صفحه ویژه: درگذشت ملکه مصری ایران
بازتاب درگذشت فوزیه در رسانه‌های خارجی
تاریخ ایرانی/ شیدا قماشچی
خبرگزاری رویترز خبر «شاهزاده فوزیه، نخستین همسر شاه در مصر درگذشت» را در بخش مهم‌ترین خبر‌های روز سه شنبه خود منتشر کرد. «ملکپر توسون» و «محمد یاکین» از بستگان فوزیه، در تماس با رویترز خبر درگذشت وی را تایید کردند. سایت اصوات مصریه نیز که زیر مجموعهٔ رویترز به شمار می‌رود و پوشش اخبار مصر را به عهده دارد، خبر را با تیتر مشابه منتشر کرد.
روزنامه شیکاگو تریبیون با تیتر «شاهزاده فوزیه، نخستین همسر شاه در مصر درگذشت»، در متن خبری که روز سه شنبه منتشر کرد سن شاهزاده فوزیه را ۹۱ سال نوشته بود که این اشتباه امروز تصحیح شد.
روزنامه داون (Dawn) پاکستان در بخش انگلیسی زبان خود با اشاره به مرگ شاهزاده فوزیه، از شاهزاده «ملکپر توسون» که او نیز از بازماندگان خاندان سلطنتی مصر است، نقل قول می‌کند که فوزیه فواد زندگی سختی داشته است: «به طور خلاصه می‌توان او را این چنین توصیف کرد یک روح دلیر و شجاع در برابر بدبختی‌ها و مصائب». او به ازدواج فوزیه با شاه اشاره دارد و کودتای ۱۹۵۲ که خانوادهٔ سلطنتی مصر را از قدرت سرنگون کرد و در پی آن، فوزیه القاب و ثروتش را از دست داد. او از معدود اعضای خاندان سلطنتی مصر بود که پس از کودتای ۱۹۵۲ در مصر باقی ماند و حاضر به ترک کشورش نشد. توسون می‌گوید: «در تمام سال‌هایی که او را می‌شناختم هرگز نشنیدم که از موضوعی گلایه کند و فقط خدا می‌داند که او دلایل زیادی برای گلایه از زندگی داشت.»
خبرگزاری RAI1 ایتالیا نیز با تیتر «وداع با زیبا‌ترین زیبارویان» خبر درگذشت فوزیه را پوشش داد. در متن این خبر آمده است که فوزیه قادر بود با زیبا‌ترین و جذاب‌ترین هنرپیشه‌های هالیوود رقابت کند. عکاس معروف انگلیسی «سیسیل بیتون» پس از آنکه عکس او از فوزیه بر جلد مجله لایف منتشر شد، وی را «ونوس مشرقی» نامید.
یورونیوز با اعلام خبر «شاهزاده فوزیه فواد در سن ۹۲ سالگی درگذشت» گزارش داد که مراسم تدفین دختر پادشاه سابق مصر و نخستین همسر محمدرضا شاه، روز چهارشنبه پس از نماز ظهر آغاز خواهد شد.
--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
اجازه طلاق عروس در ازای جنازه پدر داماد
مقاله مجله تایم پس از طلاق شاه و فوزیه
پدر محمدرضا شاه در سنین پیری در تبعیدگاه خود درگذشت و محمدرضا درصدد برآمد که جسد او را به ایران منتقل کند. جسد وی از راه قاهره حمل شد و در آنجا در یکی از مساجد به طور امانت به خاک سپرده شد. از آن به بعد بگومگوهایی راجع به طلاق فوزیه به میان آمد و در هر بار سعی شد راه حل مناسبی برای این در نظر گرفته شود ولی همیشه جواب این بود راه حلی نیست پس جسدی هم تحویل داده نمی‌شود.
متن کامل را اینجا بخوانید.
---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------اسرار ازدواج و طلاق فوزیه
* رضاشاه برای یافتن عروس خارجی به اروپا و آسیا مامور می‌فرستاد
* پس از وصلت دو خانواده سلطنتی ایران و مصر، شاه به پاره‌ای از حقایق وقوف یافت و روی همین اندیشه بود که در همان اوان عروسی رابطه بین دو دربار ایران و مصر قطع گردید و فوزیه دقیقا تحت نظر قرار داده شد.
* دولت مصر جنازه رضاشاه را گرو طلاق‌نامه نگاه‌داشته بود
متن کامل را اینجا بخوانید.
ناگفته‌های زندگی شاه و فوزیه به روایت نشریه مصری
هنگامی که ولیعهد ایران اعلیحضرت محمدرضا شاه فعلی خواهان همسری شاهزاده خانم فوزیه شد، علی ماهر پاشا رئیس دربار مصر کاملا طرفدار این موضوع بود و عقیده داشت که ایجاد روابط خانوادگی میان دو خانواده سلطنتی ایران و مصر بزرگترین موقعیت برای عالم اسلام است و روزنامه‌های انگلیسی و آمریکایی نوشتند که مقصود از این ازدواج زنده کردن خلافت اسلامی و انتخاب ملک فاروق به عنوان خلیفۀ عموم مسلمانان است...کسانی که از ملکه فوزیه استقبال کرده بودند دیدند که بیماری مالاریا در صحت او تاثیر کرده است و وزن او تقریبا ۱۲ کیلو از وزنی که روز سفرش داشت کاسته شده بود.
متن کامل را اینجا بخوانید.
------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
فوزیه؛ از پرنسس مصر تا ملکۀ ایران
.jpg)
------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
بازتاب درگذشت فوزیه در رسانه‌های ایران
روزنامه شرق در صفحه اول خود خبر درگذشت فوزیه را منتشر کرده و به نقل از روزنامه مصری «المصری الیوم» نوشته است: «ملک فواد دوم آخرین بازمانده پادشاهی مصر در صفحه فیس‌بوک خود با اعلام این خبر گفت، روز چهارشنبه (امروز) پیکر او از مقابل مسجد سیده نفیسه در قاهره تشییع خواهد شد. فوزیه خواهر ملک فاروق اول پادشاه دیگر مصر بود که در سال ۱۹۳۹ دو سال پیش از آنکه محمدرضا پهلوی به قدرت برسد با او ازدواج کرد. مراسم ازدواج آن دو در قاهره برگزار شد و ام‌کلثوم در آن، ترانه «زفاف» را به همین مناسبت خواند. حاصل این ازدواج دختری به نام شهناز بود.»
شبکه خبر با تیتر «همسر شاه مخلوع ایران مرد»، درباره ازدواج و طلاق محمدرضا پهلوی و فوزیه نوشته است: «محمدرضا دو سال بعد از ازدواج با فوزیه جانشین پدرش رضاشاه شد و از این زمان رابطه زوج ایرانی- مصری رو به سردی و پس از آن به تیرگی نهاد؛ برخی معتقداند اشرف پهلوی و ارنست پرون دوست صمیمی شاه در ایجاد این تیرگی نقشی کلیدی داشته‌اند.»
سایت مشرق در گزارشی درباره فوزیه نوشته است: «فوزیه شهروند مصر ولی از تبار چرکسی، آلبانیایی و فرانسوی بود. او از دودمان پادشاهی محمدعلی پاشا بود. خاندان محمدعلی از تبار آلبانیایی بودند که در زمان فرمانروایی عثمانی‌ها در مصر به مدارج بالا رسیدند. ازدواج با شاه به فوزیه تابعیت ایرانی بخشید و مجلس شورای ملی رژیم نیز او را ایرانی الاصل اعلام کرد.»
سایت پارسینه گزارشی دارد با عنوان «کدام ملکه از کاخ پهلوی فرار کرد؟» که در آن آورده است: «"راز طلاق ملکه غمگین". این شاید یکی از نکات پنهان زندگی زنی بود که تنها ۹ سال همسر شاه مخلوع ایران بود و بعد به زادگاهش برگشت. «فوزیه» زنی که همسر اول محمدرضاشاه پهلوی بود، دیروز در سن ۹۲ سالگی و درشهر اسکندریه مصر درگذشت... فوزیه در شرایطی وارد دربار ایران شد که مشکلات زیادی روبه‌روی خود می‌دید. از تبار دوگانه «مصری – آلبانیایی»اش تا اختلاف‌های جدی با خانواده همسرش. فوزیه مصری بود و طبیعی بود که نتواند به زبان فارسی صحبت کند. تنها راه ارتباط کلامی او با محمدرضا هم زبان فرانسوی بود. روابط او نیز منحصر به میهمانی‌های پر تکلّف درباری بود. تنها میهمانانی که مرتباً به دعوت فوزیه به کاخ می‌آمدند، سفیر مصر و همسرش بودند.»
خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا) گفت‌وگویی کرده با مرتضی رسولی‌پور، کار‌شناس تاریخ شفاهی موسسه مطالعات تاریخ معاصر ایران که به گفته او «کتاب‌های مستقل اندکی درباره فوزیه نوشته شده اما برای شناخت زندگی و شخصیت وی در دوره پهلوی باید از لابه‌لای سطرهای خاطرات رجال این عصر اطلاعات و آگاهی به‌دست آورد.»
رسولی‌پور افزود: «به هر حال اطلاعات جسته گریخته‌ای در میان نوشته‌ها، یادداشت‌ها و خاطرات افرادی مانند ارتشبد حسین فردوست وجود دارد که به‌طور مثال نکته‌هایی درباره ارتباط شاه با «ارنست پرون» نوشته شده، همچنین کتابی به‌قلم سیروس غنی از خاطرات و یادداشت‌های پدرش دکتر قاسم غنی، سفیر ایران در مصر و فردی که برای گرفتن طلاق فوزیه از سوی محمدرضاشاه گمارده شده بود، مسایلی درباره وی مطرح کرده‌اند. خاطرات سلیمان بهبودی، یادداشت‌های محمود جم و یادداشت‌های نصرالله انتظام، رییس تشریفات دربار و خاطرات اکبر کوثری نیز اطلاعاتی درباره فوزیه در میان سطرهای خود دارند.»
سایت عصر ایران با انتشار خبر «درگذشت فوزیه همسر اول شاه مخلوع ایران» نوشته است: «فوزیه بعد از طلاق از محمدرضا پهلوی در سال ۱۹۴۹ با سرهنگ اسماعیل شیرین از اعضای خانواده پادشاهی مصر ازدواج کرد. «شیرین» آخرین وزیر جنگ دوره پادشاهی مصر بود که حاصل این ازدواج هم یک دختر و پسر به نام‌های نادیه و حسین بود.» عصر ایران همچینین عکسی از دوران پیری فوزیه در کنار دامادش اردشیر زاهدی منتشر کرده است.
پایگاه‌های خبری خبرآنلاین، آفتاب و الف بیوگرافی فوزیه را منتشر کرده و نوشته‌اند: «بزرگترین مشکل برای این ازدواج (شاه و قوزیه)، اصل سی و هفتم متمم قانون اساسی ایران بود که بر اساس آن مادر ولیعهد الزاما باید ایرانی‌تبار می‌بود. مجلس در اقدامی بی سابقه نه تنها به فوزیه تابعیت ایران داد، بلکه او را ایرانی‌تبار نامید.»
پایگاه خبری بهارنیوز، به «ماجرای وصلت دو پادشاهی ایران و مصر» پرداخته و نوشته است: «با درگذشت رضاشاه در آفریقای جنوبی، جسد وی از مسیر مصر به تهران آمد. جنازه برای مدتی (تا زمان آماده شدن آرامگاهش) در مسجد رفاعی مصر به امانت گزارده شد. در این مدت شمشیر جواهر نشان و مدال‌های وی به سرقت رفت. همه مطلع بودند که ملک فاروق به چنین چیزهایی برای تکمیل کلکسیون‌های شخصی‌اش نیاز و علاقه فراوانی دارد. این ماجرا و رابطه عاشقانه اشرف با یکی از مخالفان رژیم مصر، نقطه آغاز درگیری‌های لفظی، توهین‌ها و تحقیر‌ها به فوزیه بود. فوزیه ظاهراً برای استراحت و تمدد اعصاب به مصر رفت و دیگر هیچگاه بازنگشت و محمدرضا به طور غیابی وی را طلاق داد. تیرگی روابط میان محمدرضا پهلوی و فوزیه باعث شد که در سال ۱۹۴۵ میلادی در قاهره از یکدیگر جدا شوند. این طلاق در سال ۱۹۴۸ به شکلی رسمی در تهران ثبت شد.»
---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
ملکه مصری دربار ایران/ ازدواج و طلاق محمدرضا پهلوی و فوزیه
سرگه بارسقیان
محمدرضا شاه بعد‌ها با لحنی انتقادآمیز نوشت: «پس از بازگشت از اروپا در اواخر دوره تحصیلات من در دانشکده افسری، پدرم به فکر افتاد که همسر شایسته‌ای برای من انتخاب کند. به نظر من پدرم از این کار دو منظور داشت: یکی آنکه می‌خواست همسر من شاهزاده خانمی اصیل و از دودمان نجیب باشد و دوم اینکه میل داشت دربار ایران با خانواده سلطنتی دیگری نسبت سببی پیدا کند و روابط ایران با یکی از کشورهای دوست و نزدیک استوار‌تر گردد. ظاهراً در این ایام پدرم عکس شاهزاده خانم فوزیه را دیده و با آن صراحت و استقامت رأیی که داشت (و شاید این خصیصه برای حل و عقد امور فنی و مهندسی از حل مسایلی که با قلب و احساسات مربوط است مناسب‌تر بود) به تجسس و تفحص حال این شاهزاده خانم زیبا پرداخته بود.»
متن کامل را اینجا بخوانید.
------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
فوزیه درگذشت
تاریخ ایرانی: فوزیه، نخستین همسر محمدرضا شاه پهلوی دیروز سه شنبه (۱۱ تیر) در سن ۹۲ سالگی در منزل مسکونی خود در اسکندریه مصر درگذشت.
او دختر ملک فواد پادشاه اسبق مصر و خواهر ملک فاروق، آخرین پادشاه مصر بود که در اسفند ۱۳۱۷ با ولیعهد وقت ایران ازدواج کرد و پس از ده سال زندگی مشترک که ثمره‌اش تولد دختری به نام شهناز بود، در ۱۳۲۷ از آخرین شاه ایران طلاق گرفت.
مقالات و گزارش‌های ویژه «تاریخ ایرانی» درباره درگذشت ملکه مصری ایران را در همین صفحه بخوانید.
نظر شما :