بهشتی معمار سازندگی انقلاب بود
از اسناد شهید بهشتی رونمایی شد
تاریخ ایرانی: مراسم رونمایی از اسناد شهید بهشتی، با عنوان «آن ۵۳ سال به روایت اسناد» روز دوشنبه (۱۸ بهمن) در سالن حکمت سازمان اسناد و کتابخانه ملی و با حضور حجت‌الاسلام عبدالمجید معادیخواه (دبیرکل بنیاد تاریخ انقلاب اسلامی)، حجت‌الاسلام محمدجواد حجتی کرمانی (نماینده اسبق مجلس خبرگان و شورای اسلامی)، نجفقلی حبیبی (عضو هیات امنای سازمان اسناد ملی)، رضا داوری اردکانی (عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی)، عباس حری (بنیانگذار موسسه ملی زبان) و خانواده شهید بهشتی برگزار شد. در این نشست شهرام یوسفی‌فر، معاون سازمان اسناد ملی از توافق با بنیاد حفظ و نشر آثار شهید بهشتی برای انتقال تمام اسناد ایشان به این سازمان خبر داد، محمدجواد حجتی کرمانی از خاطراتش با شهید بهشتی در مجلس خبرگان و مدرسه دین و دانش گفت و عباس حری نیز از دوران همکاری‌اش در مدرسه حکیم نظامی قم با شهید بهشتی یاد کرد. سید علیرضا بهشتی، فرزند شهید بهشتی نیز درباره لزوم ارائه این اسناد به پژوهشگران سخن گفت.
ایران پر از بهشتی نبود
نخستین سخنران این مراسم، حجت‌الاسلام محمدرضا نوراللهیان، مشاور ارشد رئیس سازمان اسناد و کتابخانه ملی بود که با یادآوری مجاهدت‌های علمی شهید بهشتی در تاریخ ایران و انقلاب، به تاثیر شگرف وی هنگام اقامت در آلمان بر ایرانیان ساکن این کشور و اروپا اشاره کرد و گفت: «من از مردی می‌گویم که هلموت اشمیت، صدراعظم وقت آلمان که نگاهی فیلسوفانه هم داشت در تلویزیون آلمان درباره او گفت: ما باید بپذیریم در حق اسلام و مسلمین کوتاهی می‌کنیم. سال‌ها مردانی اینجا از اسلام گفته‌اند و ما یک بار هم به آن‌ها و اندیشه‌شان سری نزده‌ایم و حالا باید منتظر پیام‌ها و اندیشه‌های آن‌ها از ایران باشیم.»
وی سپس به حضور پرثمر اما کوتاه آیت‌الله بهشتی در مجلس خبرگان قانون اساسی، شورای انقلاب و ریاست دیوان عالی کشور اشاره کرد و درباره طعنه‌هایی که برخی پیش و پس از شهادت بر او وارد کردند، گفت: «بهشتی در عمر پربرکت خود، آن‌چنان جایگاه وسیع و بلندی پیدا کرد که همه نامهربانی‌ها، جفاها و زخم‌زبان‌ها را با روح بلند و متعالی خود تحمل کرد و ذره‌ای نه از خود دفاع کرد و نه خدای‌ناکرده عصبانی و یا از مسیر منحرف شد.» نوراللهیان با خالی دانستن جای بزرگانی چون شهید بهشتی در آستانه سی و هشتمین سالگرد انقلاب اسلامی، اظهار داشت: «نه تنها ایران پر از بهشتی نبود که حتی یک بهشتی دیگر هم در سال‌های فقدان این مرد بزرگ ندیدیم.»
همه اسناد شهید بهشتی به سازمان اسناد منتقل شد
شهرام یوسفی‌فر، معاون سازمان اسناد ملی، برای ارائه گزارشی از انتقال اسناد شهید بهشتی به پشت تریبون آمد. وی با اشاره به تفاهم‌نامه‌ای که سال گذشته بین سازمان اسناد ملی و بنیاد حفظ و نشر آثار شهید بهشتی منعقد شد، گفت: «اواخر سال ۹۴ اولین محموله را که حدود ۱۰۰ کارتن سازمانی بود تحویل گرفتیم و ساماندهی کردیم، در مرداد ۹۵ بقیه کارتن‌ها که در حدود ۱۲۶ کارتن سازمانی بود به سازمان منتقل شد و مخزنی ویژه به این آثار اختصاص دادیم.»
اسناد مذکور به گفته یوسفی‌فر دارای گستردگی موضوعی بدین شرح‌اند: «احکام کارگزینی، نامه‌های ایشان به اشخاص و بالعکس، اسناد فعالیت احزاب مختلف و مهم‌ترین آن‌ها حزب جمهوری اسلامی ایران، خاطرات، بسیاری از آثار شهید بهشتی جدای از نامه‌ها و دست‌نوشته‌های خصوصی از جمله طرح‌ها و بسیاری از ایده‌های تاسیسی. این طرح‌ها معمولا برای پایه‌گذاری‌ها و تاسیس برخی از دوایر، نهادها و موسسات بود. شماری از صورت‌جلسه‌های بسیار مهم از شوراهای متفاوت که ایشان دست‌اندرکار آن بود از جمله شورای انقلاب، اسناد اتحادیه انجمن‌های اسلامی دانشجویان خارج از کشور، مکاتبات، صورت‌جلسات و بسیاری از اطلاعیه‌ها، اعلامیه‌ها و بیانیه‌هایی که به مناسبت‌های مختلف به دست ایشان رسیده یا به نحوی در نوشتن آن‌ها دخیل بوده است. شماری از مصاحبه‌ها و سخنرانی‌ها، جزوات، بولتن‌ها، نشریه‌ها، عکس، گزارش‌های محرمانه، اسنادی از هیات‌های موتلفه و سایر نهادهای سیاسی و اجتماعی مرتبط با ایشان، نامه‌هایی از مقامات جمهوری اسلامی به ایشان و...»
وی سپس با این استدلال که تاکنون اسناد هیچ یک از شخصیت‌های جمهوری اسلامی در چنین مجموعه کاملی تحویل سازمان اسناد ملی نشده است، این اقدام را بسیار مهم خواند. یوسفی‌فر همچنین به نقش پررنگ علیرضا بهشتی در جمع‌آوری این اسناد اشاره و از خالی بودن جای چنین اسنادی در مجموعه آرشیو ملی اظهار تاسف کرد: «آرشیو ملی ایران با اینکه آرشیو کشوری است که در آن روحانیون سابقه طولانی دارند اما متاسفانه مجموعه‌های اسنادی مربوط به آن‌ها در سازمان اسناد وجود ندارد؛ بنابراین انتقال این اسناد به آرشیو ملی حرکتی بسیار بزرگ است.»
تاسیس آرشیو مقامات جمهوری اسلامی
یوسفی‌فر گفت آرشیو ملی ایران از تمام دستگاه‌های دولتی اسناد دریافت می‌کند اما هیچ سازوکاری برای دریافت اسناد خصوصی از کسانی که در این دستگاه‌ها متصدی امور هستند وجود ندارد. او از تاسیس آرشیو مقامات جمهوری اسلامی در سازمان اسناد خبر داد و گفت: «امسال با این رویکرد، مخزنی ویژه برای مقامات طراحی شد، تمام مقامات از ابتدای انقلاب اسلامی تاکنون شناسایی شدند و نامه‌هایی با امضای دکتر صالحی امیری برای آن‌ها فرستاده شد، با دستورالعملی که ممکن است ۱۷،۱۶ نوع مدرک دارای جنبه آرشیوی نزد آن‌ها باشد که خودشان به آن‌ها بی‌اعتنا باشند. خوشبختانه بازتاب خوبی داشت و نخستین مجموعه بسیار مهم، علاوه بر اسناد شهید بهشتی، اسناد اسحاق جهانگیری، معاون اول رئیس‌جمهور است که به زودی در این آرشیو قرار خواهد گرفت.»
شهید بهشتی می‌گفت عبا چیز زائدی است
سخنران بعدی این مراسم، حجت‌الاسلام محمدجواد حجتی کرمانی بود که در ابتدای سخنان خود، به دلیل حضور بدون عبا در پشت تریبون از حضار عذرخواهی کرد و به همین بهانه به بیان خاطراتی از آیت‌الله بهشتی پرداخت: «در مورد عبا و بی‌عبایی، دو خاطره از ایشان دارم؛ ایشان وقتی از آلمان تشریف آورد، در جلسه‌ای می‌گفت در محافلی که در آلمان شرکت می‌کرد بدون عبا حاضر می‌شد. ایشان می‌گفت که این عبا در لباس سنتی ما روحانیون ایرانی چیز زائدی است. کسانی که همیشه دنبال بهانه بودند که ایشان را مورد ملامت قرار دهند می‌گفتند تحت تاثیر کشیش‌های مسیحی قرار گرفته است، در صورتی که واقعا من از آقای معادیخواه و هم‌لباس‌های دیگرم سوال می‌کنم که ما آخوندها مقداری تامل کنیم ببینیم این عبا به چه دردی می‌خورد؟!»
حجتی کرمانی ادامه داد: «خاطره دوم در مجلس خبرگان قانون اساسی بود. آقای بهشتی رئیس مجلس بود و من هم نماینده مجلس. یک بار بلند شدم صحبت کنم، عبایم افتاد زمین و من دنبالش می‌گشتم، فیلم این جلسه هست، آقای بهشتی از بالا گفت آقای حجتی ما به عبای شما کار نداریم، صحبتتان را بکنید و همین‌طور من بدون عبا صحبت کردم.»
مصباح یزدی مورد توجه شهید بهشتی بود
وی در ادامه خاطره‌ای نیز از دوران تحصیل در مدرسه دین و دانش نقل کرد: «در درس‌های شبانه مدرسه دین و دانش با شهید باهنر، آیت‌الله قربانی (امام جمعه فعلی رشت)، آقای دکتر محمد مجتهد شبستری، آیت‌الله موحدی کرمانی و آقای مصباح یزدی هم‌شاگردی بودیم. آقای مصباح یزدی شاگرد اول جمع ما بود و مورد توجه شهید بهشتی. یادم هست کتاب «فلسفه علمی» که فیلیسین شاله فرانسوی نوشته و مرحوم دکتر یحیی مهدوی آن را ترجمه کرده بود، آقای مصباح می‌خواند و آقای بهشتی روی تخته توضیح می‌داد.»
عده‌ای از انقلابیون طلبکارند
حجتی کرمانی در بخش دیگری از سخنان خود به تحلیل نقش آیت‌الله بهشتی در معماری انقلاب پرداخت و در پاسخ به افرادی که هنوز هم ایرادهایی را مبنی بر انقلابی نبودن به ایشان وارد می‌کنند و انقلاب را تنها محصول مبارزات خود می‌دانند، گفت: «انقلابیون دو دسته هستند: عده‌ای خیلی طلبکارند، عده‌ای هم مثل من تصورشان بر این است که ما کاری نکردیم. همان‌طوری که امام فرمود: اگر خدا نمی‌خواست، اتفاقی نمی‌افتاد، اگر کسی بگوید من بودم اشتباه است. مجموعه عوامل از جمله وادادگی دشمن، مایوس شدن شاه و رژیم، بیماری شاه، گسیختگی فکری و سیاسی در آمریکا و... موجب پیروزی انقلاب شد. به تعبیر من رحم ملت آماده زایمان بود و انقلاب اسلامی مولودی بود که قابله‌اش امام خمینی بود. این مولود رسیده بود و همه کسانی که چه در زمان رضاشاه و چه در دوره محمدرضا پهلوی مبارزه کردند از شهید مدرس تا مصدق و کاشانی و... عواملی بودند که این نطفه را در رحم ملت کاشتند و به وسیله امام خمینی متولد شد.»
وی گفت: «زمانی به ما ایراد می‌گرفتند و هنوز هم هستند کسانی که ایراد می‌گیرند که آقای بهشتی انقلابی نبود، چون زندان نرفته بود و اهل مبارزه نبود. اینکه امام در مورد شهید بهشتی گفتند «شهید مظلوم» بخشی به خاطر همین حرف‌ها بود. فارغ از منازعات سیاسی این مسئله در بین خیلی از اذهان مطرح می‌شد. پاسخ من این است که ما در انقلاب اسلامی دو مرحله داشتیم: یک مرحله ویرانگری و یک مرحله سازندگی. در مرحله ویرانگری هر بچه‌ای هم می‌تواند چکشی بردارد و گوشه‌ای را خراب کند. نمی‌خواهم اجر کسانی که به زندان رفتند یا شهید شدند را کم کنم ولی می‌خواهم بگویم آقای بهشتی معمار سازندگی انقلاب بود، البته سازندگی در دوره بعد از جنگ به درستی به نام رفیق و برادر فقید ما مرحوم هاشمی رفسنجانی ثبت شد؛ اما هاشمی سازنده عملی و مرحوم بهشتی سازنده اندیشه، ایدئولوژی، فکر، نظم و نهاد بود؛ بنابراین جواب آقایانی که اعتراض داشتند این است که ما برای سازندگی، زندان رفتن لازم نداریم، اندیشه لازم داریم. مدادالعلما افضل من الدماء الشهدا اینجا خوب صدق می‌کند. شهید بهشتی مصداق مدادالعلما است. ما خیلی شهید دادیم اما مداد بهشتی از آن‌ها ارجح است.»
پس از سخنان حجتی کرمانی، کلیپی از زندگی شهید بهشتی پخش شد و سپس عباس حری، بنیانگذار موسسه ملی زبان، در سخنانی به نقل خاطراتی از دوران همکاری خود در مدرسه حکیم نظامی قم (سال ۱۳۳۱) و پافشاری شهید بهشتی در نگارش کتاب تدریس زبان برای دانش‌آموزان پرداخت؛ اصراری که در نهایت منجر به نگارش دو کتاب درسی انگلیسی به نام Easy English با همکاری این دو شد و در آن‌ها خبری از واژگان نمایانگر فرهنگ غرب چون آب‌جو و پارتی نبود؛ واژگانی که به گفته حری برای بهشتی تلنگری بود در جهت نگارش کتاب‌های درسی زبان منطبق با فرهنگ ایرانی – اسلامی.
اسناد باید از پستوی انحصاری افراد خارج شود
سید علیرضا بهشتی آخرین سخنران این مراسم نیز، ضمن تشکر از همکاری سازمان اسناد در فرایند انتقال، نگهداری و مراسم رونمایی از اسناد دکتر بهشتی، ضعف بزرگ تاریخ‌نگاری ایران را در تاریخ شفاهی دانست و افزود: «درست است که تاریخ شفاهی منبعی مفید و قابل استفاده برای تاریخ‌نگاری است اما باید در جای خودش به آن نگاه کرد و اعتبار آن را در حد خودش در نظر گرفت. به خصوص این روزها می‌بینید به مناسبت سالگرد انقلاب مستندات، نوشته‌ها و فیلم‌هایی به منظور حل معماها و یا به وجود آوردن معماهایی ارائه می‌شود؛ اما به هر حال آنچه ما شاهدش هستیم این است که بیشتر تکیه ما بر تاریخ شفاهی است. آن‌قدر که بنده اطلاع دارم در تاریخ‌نگاری، تاریخ شفاهی از نازل‌ترین درجه اعتبار برخوردار است. نمی‌خواهم بگویم بی‌ارزش است ولی به لحاظ اعتبار، به دلایل مختلف روان‌شناختی باید مورد مداقه قرار گیرد. تاریخ شفاهی روایت شخصی افراد است؛ روایتی منحصربه‌فرد که به همین دلیل نیز آسیب‌پذیر است.»
بهشتی در ادامه با تاکید بر اینکه برای اعتبار دادن به تاریخ شفاهی بهترین راه دسترسی به اسناد است، وجود اسناد برای تاریخ‌نگاری را امری ضروری دانست؛ ضرورتی که به اعتقاد وی سنگ بنای انتقال اسناد شهید بهشتی به مرکز آرشیو ملی بود.
فرزند شهید بهشتی با اعلام این خبر که به زودی همه اسناد منتقل‌شده شهید بهشتی، به صورت آنلاین در سایت سازمان اسناد ملی قرار می‌گیرد و در دسترس همه پژوهشگران خواهد بود، گفت: «داشتن اسناد البته می‌تواند گران‌قیمت باشد اما واقعیت این است که افتخار نیست. بسیاری از مراکز کشور اسناد منحصر‌به‌فردی را اخذ کرده‌اند ولی در اختیار دیگران قرار نمی‌دهند. گمان آن‌ها این است که داشتن این اسناد به خودی خود برای آن‌ها اعتبار می‌آورد. بنده اصلا با این طرز فکر موافق نیستم. واقعیت این است که اگر قرار باشد، رقابتی درباره اسناد صورت بگیرد، پژوهش‌هایی است که بر روی آن‌ها انجام می‌شود نه نگهداری صرف. اسناد در واقع متعلق به همه مردم و تاریخ است و باید از پستوهای انحصاری افراد خارج شود. همه ما یک عمر طبیعی داریم و دیر یا زود دار فانی را وداع می‌گوییم. بهتر این است که در زمان حیات، این اسناد را در اختیار دیگران قرار دهیم. امیدوارم این گام موثر باشد و به پژوهشگران برای شناختن چهره همچنان مظلوم شهید بهشتی که به دلایل مختلف هنوز بسیاری از زوایا و ابعاد افکار و عملکرد ایشان ناشناخته مانده کمک کند.»
.jpg)
.jpg)
نظر شما :