بنی‌صدر؛ از ظهور تا افول

۲۷ خرداد ۱۳۹۴ | ۱۸:۱۸ کد : ۵۰۹۸ تاریخ مصور

۲۶ خرداد ۱۳۶۰ روز مهمی در تاریخ معاصر ایران به شمار می‌رود؛ روزی که دو فوریت طرح نمایندگان مجلس برای بررسی کفایت سیاسی رئیس‌جمهور در مجلس به تصویب رسید. طرح در دستور کار مجلس قرار گرفت و پس از پنج روز با رای اکثریت نمایندگان عدم کفایت ابوالحسن بنی‌صدر برای ریاست جمهوری تصویب شد.

به گزارش مجله تاریخ فرادید، در آخرین روزهای خرداد ۱۳۶۰ پس از آنکه رهبر کبیر انقلاب، ابوالحسن بنی‌صدر، اولین رئیس‌جمهور ایران را از فرماندهی کل قوا کنار گذاشتند در ۲۵ خرداد مخالفان وی ضمن برگزاری تظاهراتی در پایتخت خواهان عزل او از ریاست جمهوری شدند؛ اتفاقی که فردای آن روز با طرح دو فوریتی بررسی کفایت سیاسی رئیس‌جمهور کلید خورد.

بر این اساس طی چند روز موضوع کفایت سیاسی رئیس‌جمهور و اداره کشور پس از عزل وی در مجلس مورد بررسی قرار گرفت و در نهایت در ساعت ۵ و ۱۵ دقیقه بعدازظهر ۳۱ خرداد، ۱۷۷ نماینده مجلس رای به عدم کفایت سیاسی بنی‌صدر دادند.

مهم‌ترین دلیل بر عدم کفایت سیاسی بنی‌صدر از سوی نمایندگان مجلس «موضع‏‌گیری وی علیه نظام جمهوری اسلامی و اتحاد با نیروهای ضد انقلاب وابسته به شرق و غرب جهت نابودی نظام اسلامی و همچنین مخالفت مستمر وی با مجلس شورای اسلامی از بدو تأسیس و حتی پیش از افتتاح آن، دخالت صریح در قوه قضاییه و عدم درک صحیح از بدیهی‏‌ترین اصول قانون اساسی و نیز عدم اعتقاد به اصل تفکیک قوا» اعلام شد.

هاشمی رفسنجانی که در آن زمان ریاست مجلس را بر عهده داشت، لحظاتی پس از رای‌‌گیری در جمع مخالفان بنی‌صدر که در برابر مجلس تجمع کرده بودند این خبر را اعلام کرد و گفت به زودی رهبر کبیر انقلاب درباره عزل بنی‌صدر تصمیم نهایی را خواهند گرفت.

وی همان روز در نامه به رهبر انقلاب مصوبه مجلس را به اطلاع ایشان رساند، امام(ره) نیز در پی‌نوشت نامه مرقوم فرمودند: «پس از رأی اکثریت قاطع نمایندگان محترم مجلس شورای اسلامی مبنی بر اینکه آقای ابوالحسن بنی‌صدر برای ریاست جمهوری اسلامی ایران کفایت سیاسی ندارند، ایشان را از ریاست جمهوری اسلامی ایران عزل نمودم.»

بدین ترتیب دوران اولین رئیس‌جمهوری اسلامی ایران به پایان آمد و شورای موقت ریاست جمهوری اسلامی ایران با حضور آیت‌الله موسوی اردبیلی، محمدعلی رجایی و آیت‌الله هاشمی رفسنجانی برای اداره امور اجرایی کشور تشکیل شد.

بنی‌صدر که نزدیک به ۱۷ ماه بر کرسی ریاست جمهوری نشسته بود پس از عزل مدتی را در خفا زندگی کرد تا اینکه در هفتم مرداد همان سال با یک فروند هواپیمای ربوده شده‌ که بهزاد معزی، خلبان شاه آن را هدایت می‌کرد از مرز ایران خارج شد و با عبور از کشورهای ترکیه، قبرس، یونان و شمال ایتالیا در یک فرودگاه نظامی واقع در حومه پاریس به زمین نشست. مسعود رجوی، یکی از رهبران سازمان مجاهدین خلق که در مدت زندگی مخفی بنی‌صدر از او حمایت می‌کرد نیز در کنار وی وارد فرانسه شد و در آنجا اقامت کرد.

بنی‌صدر بلافاصله پس از ورود به فرانسه درخواست پناهندگی سیاسی کرد و تا مدت‌ها همچنان خود را رئیس‌جمهور اعلام می‌کرد. از سوی وزیر خارجه وقت ایران نیز طی درخواستی رسمی از فرانسه خواهان استرداد بنی‌صدر شد؛ خواسته‌ای که با مخالفت دولت این کشور عملی نشد.

به مناسبت سی و چهارمین سال عزل اولین رئیس‌جمهور ایران نگاهی می‌اندازیم به عکس‌هایی از دوران کوتاه ریاست جمهوری وی. عکس‌های زیر که مربوط به دوران مبارزات انتخاباتی، ریاست جمهوری و فرار بنی‌صدر از ایران است توسط محمود کلاری و عباس عطار عکاسی شده است.