تحصیلات ۴ ساله اول ابتدایی اجباری می‌شود
۲۲ مرداد ۱۳۴۲
دو مرحله
آقای دکتر خانلری اظهار داشت: خوشوقتم که باز فرصت شد که با آقایان خبرنگاران تماس حاصل نموده و نکته‌هایی درباره فرهنگ کشور به عرضشان برسانم زیرا جامعه تشنه خبرهای فرهنگی است و چون در دادن اخبار فرهنگی گاهی تاخیر می‌شود آقایان خبرنگاران ناچارند خبرهایی از گوشه و کنار به دست آورند ولی باید بگویم که قصور از ما است و البته سعی می‌کنیم از این پس خبرهای صحیح به آقایان بدهیم. وزیر فرهنگ افزود: مطالبی که دربارۀ فرهنگ این روزها در افواه است و در روزنامه منعکس می‌شود متعدد است، دیروز خبری بود که تحصیلات ابتدایی چهار سال شده است و بعد از آن یک برنامه چهار ساله دیگر خواهد بود. البته قسمتی از این خبر صحیح است و به موجب قانون تحصیلات اجباری که از مجلسین گذشته دوره تعلیمات عمومی شش سال است و دولت موظف است در مدت ده سال این برنامه را اجرا کند تا تمام اطفال از تحصیلات عمومی ابتدایی بهره‌مند شوند.
چهار سال و دو سال
دولت چهار سال اول را عمومی و اجباری خواهد کرد و پس از آن دو سال دیگر به آن خواهد افزود. شورایعالی فرهنگ چهار سال اول از شش سال را تصویب کرد که از امسال به موقع اجرا می‌گذارد و دو سال بعد هم در دست مطالعه است که اضافه خواهد شد. بنابراین تغییری در تعلیمات اجباری داده نشده و در راه اجرای قانون اقدام شده است.
شهریه دبیرستان‌ها
آقای دکتر خانلری سپس گفت: مطالب دیگر و خبرهای مختلف که دیدم موضوع شهریه گرفتن در دبیرستان‌هاست. آقایان می‌دانند که آنچه به موجب قانون برعهده دولت است، برعهده وزارت فرهنگ است که انجام دهد. تحصیلات عمومی مجانی است و هنوز به موجب هیچ قانونی دولت موظف نشده که تحصیلات دبیرستانی را هم مجانی کند. البته منظورم این نیست که در آینده پس از اجرای کامل تعلیمات عمومی اجباری، تحصیلات متوسطه مجانی نشود و تسهیلاتی قائل نشویم. آقای دکتر خانلری افزود: تصدیق می‌کنید سزاوار نیست که برای عده معدودی از افراد مملکت درجات عالی تحصیلات را مجاناً فراهم کنیم و عده‌ای دیگر حتی از تحصیلات مقدماتی محروم بمانند.
تاکنون اصل عدالت در تعمیم تعلیمات مراعات نشده و بدین جهت است که قسمت بزرگی از فرزندان این مملکت که به سن تحصیل می‌رسند محروم مانده‌اند. حال آنکه تحصیلات عالی تجملی تاسیس شده و عده معدودی از آن استفاده می‌کنند. اعتقادم این است که برای تمام افراد مملکت وسیله تحصیل به طور عادلانه فراهم شود و تحصیلات به طور عادلانه فراهم شود و تحصیلات را برای همه به یک اندازه فراهم کنیم و بعد تحصیلات عمومی را به تدریج بالا ببریم.
اگر بودجه و اعتبارات ما کفاف می‌داد چه بهتر که تعلیمات متوسطه را هم مجانی می‌کردیم. این سزاوار نیست که ما تعلیمات عمومی اجباری را که از همه جهات به عهده دولت است متوقف سازیم و بعد بپردازیم به عده محدودی. بحث در اطراف شهریه بود، باید بگویم که در سال جاری شهریه دبیرستان‌ها افزوده نشده است. باید عرض کنم، مبلغی که به عنوان شهریه گرفته می‌شود بسیار کم و ناچیز است. هر شاگرد دبیرستان برای دولت ۶۵۰ تا ۷۰۰ تومان در سال خرج دارد. در تهران مبلغی که از دانش‌آموزان سیکل اول گرفته می‌شود صد و چند تومان و در سیکل دوم صد و پنجاه و چند تومان است و اگر همه شهریه را بپردازند تازه در سیکل اول قریب ۵۵۰ تومان و در سیکل دوم همین قدر یا کمی بیشتر یا کمتر مازادش را دولت می‌پردازد.
وزیر فرهنگ افزود: با وجود این تسهیلاتی قائل شدیم. یکی از شرایط تخفیف در شهریه که در قانون بود گفتیم امسال از روی میزان و مقیاس درستی انجام شود. در قانون نوشته شده به دانش‌آموزان بااستعداد و بی‌بضاعت تا میزان سی درصد دانش‌آموزان بااستعداد بی‌بضاعت. در حالیکه دبیرستان‌های ما گنجایش ندارد که تمام کسانی که تحصیلات ابتدایی را طی می‌کنند بپذیرد. ما از جهت آنکه هر شاگرد بی‌استعداد جای شاگرد بااستعداد را در مدرسه نگیرد تشخیص این استعداد را روی ملاک عادلانه که میزان نمرات درسی شاگردان است قرار دادیم و گفتیم اگر شاگردی بی‌بضاعت باشد به موجب معدل نمراتی که دارد تا میزان ۷۵ درصد از میزان شهریه او تخفیف داده شود و به دسته دوم ۵۰ تا ۲۵ درصد.
در حکم نگرفتن
وزیر فرهنگ افزود: مبلغی که در دبیرستان‌های دولتی شهریه اخذ می‌شود به قدری ناچیز است که در حکم نگرفتن است. توجه به این امر بفرمایید که در سال ۱۳۱۵ شهریه مدارس ماهانه ۲۰ ریال بود و از آن تاریخ به موجب آمارهای رسمی بر قیمت اجناس و هزینه زندگی صدی هزار و هفتصد افزوده شده و سطح زندگی ده برابر شده است.
به موجب قانون
البته آنچه که گفتم مربوط است به مدارس دولتی. مدارس ملی مختارند مبلغی بگیرند که تکافوی خرجشان را بکند اما کسی مجبور نیست که فرزندش را به مدرسه ملی بفرستد، اگر میل دارد بسپارد و مدرسه ملی را ترجیح می‌دهد.
دبیرستان‌های ملی شده
آقای دکتر خانلری سپس گفت در سال جاری شش دبیرستان دولتی که به وسایل آزمایشگاهی مجهز بود ملی شد، به قصد اینکه کسانی که سرمایه‌ای دارند فرزندان خود را در آنجا ثبت نام نمایند و مبالغی که از این راه به دست می‌آید صرف تهیه وسایل تعلیماتی سایر دبیرستان‌هایی که بودجه آنها تکافوی تهیه وسایل تحصیلی دانش‌آموزان نمی‌کند بشود. بنابراین با مبالغی که از این شش دبیرستان گرفته می‌شود دبیرستان‌های دیگر را تکمیل می‌کنیم و البته این تحمیلی نیست، سپردن بچه‌ها به این مدارس اختیاری است نه اجباری و این امر فقط برای شاگردان کلاس اول است و کلاس‌های بالاتر همان شهریه مقرر سال‌های قبل را خواهند پرداخت.
اظهار تاسف
وزیر فرهنگ سپس گفت: مطلب دیگر درباره دانشسرایعالی است. دیدم در بعضی از روزنامه‌ها از اینکه دانشسرایعالی منحل شده است اظهار تاسف کرده بودند. درباره دانشسرایعالی باید بگویم موضوع، موضوع فنی است. بنابراین اظهار نظر کسی نه معتبر است و نه جایز. فرهنگ مملکت احتیاجاتی دارد. احتیاجات بسیار به دبیر و آموزگار. وزارت فرهنگ هر سال ده هزار نفر آموزشگار و دبیر جدید استخدام می‌کند. این احتیاجات را باید وزارت فرهنگ تشخیص بدهد و افراد شایسته‌ای را برای رفع این احتیاجات تربیت بکند.
یک دانشسرایعالی داشتیم که جزء بسیار کوچکی از این احتیاجات را برمی‌آورد. با کمال تاسف باید بگویم به علت نقص در قانون و اساسنامه این موسسه بود که نه تنها عده کافی تربیت نمی‌کرد بلکه کار به جایی رسیده بود که عده غیرلازم تربیت و سربار کار فرهنگ می‌کرد. انحرافات و سوءاستفاده‌هایی در این موسسه می‌شد. انحراف و سوءاستفاده لازم نیست مخالف قانون باشد که در دادگستری قابل تعقیب باشد. چه‌بسا انحرافات سوءاستفاده است ولی غیرقابل تعقیب است.
برنامه دبیرستان‌ها
وزیر فرهنگ در پایان گفت: بحث درباره امور فرهنگی خیلی درازمدت مثلا درباره برنامه دبیرستان‌ها جای بحث است. عده‌ای مدتی است مامور شده‌اند در کمال دقت در برنامه دبیرستان‌ها توجه کنند و ببینند چطور می‌توان آن را با احتیاجات مملکت متناسب کرد.
در سال تحصیلی آینده به ۱۱۰۰ دبیر رشته‌های مختلف در شهرستان‌ها غیر از تهران که نزدیک به ۲۹۰ دبیر ریاضی احتیاج دارد، داریم. سال گذشته احتیاج به ۹۰ دبیر ریاضی داشتیم. اعلام کردیم ۲۵ نفر پیدا شد. وقتی در بعضی رشته‌ها اینقدر احتیاج زیاد است روا نیست جوانان مملکت را به رشته‌هایی تشویق کنیم که در جامعه مورد احتیاج نباشد.
شهریه دانشگاه‌ها
پس از پایان اظهارات آقای وزیر فرهنگ، درباره شهریه دانشگاه‌های شهرستان‌ها که با شهریه دریافتی دانشگاه تهران اختلاف دارد سوال شد. آقای دکتر خانلری گفت: درباره شهریه دانشگاه‌ها باید عرض کنم که اخذ شهریه در دانشگاه‌ها باید تابع یک قانون باشد و مانند تهران به یک ماخذ معین شهریه اخذ شود. مقررات واحدی برای تمام دانشگاه‌ها وضع خواهد شد و تمام امور تعلیمات عالی زیرنظر شورای مرکزی دانشگاهی است و به زودی در این مورد اقدام می‌شود.
روزنامه اطلاعات
نظر شما :