده‌ایم که یک برنامه‌ریزی هدفمند است و می‌تواند برنامهٔ هدفمندی برای مردم‌شناسی در ایران باشد و اگر در این زمینه موفق شویم، بزرگترین وظیفهٔ خود را انجام داده‌ایم.
سازمان میراث فرهنگی از نظر کار‌شناسی بسیار ضعیف شده است
در ادامهٔ این مراسم، محمدحسن محب‌علی - پیشکسوت حوزهٔ مرمت و احیای آثار تاریخی - دربارهٔ حفظ و احیای میراث فرهنگی از دیروز، امروز و فردا سخن می‌گفت و اظهار کرد: ما از نظر قوانین، هیچ کمبودی نداریم. قانون سال ۱۳۰۹ یکی از کامل‌ترین قوانین در این حوزه است و پایهٔ کاری بسیاری از اقدامات را تشکیل می‌دهد.
وی دربارهٔ حفظ و احیا در میراث فرهنگی در «دیروز»، بیان کرد: در روزهای نخست تشکیل این حوزه، موضوع حفاظت مدتی دست ادارهٔ اوقاف و مدتی نیز دست آموزش و پرورش بود و دستگاه‌های مختلف به صورت رسمی و غیررسمی در این حوزه کار می‌کردند؛ اما از سال ۱۳۴۴، سازمان ملی حفاظت از آثار باستانی تشکیل شد و بسیاری از اقدامات را به صورت متمرکز در یک حوزه قرار داد.
او با اشاره به اینکه اقدامات این سازمان تا سال ۱۳۵۴ به خوبی انجام می‌شد، گفت: مشکل عمدهٔ ما، هماهنگ نبودن دستگاه‌ها بود، چون هر دستگاه به تنهایی کار خود را انجام می‌دهد و ارتباطی قوی با یکدیگر نداشتند. به همین دلیل، سازمان میراث فرهنگی همهٔ دستگاه‌ها را دور هم جمع کرد و اساسنامه‌ای تشکیل داد که این اساسنامه بر سه پایهٔ پژوهش، آموزش و حفظ و احیا قرار داشت.
محب‌علی در بخش دیگری از سخنانش با اشاره به اینکه ۷۰ درصد اقدامات در سازمان میراث فرهنگی و گردشگری مربوط به پژوهش، مستندسازی و مطالعه است و ۳۰ درصد آن به اجرا برمی‌گردد، ادامه داد: اولین گام در این سازمان «شناخت» است، ولی متأسفانه ما هنوز به شناخت کافی نرسیده‌ایم.
نخستین معاون حفظ و احیای سازمان میراث فرهنگی با اشاره به اقداماتی که این سازمان در سال‌های نخست بعد از تأسیس انجام داده است، گفت: در آن زمان، ما فقط به دنبال رفع خطر و حفاظت از آثار تاریخی بودیم، برنامه‌ریزی‌های ما به احیای آثار تاریخی نمی‌رسید، چون با مشکلات زیادی روبه‌رو بودیم.
او تأکید کرد: معتقدم سازمان میراث فرهنگی و گردشگری از گذشته تا کنون در بحث قوانین، هیچ کمبودی نداشته، بلکه از نظر اجرا و تشکیلات با کمبود‌ها و مشکلاتی روبه‌رو بوده است که اگر آن‌ها برطرف شوند، این سازمان بدون نقص می‌تواند به کارش ادامه دهد.
وی همچنین در بخش دیگری از صحبت‌هایش با تأکید بر اینکه بحث احیای بافت‌های تاریخی در سازمان میراث فرهنگی و گردشگری بسیار دیر آغاز شد، گفت: بافت‌های تاریخی، بزرگترین سند زندگی اجتماعی ما هستند. به همین دلیل، باید دیدگاه مسوولان و مردم را نسبت به این موارد اصلاح کنیم. میراث فرهنگی و سازمان متولی آن، گنج نیست بلکه یک درخت پیر است که پایهٔ آن را فرهنگ و حرکت آیندهٔ کشور تشکیل می‌دهد.
این کار‌شناس ارشد رشتهٔ مرمت آثار تاریخی با اشاره به معماری‌های زشتی که اکنون بسیاری از بنا‌ها در کشور دارند، اظهار کرد: از زمانی این معماری رشد کرد که این علم از پایهٔ آن درخت پیر جدا شد. هر شهری که بافت تاریخی دارد همهٔ آن شهر، یک شهر تاریخی محسوب می‌شود، بنابراین باید همهٔ آثار آن شهر از آن پایهٔ تاریخی شکل گیرد.
او همچنین خطاب به رییس سازمان میراث فرهنگی و گردشگری، بیان کرد: متأسفانه این سازمان از نظر کار‌شناسی بسیار ضعیف شده است، هر اندازه این بخش در سازمان قوی‌تر باشد، قدرت مانور بیشتری خواهیم داشت. باید از کار‌شناسان خوبی استفاده کنیم تا آیندهٔ بهتری را برای این سازمان رقم بزنیم.
وی آثار تاریخی باقی‌مانده در کشور را یک برکت برای جمهوری اسلامی دانست و گفت: این یک دیدگاه است و اگر تغییر کند دیگر میراث فرهنگی هیچ ارزشی ندارد و همه‌چیز تغییر می‌کند.
محب‌علی در بخش پایانی صحبت‌هایش با تأکید بر لزوم ایجاد یک بخش پژوهشی برای میراث فرهنگی در همهٔ تشکیلات کشور، اظهار کرد: در بخشی مانند کشاورزی سالانه اتفاق‌های زیادی رخ می‌دهد که به بخش پژوهشی میراث فرهنگی نیاز دارند. اگر روی این‌گونه مسائل کار کنیم از وضعیت کنونی نجات پیدا می‌کنیم.
او افزود: آثار فرهنگی ایران روحی زنده دارند. امیدوارم این آثار تا نسل‌های بعدی همچنان پابرجا باشند.
نظر شما :