مروارید؛ کاخ ویران شمس

 تاریخ ایرانی:  پس از قریب یک دهه تعطیلی، درهای کاخ مروارید در هفته میراث فرهنگی به روی مردم باز شد تا همه، وضعیت اسفبار آن را ببینند. کاخی متعلق به شمس (خدیجه) خواهر محمدرضا شاه پهلوی که در بخشی از زمین‌های ۱۱۱ هکتاری مهردشت کرج ساخته شده که بر اساس سند شمارهٔ ۱۷۰ در سال ۱۳۱۳ به نام دولت ایران صادر شد و در اختیار شمس قرار گرفت. کاخ مروارید توسط موسسه «رایت» طراحی و با نظارت مهندس «ویلیام کیسی» بین سال‌های ۱۳۴۵ تا ۱۳۴۷ ساخته شد و تا سال ۱۳۵۷ و پیروزی انقلاب اسلامی محل سکونت شمس و خانواده‌اش بود. 

 

اکنون اما ۲۵۰۰ مترمربع زیربنای این کاخ با فضاهایی مانند خوابگاه شمس، نشیمن خصوصی شمس، خوابگاه همسرش، سالن طلایی بار، دفتر مخصوص شمس، سالن سینما و استخر، بیشتر شبیه یک مخروبه شده است. طوری که پس از واگذاری ۳۰ هکتار از مجموعه کاخ به اداره میراث فرهنگی، سه هفته برای جمع‌آوری آوار‌ها و نخاله‌ها از محوطهٔ بیرونی و درونی کاخ زمان صرف شد. این مجموعه پس از پیروزی انقلاب اسلامی، در سال ۱۳۶۳ با رأی دادگاه انقلاب اسلامی در مالکیت بنیاد مستضعفان قرار گرفت و پس از آن، در قراردادی، به سپاه پاسداران انقلاب اسلامی فروخته شد و در اختیار «بنیاد تعاون سپاه» قرار گرفت. حریم و عرصه این کاخ توسط ادارهٔ میراث فرهنگی استان تهران در سال ۱۳۷۹ روی نقشه (تهیه‌شده توسط ادارهٔ لجستیک ستاد مشترک سپاه) تعیین شد. کاخ مروارید ۱۲ بهمن‌ماه ۱۳۸۱ در فهرست آثار ملی به ثبت رسید و تا سال ۱۳۸۲ و بارش برف سنگین به‌عنوان موزه و با نام «مجتمع اردویی تفریحی شهید فهمیده (کاخ مروارید)» از آن استفاده می‌شد. اما بعد از آن، تعطیل شد. 

 

نخست گفته شد دولت قبلی آن را فروخته است، اما مدتی بعد، با پیگیری رسانه‌ها مشخص شد مصوبات گذشته درباره کاربری «کاخ مروارید» لغو شده و پس از آن، با اعلام باز شدن درهای کاخ مروارید روی مردم، قرار شد ۳۰ هکتار از کاخ مروارید به اداره کل میراث فرهنگی البرز واگذار شود. اکنون برای پیگیری آثاری که احتمالا در سال‌های گذشته از کاخ خارج شده‌اند، یک گروه در حال بررسی مراکز اسناد است و قرار است امسال طرح مرمت این بنا تهیه و با تخصیص اعتبار، اجرای آن آغاز شود.

عکس‌های پیش رو توسط برنا قاسمی، عکاس خبرگزاری ایسنا در روز بازگشایی کاخ مروارید به ثبت رسیده‌اند.