از ملک‌مطیعی تا داریوش ارجمند؛ همه امیرکبیرهای فیلم‌های ایرانی
به گزارش ایلنا، یکی از چهره‌هایی که همواره در حافظه جمعی مردم ایران باقی خواهد ماند «میرزا محمدتقی‌خان فراهانی» مشهور به امیرکبیر از صدراعظم‌های ایران در دوران ناصرالدین شاه قاجار بود.
به تصویر کشیدن شخصیت‌هایی که جنبه‌های دراماتیک زندگی‌اش او را به اسطوره تبدیل کرده در قالب سریال و فیلم کاری دشوار است. اما علی حاتمی به عنوان چهره‌ای علاقه‌مند به فضای تاریخی ایران، با نگاهی دراماتیک در «سلطان صاحبقران»، امیرکبیر را هم به شخصیت‌های ماندگار سایر آثارش اضافه می‌کند.
ریتم و ضرباهنگ کارهای حاتمی به دوران قاجار بسیار نزدیک است. خود او اذعان می‌کند که با قصه‌ها و فضاهای دوران قاجار احساس نزدیکی بیشتری می‌کند و شاید یکی از دلایل آن، این باشد که بعد از قاجاریه هویت ملی ما به جبر و نه در قالب یک جریان طبیعی و عادی تغییر کرد.
بزرگترین امیر و علی حاتمی
حاتمی در «سلطان صاحبقران» ناصرالدین شاه قاجار را فردی بی‌کفایت، نالایق و ترسو به تصویر کشیده و دربار و هیات وزیرانش را مکان تجمع عده‌ای خودفروخته، وابسته و سرسپرده بیگانگان نمایانده است.
گرچه این طرز معرفی قاجاریه که در دوران سلطنت محمدرضا شاه پهلوی صورت می‌گیرد، با توجه به دشمنی پهلوی‌ها با قاجاریه، طبیعی به نظر می‌رسد، اما برخی تولید و پخش چنین سریالی را در اوج اقتدار رژیم محمدرضا شاه و اشاره بی‌پروای مضمون سریال به بی‌لیاقتی و فساد پادشاهی را اقدامی شجاعانه از جانب حاتمی و دیگر سازندگان «سلطان صاحبقران» توصیف می‌کنند. به خصوص که تولید و پخش این سریال درست در شرایطی صورت گرفت که محمدرضا شاه و درباریانش درصدد برگزاری جشن‌های پنجاهمین سال سلطنت پهلوی بودند و این موضوع با توجه به تصویر مضحکه‌آمیز و کاریکاتورگونه‌ای که حاتمی در سریال سلطان صاحبقران از جشن‌های پنجاهمین سالگرد سلطنت ناصرالدین شاه قاجار ارائه می‌دهد جالب توجه به نظر می‌رسد.
از محتوای سلطان صاحبقران که بگذریم ایفای نقش‌های ماندگار یکی دیگر از خصوصیات این فیلم است. ناصر ملک‌مطیعی در نقش امیرکبیر ظاهر می‌شود؛ نقشی که همیشه از آن به نیکی یاد کرده و آن را خاطره‌آور، جذاب و دوست‌داشتنی توصیف می‌کند.
امیری که زندگی نیکپور را به هم ریخت
به جز ناصر ملک‌مطیعی، افراد دیگری هم در نقش امیرکبیر ظاهر شدند؛ سعید نیکپور یکی از آن‌هاست. مجموعه تلویزیونی امیرکبیر یکی از سریال‌های محبوب دهه ۶۰ تلویزیون در ژانر تاریخی است که پرویز زاهدی فیلمنامه آن را نوشت و سعید نیکپور کارگردانی‌اش کرد.
خود او در این سریال به ایفای نقش امیرکبیر پرداخت و تلاش کرد بازی‌اش به گونه‌ای باشد تا صلابت شخصیت امیرکبیر را نشان دهد. او در این بازی شخصیت فردی امیرکبیر را برجسته کرده تا مخاطبان با این شخصیت همذات‌پنداری بیشتری کنند.
تصویر پیر شدن یک‌شبهٔ امیرکبیر پس از تحمل سختی‌ها و رنج‌های بی‌شمار در این سریال یکی از صحنه‌های به‌یادماندنی این مجموعه تلویزیونی است. نیکپور می‌گوید که به تاریخ علاقه زیادی دارد، چرا که تاریخ هویت هر شخص و مملکتی است. او می‌گوید هنگام ساخت این سریال تا حد زیادی تحت تاثیر شخصیت امیرکبیر قرار گرفته بود، تا جایی که وضعیت زندگی‌اش به هم ریخته و زندگی شخصی‌اش را هم فراموش کرده بود.
آخرین امیر و خطاهای تاریخی
مجموعه تلویزیونی سال‌های مشروطه به کارگردانی محمدرضا ورزی و با بازی محمد صادقی در نقش امیرکبیر، آخرین امیرکبیری است که تاکنون در قالب یک سریال تلویزیونی به تصویر کشیده شد. بخش‌هایی از سریال «سال‌های مشروطه» به صورتی تدوین و بازسازی شده، زندگی امیرکبیر و اقدامات او برای پیشرفت کشور را به تصویر می‌کشد.
اما به لحاظ تاریخی خطاهایی در این سریال دیده می‌شود که به اذعان برخی منتقدان شاید بتوان از آن با عنوان تحریف تاریخ یاد کرد. این خطا‌ها نه تنها در بخش‌های مربوط به داستان زندگی امیرکبیر که در سایر بخش‌های مجموعه هم دیده می‌شود.
وقتی داستان به میرزای شیرازی می‌رسد، او را در نجف تصویر می‌کند درحالی‌که میرزای شیرازی در سامرا ساکن بوده و حکم تحریم تنباکو را از سامرا به گوش مردم رسانده است. در این سریال محمد صادقی ایفای نقش امیرکبیر را بر عهده داشت. ورزی در این سریال بیشتر به ابعاد سیاسی شخصیت امیرکبیر پرداخته است. گفته می‌شود دیالوگ‌های این مجموعه هم بعد از پخش مورد انتقاد قرار گرفت.
ناصرالدین شاه و امیرکبیر یک سکانسی
اما یک امیرکبیر دیگر هم باقی می‌ماند؛ ناصرالدین شاه آکتور سینما. داریوش ارجمند در فیلمی که در اوایل دهه هفتاد توسط محسن مخلباف ساخته شد، هرچند با هیبت امیرکبیر در یک سکانس ظاهر شد اما امیرکبیری شد که در همان یک سکانس هم دیده شد و به زعم برخی منتقدان بازی خوب، روان و تکان‌دهنده‌ای داشت.
نظر شما :