پایان پلاسکو

به گفته محمدباقر قالیباف، شهردار تهران این حریق در طبقه هشتم رخ داد اما به دلیل شدت آتش، سازه فلزی ذوب شد. از طبقه‌ای که حریق در آن رخ داد به بالا، ساختمان دچار ریزش و باعث شد مابقی طبقات نیز بریزد.

ساختمان ۱۷ طبقهٔ پلاسکو نخستین ساختمان بلندمرتبه و مدرن ایران بود که کار ساخت آن از سال ۱۳۳۹ آغاز شد و سال ۱۳۴۱ به پایان رسید. این ساختمان توسط حبیب‌الله القانیان (معروف به حاج‌حبیب!) رئیس انجمن کلیمیان تهران، مالک کارخانهٔ پلاسکو - بزرگترین مجموعهٔ تولیدی پلاستیک و ملامین ایران - ساخته شد.

گفته می‌شود در آن زمان آیت‌الله طالقانی به ساخته شدن بلندترین ساختمان تهران توسط یهودیان ایرانی اعتراض کرد.

به گزارش خبرگزاری ایسنا، القانیان متولد سال ۱۲۸۸، از خانواده‌ای بود که به مدت چند دهه پیشگام نوآوری‌های تجاری و صنعتی در ایران بودند. این خانواده پس از جنگ جهانی دوم، با امتیازی که برای فروش لباس‌های متفقین به دست آوردند، در مسیر ثروت‌اندوزی قرار گرفتند. حبیب که کارش را در نوجوانی، در هتل یکی از اقوام آغاز کرده بود، با برادرانش در بازار به کار تجارت پرداخت. گفته می‌شود برادر حبیب به آمریکا سفری داشت و با صنعت تازهٔ پلاستیک‌سازی آشنا شد و این ایده را به ایران آورد. آن‌ها در سال ۱۳۳۷ شرکت پلاسکو و پس از آن، صنایع پروفیل آلومینیوم را تأسیس کردند.

ساختمان‌های پلاسکو و آلومینیوم، به‌ عنوان نخستین برج‌های ایران، بخشی از اموال این سرمایه‌دار ایرانی بودند که عرصهٔ تجاری بازار تهران را هم گسترش دادند. در سال‌های ۱۹۷۰ حبیب‌الله القانیان و برخی دیگر از تجار ایرانی به چین دعوت شدند و روابط تجاری و اقتصادی بین ایران و چین را بنا نهادند.

او پس از پیروزی انقلاب اسلامی در دادگاه به جرم فساد از طریق تماس با اسرائیل و صهیونیسم محاکمه و توسط حجت‌الاسلام صادق خلخالی به اعدام محکوم شد. حکم اعدام او چند روز بعد، در اردیبهشت ۱۳۵۸ اجرا شد.

در دادگاه به اسنادی اشاره شد که ساواک دربارهٔ ارتباط او و بسیاری دیگر از سران یهودیان ایران با اسرائیل داشته و طبق آن‌ها، این افراد به سرمایه‌گذاری‌های گسترده در فلسطین اشغالی پرداخته بودند. در این اسناد گفته شده بود، القانیان مشغول احداث ساختمان چندین طبقه در نزدیکی تل‌آویو است؛ با بلندی سه برابر ساختمان پلاسکو تهران!

ساختمان پلاسکو در تمام این سال‌ها، در اختیار تولیدکنندگان و فروشندگان عمدهٔ پوشاک بود. این ساختمان، در ضلع شرقی چهارراهی است که به آن استانبول می‌گویند؛ منطقه‌ای که در دهه‌های چهل و پنجاه قلب تجارت و دیپلماسی و البته خوش‌گذرانی و تفریح در تهران بوده است؛ برجی که اولین ساختمان با اسکلت فلزی در تهران بود و دومین ساختمان بلندی که در آن آسانسور وجود داشت.

بازار شیک و مدرنی که ۲۹ هزار مترمربع زیربنا داشت، ‌با یک طبقه زیرزمین که حوض و صندلی‌هایی برای نشستن و وقت‌گذرانی در آن‌ها قرار گرفته بود، جای مناسبی برای خرید کردن بود و با بقیه مغازه‌ها و بازارهای سنتی فرق داشت؛ یکی از اولین تجربه‌های ایرانی‌ها از مرکز خرید مدرن.

عکس‌های آرشیو ایرنا ساختمان پلاسکو را در بهمن ۱۳۴۲ نشان می‌دهد. تصاویر آتش‌سوزی و فروریزی ساختمان پلاسکو در ۳۰ دی ۱۳۹۵ برگرفته از عکس‌های احمد معینی‌جم (خبرگزاری ایرنا)، محمد حسن‌زاده (خبرگزاری تسنیم)، علیرضا رمضانی (خبرگزاری ایلنا) و شهاب قیومی (خبرگزاری مهر) است.