اشرفی اصفهانی: در شعارها انگیزه‌های مادی مطرح نبود
***
شعارهایی که جریان روحانیت در دوران انقلاب موافق آن بود و در راهپیمایی سر داده می‌شد، چه بود؟
همین شعارهای متداوالی که هنوز بعد از 32 سال در ذهن‌ها مانده است. آن زمان بیشتر شعارهایی چون استقلال آزادی جمهوری اسلامی، نه شرقی نه غربی جمهوری اسلامی، نهضت ما حسینی رهبر ما خمینی، دیو چو بیرون رود فرشته در آید، جا الحق و ذهق الباطل و ... مطرح بود.
شعار استقلال آزادی جمهوری اسلامی در ابتدا حکومت اسلامی بوده، از چه زمان این شعار تغییر کرد؟
بله ابتدا شعار حکومت اسلامی مطرح شد که پس از اظهارات امام که فرمودند جمهوری اسلامی نه یک کلمه کم و نه یک کلمه زیاد، این شعار به استقلال آزادی جمهوری اسلامی تغییر یافت. در آن زمان من هم در تحصن علما در دانشگاه تهران حضور داشتم و هم جزء مستقبلین در فرودگاه بودم. شعار استقلال آزادی جمهوری اسلامی از شعارهای کلیدی بود که در دوران اعتصابات و تظاهرات و ... همواره مطرح می‌شد.
تحصن علما و روحانیون در مسجد دانشگاه تهران چگونه شکل گرفت؟
در آستانه ورود امام قرار بود هواپیمای ایشان در روز مقرر وارد فرودگاه مهرآباد شود. اما بختیار مانع شده و گفته بود فرودگاه را می‌بندم. از آن طرف امام هم پیام داده بود حتی اگر فرودگاه و باند بسته باشد من می‌آیم. در چنین شرایطی علما و روحانیون بزرگ از استان‌ها و شهر‌های مختلف برای استقبال از امام آمده بودند، آیت الله صدوقی از یزد، آیت الله طاهری از اصفهان، شهید آیت الله اشرفی اصفهانی از کرمانشاه و... محور شکل گیری تحصن علما در مسجد دانشگاه تهران، آیت الله طالقانی بود. تصمیم گرفته شد برای فشار به دولت که فرودگاه را نبندد اقدام اعتراضی صورت گیرد. بزرگانی مانند آیت الله طالقانی،آیت الله منتظری، شهید بهشتی، شهید مطهری، آیت الله هاشمی‌رفسنجانی،آیت الله خامنه‌ای همه حضور داشتند.
تحصن چند روز ادامه داشت؟
دو یا سه روز ادامه یافت. نکته مهم حضور و استقبال بی‌سابقه خبرنگاران خارجی بود که تا پاسی از شب درصدد کسب اخبار و اطلاعات و پوشش سخنرانی‌ها بودند. آقای بهشتی چون به زبان انگلیسی و آلمانی مسلط بودند مصاحبه با خبرنگاران خارجی را انجام می‌دادند. اما نکته مهم در این تحصن، حضور علما و روحانیون در محیط دانشگاه بود که به نوعی جریان دانشجویی و روحانیون را بهم نزدیک می‌کرد. استقبال از این تحصن نیز به نحوی بود که از داخل دانشگاه تا میدان انقلاب جمعیت گسترده‌ای حاضر شده بود و تردد را برای عابران سخت می‌کرد.
متحصنین شبانه روزی در مسجد دانشگاه تهران حضور داشتند؟
برخی از علما که در تهران آشنا و مکانی برای استقرار داشتند، شب‌ها تا آخر ساعت در مسجد می‌ماندند و بعد برای استراحت و خواب بیرون می‌رفتند اما علمایی که از شهرستان‌ها آمده بودند و بعضا در تهران آشنا و جایی نداشتند در همان مسجد می‌ماندند. مردم هم با آوردن غذا‌های ساده از این تحصن حمایت کرده و سعی می‌کردند شرایط را برای ادامه تحصن مهیا کنند.در این روزها شعاری که بیشتراز سوی دانشجویان و جوانان سر داده می‌شد این بود که" وای به حالت بختیار، اگر امام فردا نیاد."
تحصن چگونه پایان یافت؟
زمانی که قطعی شد فرودگاه مهرآباد برای ورود امام آماده است و از طرف کمیته استقبال کارت دعوت برای علما و روحانیون ارسال شد، تحصن پایان یافت. در کنار دانشگاه تهران نیز اتوبوس‌هایی مستقر شد تا آقایان را جهت حضور در مراسم استقبال به فرودگاه مهرآباد منتقل کنند.
به موضوع شعارها در انقلاب برگردیم .این شعارها در چه فرآیندی شکل می‌گرفت؟
بسیاری از شعارها خوجوش و مردمی بود. خیلی حساب و کتاب و نظم نداشت. بنده در تظاهرات تهران، قم و کرمانشاه حضور داشته‌ام. بلندگو‌های مختلفی در راهپیمایی‌ها حاضر بود و هر یک شعاری سر می‌داد اما در نهایت همه شعارها یکی می‌شد.
جریانات مخالف در گروه‌های سیاسی دگراندیش چه شعارهایی سر می‌دادند؟
گاهی حرکات جزئی و خرابکاری‌هایی صورت می‌گرفت اما بین انبوه جمعیت گم بود و فرصت ابراز نمی‌یافت. مردم هوشیار بودند و قاطعانه برخورد می‌کردند. به طور مثال در کرمانشاه، کرد و فارس و شیعه و سنی همه یک شعار سر می‌دادند و تفاوتی نبود. شب‌ها تا پاسی از شب بر سر پشت بام‌ها شعار الله اکبر سرداده می‌شد. در آن مقطع ما در قم بودیم. بانگ الله اکبر گاهی تا سحر ادامه پیدا می‌کرد.
برای الله اکبرها هماهنگی وجود داشت؟
خیر، خودجوش بود. یک نفر که بر سر پشت بام الله اکبر را شروع می‌کرد، بقیه مردم هم به او پیوسته و همراهی می‌کردند. آن زمان شعارها و خواسته‌ها در اسلام خلاصه می‌شد. مسایل مادی و دنیوی مانند بیکاری، تورم و گرانی و ... مطرح نبود. شاید سخنرانان در منبر‌ها به این نکات اشاره می‌کردند اما در شعارها نمود نداشت. شعارها حول محور دین و اسلام بود.
شعار مرگ بر شاه از چه زمانی سر داده شد؟
مرگ بر شاه دائما گفته می‌شد اما از زمانی که سرکوب‌ها شدیدتر شد، این شعار هم اوج گرفت. مردم بعد از اعمال خشونت و سرکوب‌ها توسط رژیم، عکس شاه را پاره کرده و آتش می‌زدند، شعار "مرگ بر شاه" و "انتقام انتقام انتقام" یا "شهید راهت ادامه دارد"، سر می‌دادند.
نظر شما :