فتوای حلال بودن شطرنج و آلات موسیقی صادر شد
۱۳ مهر ۱۳۶۷
همچنین امام امت در زمینه آلات موسیقی فرمودند: در قضیه خرید و فروش آلات مشترکه برای مقصد حلال شما اشتباه بزرگی کرده‌اید که گمان کرده‌اید خرید و فروش برای منفعت حلال یعنی استفاده حرام کردن و این برخلاف آنچه نوشته شده است می‌باشد.
متن نامه حجت‌الاسلام قدیری به محضر امام امت و پاسخ معظم‌له به این شرح است:
بسم الله الرحمن الرحیم
خدمت حضرت مستطاب آیت‌الله العظمی امام خمینی مدّ ظلّه العالی
با عرض سلام و ادب و احترام، اخیرا دو استفتاء منتشر شده که در یکی از خرید و فروش آلات لهو سؤال شده و در جواب آمده که خرید و فروش آلات مشترکه به قصد محلله آن اشکال ندارد و در دیگری در سؤال مفروض است که امروز شطرنج به کلی آلت قمار بودن خود را از دست داده و تنها به صورت ورزش فکری درآمده است و در جواب آمده است که بر فرض عمل مزبور اگر برد و باختی در بین نباشد، اشکال ندارد. آقای مورد اعتمادی نقل کردند که در بعضی روزنامه‌ها «بر فرض مزبور» را ننوشته است.
در اینجا سؤالی مطرح است:
۱- خرید و فروش آلات مشترکه مانع ندارد مگر اینکه قصد منفعت حرام در بین باشد. پس چرا در جواب سؤال اول قصد حلال قید شده است؟
۲- در سؤال دوم سائل محترم از کجا ادعا می‌کند که امروز شطرنج آلت قمار بودن خود را به کلی از دست داده و تنها ورزش فکری شده است؟
۳- در روایت معتبره است از سکونی از حضرت صادق علیه‌السلام:
اول: قال: قال رسول الله(ص) انهاکم عن الزفن و المزمار و عن الکوبات و الکبرات.
دوم: قال: نهی رسول الله(ص) عن اللعب بالشطرنج و الزو...
زفن به معنی رقص است. (مجمع البحرین) مزمار، نامی است که مطلق نی را شامل می‌شود و نهی حضرت، حجت بر تحریم است مگر حجتی بر خلاف باشد و هر دو دلیل اطلاق دارد. بنابراین استفاده می‌کنیم که نی زدن حرام است، چه نی آلت مختصه باشد یا مشترکه، و بازی شطرنج حرام است، چه آلت قمار را از دست بدهد یا نه. و دعوای انصراف منشأ صحیحی می‌خواهد که به نظر نمی‌رسد و آنچه ممکن است گفته شود مثل غلبه یا آلیت در آن زمان منشا صحیحی نیست. و البته در حد خودم در ادله فحص و به مطالب حضرتعالی هم مراجعه نمودم، حجتی برخلاف اطلاق مزبور نیافتم. ادلّه میسر و لهو و تطبیق بر آلات منافاتی با اطلاق ندارد و علت منصوصه‌ای هم در ادلّه نیست. و در هر صورت اگر ساحت قدس حضرتعالی از این‌گونه مسائل به دور باشد به نظر من بهتر است و ضرورتی در نشر آن‌ها دیده نمی‌شود. دیگر هر طور صلاح می‌دانید.
از جسارت عذر می‌خواهم و از خداوند متعال دوام سایه بلند پایه آن حضرت را مسألت دارم.
والسلام علیکم و و رحمة الله و برکاته
۴ صفر الخیر ۱۴۰۹
محمدحسن قدیری
متن پاسخ امام امت
بسمه تعالی
جناب حجت‌الاسلام آقای قدیری دامت افاضاته
پس از عرض سلام و قبل از پرداختن به دو مورد سؤال و جواب اینجانب، لازم است از برداشت جنابعالی از اخبار و احکام الهی اظهار تأسف کنم. بنابر نوشته جنابعالی زکات تنها برای مصارف فقرا و سایر اموری است که ذکرش رفته است و اکنون که مصارف به صد‌ها مقابل آن رسیده است، راهی نیست و رهان در سبق و رمایه مختص است و به تیر و کمان و اسب‌دوانی و امثال آن، که در جنگ‌های سابق به کار گرفته می‌شده است و امروز هم تنها در همان موارد است و انفال که بر شیعیان تحلیل شده است امروز هم شیعیان می‌توانند بدون هیچ مانعی با ماشین‌های کذایی جنگل‌ها را از بین ببرند و آنچه را که باعث حفظ و سلامت محیط زیست است را نابود کنند و جان میلیون‌ها انسان را به خطر بیاندازند و هیچ کس هم حق نداشته باشد مانع آن‌ها باشد، منازل و مساجدی که در خیابان‌کشی‌ها برای حل معضل ترافیک و حفظ جان هزاران نفر مورد احتیاج است، نباید تخریب گردد و امثال آن. و بالجمله آن‌گونه که جنابعالی از اخبار و روایات برداشت دارید، تمدن جدید به کلی باید از بین برود و مردم کوخ‌نشین بوده و یا برای همیشه در صحرا‌ها زندگی نمایند.
و اما راجع به دو سؤال، یکی بازی با شطرنج در صورتی که از آلت قمار بودن به کلی خارج شده باشد، باید عرض کنم که شما مراجعه کنید به کتاب جامع المدارک مرحوم آیت‌الله آقای حاج سید احمد خونساری که بازی با شطرنج را بدون رهن جایز می‌داند و در تمام ادله خدشه می‌کند، در صورتی که مقام احتیاط و تقوای ایشان و نیز مقام علمیت و دقت نظرشان معلوم است، اما اینکه نوشته‌اید از کجا سائل به دست آورده که شطرنج به کلی آلت قمار نیست، این از شما عجیب است، چون سؤال‌ها و جواب‌ها فرض است و بنابراین آنچه را من جواب داده‌ام، در فرض مذکور است که اشکالی متوجه نیست و در صورت عدم احراز باید بازی نکنند. و عجیب‌تر آنکه نوشته‌اید چرا به جای «قصد حرام نباشد»، «قصد حلال» نوشته شده؟ گویی عمل شخص متوجه و قاصد بدون قصد هم می‌شود، در این صورت قصد حلال مساوق است با نبودن قصد حرام.
و اما در قضیه خرید و فروش آلات مشترکه برای مقصد حلال، اشتباه بزرگی کرده‌اید که گمان کرده‌اید خرید و فروش برای منفعت حلال، یعنی استفاده حرام کردن و این بر خلاف آنچه نوشته شده است می‌باشد. البته در این زمینه‌ها مسائل زیادی است که حال و وقت من اجازه تعقیب آن‌ها را ندارد. از جنابعالی که فردی تحصیلکرده و زحمت‌کشیده‌ای می‌باشید توقع نبود که این‌گونه برداشت کرده و آن را به اسلام نسبت دهید. شما خود می‌دانید که من به شما علاقه داشته و شما را مفید می‌دانم ولی شما را نصیحت پدرانه می‌کنم که سعی کنید تنها خدا را در نظر بگیرید و تحت تأثیر مقدس‌نما‌ها و آخوندهای بی‌سواد واقع نشوید، چرا که اگر بنا است با اعلام و نشر حکم خدا به مقام و موقعیتمان نزد مقدس‌نماهای احمق و آخوندهای بی‌سواد صدمه‌ای بخورد، بگذارید هرچه بیشتر بخورد. از خداوند متعال توفیق جنابعالی را در خدمت به اسلام و مسلمین چون گذشته خواهانم.
والسلام علیکم و رحمة الله و برکاته
۶۷.۷.۲ روح‌الله الموسوی الخمینی
یادآوری می‌شود که امام امت یک ماه قبل در پاسخ به دو استفتا راجع به خرید و فروش آلات موسیقی فرمودند: «خرید و فروش آلات مشترکه به قصد منافع و محله آن اشکال ندارد» و همچنین در مورد شطرنج فرمودند «اگر شطرنج آلت قمار بودن خود را به طور کلی از دست داده باشد و همراه با برد و باخت نباشد، بازی با آن اشکالی ندارد.»
توضیح چند واژه
آلات مشترکه: آن دسته از آلات موسیقی که امکان استفاده از آن‌ها در موارد حلال و حرام هر دو وجود دارد.
آلات مختصه: آن دسته از آلات موسیقی که تنها در موارد حرام، امکان استفاده از آن‌ها وجود دارد.
تحلیل: حلال بودن، مشروع بودن
رهان، رهن: گرو، پول یا شی بهادار را گرو گذاشتن، در اینجا منظور آن است که بازی شطرنج همراه با برد و باخت قماری باشد.
منافع محلله: استفاده‌های مشروع و حلال
مساوق: مساوی، معادل
سبق: مسابقه، مسابقه اسب‌دوانی
رمایه: تیراندازی، مسابقه تیراندازی
میسر: قمار
انفال: ثروت‌های عمومی و ملی که در اختیار دولت اسلامی است.
روزنامه کیهان
نظر شما :