نگاهی به نام‌های تاریخی خلیج فارس

از روزی که بشر به کار تدوین و نگارش تاریخ مبادرت ورزید برای مکان‌های جغرافیایی نیز نام‌های با مسمایی انتخاب که آبراه جنوبی و جدا کننده فلات ایران از شبه جزیره عربستان نیز یکی از این موارد بوده که با نام "دریای پارس" از آن دوران کهن به یادگار مانده است.

 "دریای پارس" یا "خلیج فارس" از جمله نام‌های قدیمی و باستانی است که در ازمنه‌های مختلف تاریخی در اسناد، قرارداد‌ها و مکاتبات، مورد استفاده همه اقوام و ملل دنیا قرارگرفته است.

نخستین بار ایرانیان در روزگار هخامنشیان، این دریا را "پارسا درایا" یا "دریای پارس" خواندند، طبق کتیبه‌ای که از داریوش پادشاه هخامنشی، در تنگه سوئز بدست آمده، از آن به عنوان "درایا هچا پارسا آیتی" یعنی دریایی که از پارس می‌آید یاد شده و این سند به عنوان نخستین مدرک تاریخی موجود است که حقانیت نام خلیج فارس را به وضوح نشان می‌دهد.

از طرفی در برخی از متون قدیمی از جمله کتاب حدود العالم به عنوان قدیمی‌ترین اثر جغرافیایی به زبان فارسی که در حدود هزار سال پیش تالیف شده، آمده است: "خلیج پارس از حد پارس بر گیرد، با پهنای اندک تا به حدود سند"، علاوه بر این همچنین بسیاری از مورخان، محققان و سیاحان اروپایی و غربی از جمله: فلاویوس آریانوس، بطلمیوس، هرودت، استرابون و... در آثار و نوشته‌های خود از دریای پارس یا خلیج فارس به عنوان "سینوس پرسیکوس" و "ماره پرسیکوم" یاد کرده‌اند.

در دوره‌های اسلامی نیز همه مورخان و جغرافیدانان مسلمان از جمله ابن فقیه در کتاب البلدان، اصطخری در کتاب المسالک الممالک، ابن رسته در کتاب الاعلاق النفسیه، ابوریحان بیرونی در کتاب التفهیم، ابن بطوطه در کتاب مشهور رحله و... نام این دریا را "بحر فارس"، "خلیج الفارسی" و یا "دریای پارس" ذکر کرده‌اند.

با کنکاش مختصری که در مستندات و برخی از متون تاریخی معتبر در کتابخانه‌های معروف دنیای غرب صورت گرفته، نام دیرین "دریای پارس" یا "خلیج فارس" در برخی از کشور‌ها به این صورت آمده است: در کشورهای انگلیسی زبان Persian Gulf، در آلمان Persischer Golf، در فرانسه Persique Golf، در ایتالیا Golfe Persico، در روسیه Persidsk Zalir و در کشورهای عربی به نام "خلیج الفارسی" یاد می‌شود.

تحریف نام "خلیج فارس"

درج نام‌های جعلی در کنار و یا به جای خلیج فارس از حدود چند دهه پیش آغاز و در دستور کار سردمداران برخی از کشورهای عربی و غربی قرار گرفته است، از تحریفاتی که توسط برخی افراد از جمله عبدالکریم قاسم و جمال عبدالناصر و "سرچارلز بلگریو" دیپلمات بریتانیایی که در آثار خود از واژه مجعول "خلیج ع. ر. ب. ی" استفاده کرده نشان دهنده این واقعیت است که همه آن‌ها در مقطعی حساس از تاریخ، درصدد تحریف نام خلیج فارس بر آمده‌اند.

به دنبال این تحریفات صورت گرفته، چند موسسه آمریکایی و اروپایی نیز با سناریویی از قبل طراحی شده جعل نام این دریای تاریخی را به شکل وسیعتری ادامه داده و به طوری که در سال ۱۳۸۳ خورشیدی موسسه آمریکایی نشنال جئوگرافی در اطلس جغرافیایی خود در کنار نام پرآوازه خلیج فارس از واژه مجعول "خلیج ع. ر. ب. ی" نیز استفاده کرد.

متاسفانه چند سال بعد از آن یعنی در سال ۱۳۸۵ خورشیدی نیز مسئولان موزه "لوور" پاریس واژه مجعول خلیج را به جای "خلیج فارس" بکار بردند، هر چند که این دو موسسه مذکور با اعتراض شدید ایرانیان وطن دوست مواجه شده و در مدت کوتاهی با عذرخواهی، تحریفات صورت گرفته را تصحیح کردند، اما متاسفانه این معضل به اینجا هم ختم نشد و این روند تا به حال نیز ادامه داشته و دارد به طوریکه در یکی دو سال اخیر نیز اخباری دیگر توسط برخی از آژانس‌های خبری مبنی بر تحریف نام خلیج فارس اعلام شد، البته این بار نام تاریخی خلیج فارس، توسط سایت‌های "گوگل" و نیروی دریای ارتش آمریکا مورد تحریف واقع شد که بلافاصله همانند موارد قبلی با اعتراض شدید ایرانیان مواجه شد.

اما نکته اساسی اینکه در کنار این گونه انتقادات و اعتراضات مردمی، دولتمردان نیز پا به پای ملت وظیفه خواهند داشت که در این مقطع حساس با نگاهی ویژه موضوع مربوط به خلیج فارس را رصد کرده و در صورت ادامه تحریفات، در دادگاه‌های بین المللی اقامه دعوا نمایند.

تاکید سازمان ملل متحد بر اصالت نام خلیج فارس

سازمان ملل متحد نیز تاکنون در سه نوبت، نام رسمی و تغییر ناپذیر آبراه جنوبی ایران را "خلیج فارس" اعلام کرده است.

برای اولین بار در سند "AD311/1 Gen مورخ پنجم مارس ۱۹۷۱ میلادی" بار دوم طی یادداشت شماره UNLA45. 8. 2/C مورخ دهم اوت ۱۹۸۴ میلادی و بار سوم نیز طی یادداشت شماره ST/CS/sER. A/29 در تاریخ دهم ژانویه ۱۹۹۰ میلادی نام رسمی دریای جنوبی ایران و خاوری شبه جزیره عربستان را "خلیج فارس" اعلام کرده است.

این سازمان در کنفرانس‌های سالانه خود که در زمینه "هماهنگی در نام‌های جغرافیایی" برگزار می‌کند، به فارسی بودن نام این آبراه بین‌المللی تاکید کرده و آن را مورد تائید قرار داده است.

ثبت روز ملی خلیج فارس در تقویم خورشیدی

نظر به اهمیت تاریخی و قدمت نام این آبراه بین‌المللی که یادگار و میراثی از دوران ایران باستان است و در جهت صیانت از این نام کهن، در دیماه سال ۱۳۸۳ خورشیدی ایده‌ای تحت عنوان نامگذاری روز ملی خلیج فارس در تقویم رسمی ایران، توسط یک محقق و پژوهشگر هرمزگانی مطرح گردید که در نتیجه این طرح ابتکاری در‌‌ همان سال از طریق استانداری هرمزگان به اداره کل خلیج فارس وزارت امور خارجه و معاونت سیاسی وزارت کشور ارسال گردید که نهایتا در تیر ماه ۱۳۸۴ خورشیدی توسط شورای فرهنگ عمومی کشور تصویب و مورد تایید شورای عالی انقلاب فرهنگی نیز قرار گرفت و به این ترتیب با کمک و همراهی گروه تاریخ دانشگاه تهران، روز دهم اردیبهشت ماه که سالروز اخراج پرتغالی‌ها از تنگه هرمز است، به نام "روز ملی خلیج فارس" نامگذاری و در تقویم خورشیدی ایران به ثبت رسید.

منبع: خبرگزاری مهر