عتیقه‌های ۴ هزار ساله به ایران باز می‌گردد
به گزارش خبرگزاری ایسنا، وی گفت: این پیروزی حقوقی نتیجه تدبیر کار‌شناسی و تلاش‌ها و پیگیری مسئولین سازمان میراث فرهنگی و نیز کار‌شناسان حقوقی و اساتید حقوق بین‌الملل در مرکز امور حقوقی بین‌المللی و شعبه پاریس مرکز است.
به موجب این رأی، یک مجموعه نفیس و گرانبها از میراث فرهنگی ایران که در سال‌های گذشته و قبل از انقلاب به طور غیرقانونی از کشور خارج شده بود، بار دیگر به مام میهن بازمی‌گردد و در سازمان میراث فرهنگی نگهداری خواهد شد. ارزش این اموال فوق‌العاده زیاد است و خود این اشیاء نیز از نظر تاریخی و فرهنگی منحصر به فرد است.
موضوع پرونده مربوط به خروج غیرقانونی بیش از ۳۰۰ قلم اشیاء و آثار باستانی مکشوفه از ناحیه «خوروین» (حدود ۲۰۰۰ سال قبل از میلاد) است که در سال ۱۳۴۴ توسط یک خانم فرانسوی به نام «وولف کاریوس» که به علت ازدواج با یک ایرانی به نام پروفسور ملکی، ملیت ایران کسب کرده و قریب ۱۸ سال در ایران زندگی می‌کرده، (این خانم اکنون فوت کرده است) از طریق یک دیپلمات بلژیکی، از اقوام نامبرده به تدریج از کشور خارج شده است.
پس از اینکه دولت ایران از وجود این اشیاء عتیقه در موزه‌ای در شهر «گنت» در بلژیک مطلع شد، در سال ۱۳۶۰ در محاکم بلژیک طرح دعوی نمود و اعلام کرد که این اشیاء تاریخی و آثار ملی به صورت قاچاق و غیرقانونی از کشور خارج شده و متعلق به دولت است و باید به ایران مسترد شود.
دادگاه بدوی قرار توقیف اشیاء مذکور را صادر کرد، اما این فرانسوی‌الاصل (خانم ملکی) با ادعای مالکیت اشیاء تاریخی به این قرار توقیف اعتراض کرد و قاضی بلژیکی در شهریور ۱۳۶۱ اشیاء عتیقه را تا پایان دادرسی مطروحه و تا تعیین تکلیف مالکیت آن‌ها در اختیار موزه «سنکانتر» بروکسل قرار داد.
دولت ایران خواهان بازگشت این اشیاء به کشور به دلیل خروج غیرقانونی آن و عدم رعایت قوانین و مقررات کشور مربوط به حفظ آثار ملی و سایر قوانین کشور شده بود.
در جریان دعوی، خانم ملکی، دولت بلژیک و پروفسور واندنبرگ را نیز به دادرسی جلب کرد و مدعی شد که پروفسور واندنبرگ، از باستان‌شناسان معروف بلژیکی که قبل از آغاز اقدامات قضایی بنا به دستور خانم ملکی، اشیاء عتیقه مورد بحث را در بخش باستان‌شناسی دانشگاه گنت تحت سرپرستی خود نگهداری می‌کرد، با هماهنگی وزارت خارجه بلژیک، وی را از دستیابی به اموال خود محروم کرده است تا دولت ایران فرصت یابد دعوی خود را در مراجع بلژیک مطرح کند.
خانم ملکی و آقای واندنبرگ در اثنای دعوی فوت کردند، اما ورثه آن‌ها دعوی را ادامه دادند. البته دادگاه، ادعای خانم ملکی نسبت به جلب دولت بلژیک و ورثه واندنبرگ به دادرسی را نیز وارد ندانست.
به گفته این مقام آگاه، طبق محتویات پرونده، این خانم فرانسوی‌الاصل (خانم ملکی) مدعی بود این اشیاء را در یک حفاری مجاز علمی و با مجوز مسئولان وقت دولت ایران کشف کرده و قسمتی را نیز از فروشندگان محلی در ایران خریداری کرده و حتی فاکتور خرید در دست دارد و بنابراین مالک قانونی این اشیاء محسوب می‌شود. وی مدعی بود مقام‌های وقت ایران (در دهه ۴۰ و ۵۰) از جمله وزیر فرهنگ وقت، از علاقه وی به اشیاء عتیقه منطقه خوروین و جمع‌آوری یک مجموعه ارزنده، تشکر کرده‌اند. علاوه بر این، وی مدعی بود که اساسا ادعای ایران مشمول مرور زمان نیز شده است.
در مقابل دولت جمهوری اسلامی ایران استدلال می‌کرد که اشیاء مذکور جنبه میراث فرهنگی و آثار ملی دارد و متعلق به دولت است و به صورت غیرقانونی از کشور خارج شده و مالکیت خانم ملکی مشروع نیست. به علاوه اشیاء مکشوفه هرگز به مقامات ایرانی گزارش و معرفی نشده، در صورتی که طبق قانون ایران، کلیه افراد کاشف یا غیرکاشف که اشیاء باستانی و آثار ملی در دست دارند، موظفند هنگامی که این قبیل اشیاء و آثار ملی را به دست می‌آورند، مراتب را به مقامات ذی‌صلاح ارائه و گزارش نمایند تا تکلیف آن روشن گردد.
این کار‌شناس حقوق بین‌الملل در مرکز حقوقی بین‌المللی ریاست جمهوری اضافه کرد که دادگاه مرحله بدوی در بلژیک در سال ۱۳۷۷ متاسفانه دعوای ایران مبنی بر مالکیت و استرداد این اشیاء به ایران را رد کرد. به نظر قاضی دادگاه مذکور، قوانین ایران من‌جمله قانون حفظ آثار ملی نشان نمی‌دهد که ایران به اشیاء و آثار باستانی مکشوفه در منطقه خوروین، حق مالکیت داشته باشد. ایران از این رأی، استیناف‌خواهی کرد و دادگاه استیناف «لی یژ» نهایتا پس از تبادل لوایح متعدد و کارشناسی‌های مکرر و جلسات دفاعیات شفاهی که تا سال ۱۳۹۱ طول کشید، به علت مرور زمان، بار دیگر ادعای جمهوری اسلامی ایران را رد کرد، اما دولت ایران و سازمان میراث فرهنگی از پیگیری دست نکشیدند و از این تصمیم فرجام‌خواهی کرد و موضوع به دیوان کشور بلژیک ارجاع گردید. در اثر تلاش و دفاعیات حقوقی که به عمل آمد و به دنبال جلسه رسیدگی مهرماه ۱۳۹۲ در دیوان عالی کشور بلژیک، رأی دادگاه استیناف (مبنی بر شمول مرور زمان نسبت به ادعای مالکیت ایران) نقض شد و پرونده به شعبه دادگاه استیناف هم‌عرض در «لی یژ» احاله گردیده تا مجددا به ادعاهای ایران رسیدگی کند. اینک دادگاه استیناف «لی یژ» به موجب رأی آبان ۱۳۹۳ ادعاهای خانم ملکی را رد کرده و مالکیت جمهوری اسلامی ایران بر روی مجموعه اشیاء عتیقه و آثار باستانی خوروین را محرز دانسته و حکم کرده است که مجموعه مزبور باید به دولت ایران مسترد شود.
این مقام آگاه در پاسخ این سوال که آیا رأی اجرا شده و این اموال در کجا است، توضیح داد مرکز امور حقوق بین‌المللی ریاست جمهوری با همکاری سازمان میراث فرهنگی و سفارت ایران در بروکسل ترتیب لازم برای اجرای رأی دادگاه و استرداد این مجموعه نفیس از اشیاء ملی و فرهنگی را داده و اشیاء مذکور از موزه «سنکانتر» به سفارت مسترد شد و به سازمان میراث فرهنگی تحویل می‌گردد. وی اضافه کرد این یک پیروزی حقوقی بزرگ در عرصه بین‌المللی است که نصیب جمهوری اسلامی ایران شده است.
دکتر محسن محبی رئیس مرکز امور حقوقی بین‌المللی نیز در گفت‌و‌گویی کوتاه ضمن تائید خبر مذکور اعلام کرد: رأی دادگاه بلژیک با تدابیر حقوقی لازم و طی یک هماهنگی فشرده که با سازمان میراث فرهنگی و وزارت خارجه داشتیم فعلا به اجرا درآمد و پلیس اجرای احکام و سایر مقام‌های بلژیک تا اینجا همکاری کردند و قرار است این اشیاء قریبا به ایران منتقل شود.
وی گفت: اهمیت این رأی و نیز رأی صادره در پرونده مشابه دیگر (پرونده گالری برکت که در دادگاهی در لندن مطرح بود و اخیرا به نفع ایران رأی صادر شد) آن است که دولت جمهوری اسلامی ایران در شناسایی و مراقبت از حقوق و منافع دولت در عرصه بین‌المللی من‌جمله حقوق فرهنگی ملت ایران و حفظ آثار ملی، از هیچ تلاشی فروگذاری نمی‌کند و با هشیاری و تدابیر حقوقی لازم و با استفاده از کار‌شناسان و اساتید حقوق بین‌الملل، از کلیه ظرفیت‌های حقوقی داخلی و بین‌المللی برای حراست از حقوق و منافع کشور و استیفای حقوق فرهنگی و استرداد اموال و آثار ملی کشور، اقدام کرده و خواهد کرد.
نظر شما :