ایران تحت کنترل دو بلوک قدرت بنی‌صدر- بهشتی است
۳-الف- گزارش سازمان اطلاعات ارتش عراق دربارهٔ شرایط سیاسی و اقتصادی ایران
تاریخ ایرانی: اندیشکدهٔ وودرو ویلسون، در ۲۵ اکتبر سال ۲۰۱۱ و به بهانۀ کنفرانسی پیرامون جنگ ایران و عراق که در این مرکز بین‌المللی در واشنگتن برگزار شد، شماری از اسناد جنگ را منتشر کرد. این اسناد که جزئیات گفت‌وگوهای صدام حسین با ژنرال‌ها و مقامات بلندپایه رژیم بعث عراق را فاش می‌سازند، نمونهٔ کوچکی از هزاران سند و مدرکی هستند که پس از حمله آمریکا به عراق در سال ۲۰۰۳ به‌دست آمده‌اند و در دانشگاه دفاع ملی آمریکا نگهداری می‌شوند. اسنادی که از زمان معاونت ریاست جمهوری صدام حسین آغاز می‌شوند و پس از آن دیدگاه‌های رئیس‌جمهور عراق را دربارهٔ شرایط اقتصادی، نظامی و سیاسی ایران و منطقه نشان می‌دهند. در آینهٔ این اسناد می‌توان با برآورد و پیش‌بینی صدام و حلقهٔ نزدیکانش از تقابل نیروهای سیاسی و اجتماعی در ایران، تغییر چهرهٔ سیاسی و موازنهٔ قدرت در منطقه، روند جنگ با ایران و تحولات مختلف منطقه و جهان در این دوره آشنا شد.
«تاریخ ایرانی» این اسناد را برای نخستین بار ترجمه و منتشر می‌کند. برخی اسناد طولانی خلاصه و بعضی بخش‌ها که بی‌ارتباط به ایران بوده‌اند حذف شده‌اند. یادداشت‌های مترجم، توضیحات و افزونه‌ها در داخل کروشه آمده‌اند.
***
تاریخ سند: ۱ ژانویه تا ۳۰ ژوئن ۱۹۸۰ [۱۱ دی ۱۳۵۸ تا ۹ تیر ۱۳۵۹]
صفحهٔ ۱۱
فوق محرمانه
وزارت دفاع
ریاست سازمان اطلاعات عمومی ارتش
گزارش اطلاعاتی ایران
برای دورهٔ ۱ ژانویه تا ۳۰ ژوئن سال ۱۹۸۰
صفحهٔ ۱۲
فوق محرمانه
[این صفحه کپی صفحهٔ ۱۱ است.]
صفحهٔ ۱۳
فوق محرمانه
فهرست
موضوع صفحه
۱ـ شرایط سیاسی............................................................................................................... ۱۵ـ۲
۲ـ شرایط اقتصادی.............................................................................................................. ۲۱ـ۱۶
۳ـ شرایط نظامی ............................................................................................................... ۶۹ـ۲۲
۴ـ پیش‌بینی‌های عمومی و نتیجه‌گیری ..................................................................................... ۷۲ـ۷۰
۵ـ ضمایم ........................................................................................................................ ۸۵ـ۷۳
[۱-۸۵]
فوق محرمانه
صفحهٔ ۱۴
فوق محرمانه
شرایط سیاسی
لطفا گزارش سالانه سال ۱۹۷۹ را مرور کنید.
سیاست داخلی
۱ـ نظام سیاسی
A- در چهارم فوریهٔ ۱۹۸۰، ابوالحسن بنی‌صدر پس از کسب ۷۵ درصد از آراء در یک بیمارستان قلب در تهران در برابر [امام] خمینی به عنوان نخستین رئیس‌جمهور جمهوری ایران سوگند یاد کرد. او در ۸ فوریه به ریاست شورای انقلاب منصوب شد.
B- انتخابات مجلس شورا [پارلمان] در دو مرحله برگزار شد. مجلس در ۲۸ می ۱۹۸۰ اولین جلسه علنی خود را برگزار کرد. ۲۴۱ نماینده در این جلسه حضور داشتند، اما انتخاب ۲۹ عضو دیگر هنوز کامل نشده است زیرا که قانون اساسی مقرر کرده است پارلمان باید ۲۷۰ عضو داشته باشد. حزب جمهوری اسلامی به رهبری دکتر محمد بهشتی ۵۱ درصد از کرسی‌ها را از آن خود کرده.
C- شورای انقلاب در حال حاضر تمام قدرت و اختیارات قانونگذاری و اجرا را تا زمان تاسیس دولت برعهده خواهد داشت. بعد احتمالا منحل خواهد شد و تکیه را بر مجلس شورا و وزرا منتقل خواهند کرد، چون بنی‌صدر تاکنون موفق به تشکیل دولت نشده، با وجود گذشت نزدیک به هشت ماه از انحلال آن.
- ۲ -
فوق محرمانه
صفحهٔ ۱۵
فوق محرمانه
۲ـ احزاب سیاسی
A- بیش از ۱۰۰ حزب و سازمان سیاسی در ایران وجود دارد و در بزرگی و فعالیت‌ها و نیز ایدئولوژی‌های سیاسی، متفاوت هستند. از این رو آن‌ها را می‌توان به سه گروه زیر تقسیم کرد:
نخست: احزاب و سازمان‌های مذهبی.
دوم: احزاب و سازمان‌های ملی که از استراتژی مبتنی بر منافع ملی پیروی می‌کنند. این‌ها در برخوردشان با امور بیشتر به فهم سیاسی لیبرال غربی متمایل هستند.
سوم: احزاب و سازمان‌های چپ‌گرا [سوسیالیست و مارکسیست]. این‌ها مسیر و تجربیات کشورهای بلوک شرق را پی می‌گیرند، اگرچه بعضی‌شان به داشتن ارتباط مستقیم با سازمان‌های اطلاعاتی و جاسوسی کشورهای بلوک غرب متهم شده‌اند.
B- این احزاب و سازمان‌های سیاسی شش میلیون نفر را شامل می‌شوند. در ادامه جمع‌بندی خلاصه‌ای از مهم‌ترین آن‌ها می‌آید:
نخست: حزب جمهوری اسلامی
این حزب در ۱۹ فوریه ۱۹۷۹، هشت روز پس از سقوط شاه، تاسیس شد. از روز نخست سعی کرد خودش را متحد و هم‌پیمان [امام] خمینی نشان دهد و کمیتهٔ مرکزی حزب ۳۰ عضو دارد...
- ۳ -
فوق محرمانه
صفحهٔ ۱۶
فوق محرمانه
... که ده نفر از روحانیون برجستهٔ شناخته شده و نزدیک به [امام] خمینی در آن حضور دارند. از دید مردم، این باعث شده است که این حزب، حزب روحانیون تلقی شود. در میان این ده نفر دکتر آیت‌الله محمد بهشتی [که ریاست شورای انقلاب را برعهده داشت و در حال حاضر رئیس دستگاه قضایی است] رئیس حزب؛ آیت‌الله هاشمی رفسنجانی که سرپرست وزارت کشور بود؛ آیت‌الله علی خامنه‌ای، امام جمعهٔ تهران [و نیز معاون وزیر دفاع و سرپرست پیشین سپاه پاسداران انقلاب]؛ دکتر آیت‌الله محمدجواد باهنر، از اعضای شورای انقلاب؛ و دکتر حسن آیت، حضور دارند. این حزب علاوه بر آنچه گفتیم به سبب خلأ سیاسی پیش‌آمده به موجب فقدان برنامه‌ریزی احزاب سیاسی، به سرعت توانست حمایت شمار زیادی از کارگران، کشاورزان و بازرگانان را جلب کند. از آنجا که این حزب با دیدگاه‌های [امام] خمینی هم‌رأی است، به رسمیت شناخته می‌شود. تاکنون این تنها حزب از میان دیگر احزاب فعال است که به رسمیت شناخته شده. در کمتر از دو ماه، حزب اعلام کرد که اعضایش به حدود سه میلیون نفر رسیده است.
دوم: حزب جمهوری اسلامی برای خلق مسلمان ایران [حزب خلق مسلمان ایران]
۱ـ این حزب در ۲۰ فوریه سال ۱۹۷۹ تاسیس شد. خود را نزدیک به آیت‌الله محمدکاظم شریعتمداری معرفی می‌کند و فعالیت‌ها و نفوذ خود را به سبب ملاحظات ملی‌گرایانه / جدایی‌طلبانه، بیشتر به استان آذربایجان محدود کرده است، تمایلاتی که میان شهروندان آذربایجانی [ترک] رواج دارد...
- ۴ -
فوق محرمانه
صفحهٔ ۱۷
فوق محرمانه
... شریعتمداری که بلندپایه‌ترین مقام مذهبی سنتی در این استان محسوب می‌شود، به خاطر شناخته شده بودنش در این استان به این حزب کمک می‌کند.
۲- این حزب بار‌ها خواهان احقاق حقوق ملی در کاهش گسترهٔ غلبهٔ فارس شده است. با این حال، با برخورد شدیدی در ابتدای سال جاری مواجه شده که به کشته شدن ده‌ها نفر و مجروح شدن صد‌ها نفر از اعضای حزب و نیروهای دولتی انجامید. در ماه‌های اخیر، شریعتمداری در دفاع از دیدگاه متمایز سیاسی مردم آذربایجان، پایگاه اصلی قدرتش، برخاسته است. [امام] خمینی توانست جلوی فعالیت حزب خلق مسلمان ایران را بگیرد و بعد شریعتمداری را به حصر خانگی بفرستد پس از آن که نهایت بهره را از سه مورد زیر گرفت:
A- تایید اینکه آنچه در آذربایجان [ایران] رخ می‌دهد حرکتی جدایی‌طلبانه با پشتوانهٔ امپریالیسم آمریکا است.
B- اعتراض‌های مرتب شریعتمداری به برخی پاراگراف‌های قانون اساسی پیشنهادی وقتی که محبوبیت خمینی در اوج استحکام و قدرتش بود.
C- تائید و یادآوری مدارا و موضع سازشکار شریعتمداری در برابر شاه که خواهان بررسی امکان رسیدن به راه‌حلی برای وضعیت پیش آمده با تاسیس پادشاهی مشروطه از طریق انجام اصلاحاتی مختصر شده بود.
- ۵ -
فوق محرمانه
[صفحات ۱۸ تا ۲۳ به ترتیب کپی صفحات ۱۱ تا ۱۷ هستند.]
صفحهٔ ۲۴
فوق محرمانه
از این طریق [امام] خمینی توانست از شر مهم‌ترین مخالفان خلاص شود. این ضربه تهدید و انزوای دیگر روحانیون سنتی را که دیدگاه‌های مشترکی با شریعتمداری داشتند در پی داشت.
سوم: سازمان مجاهدین خلق
این سازمان به لحاظ قدرت سازمانی، جنگ‌افزار و آرایش نیرو‌ها، خطرناکترین احزاب و سازمان‌های سیاسی مخالف رژیم [امام] خمینی محسوب می‌شود. این سازمان امور مذهبی را با رویکردی بسیار دور از تعصب پی می‌گیرد. قدرت سازمان در طبقات دانشجو متمرکز است و روابط گسترده‌ای با جنبش فتح دارد و بعضی از رهبران این سازمان در کمپ‌های آموزش نظامی فتح آموزش دیده‌اند، و مسعود رجوی، رئیس‌جمهور سازمان، در جنگ سپتامبر ۱۹۷۰ در جبههٔ فتح ایستاده بود. به خاطر آگاهی رژیم [امام] خمینی از محبوبیت فزایندهٔ سازمان، به شورای انقلاب دستور داده شد که حکمی برای تعطیلی دفاتر این سازمان و سازمان فدائیان خلق در دانشگاه‌ها و مدارس ایران صادر شود. این تصمیم به درگیری‌هایی انجامید که با کشته شدن ده‌ها نفر و مجروح شدن بیش از یک هزار نفر پایان گرفت. در آوریل گذشته سازمان پذیرفت که آن دفاتر را تعطیل کند.
چهارم: سازمان فدائیان خلق
۱- این جنبش از حزب توده جدا شده است. معتقد به مبارزهٔ مسلحانه برای رسیدن به رژیمی لنینیست-مارکسیست است، مطابق با مسیری که انقلابیون آمریکای لاتین طی کرده‌اند. این سازمان نقش شناخته‌شده‌ای در مبارزه علیه رژیم شاه ایفا کرده است.
- ۶ -
فوق محرمانه
صفحهٔ ۲۵
فوق محرمانه
این سازمان شاخه‌ای نظامی با حدود ۱۵۰۰ تا ۲۰۰۰ نفر دارد که به اسلحه سبک مجهز هستند. سازمان ارتباط نزدیک و محکمی با جورج حبش دارد، که تصاویرش بر سر در دفاتر فرماندهی سازمان نصب شده‌اند.
۲- این سازمان اغلب اوقات موضعی خصمانه علیه انقلاب ما [عراق] دارد.
پنجم: حزب توده
۱- این حزب تاریخی طولانی پشت سر خود دارد و پیش‌تر در کتابمان، نگاهی به ایران، از آن گفته‌ایم. از زمان سرنگونی شاه، حزب سعی کرده است وانمود کند که از تصمیمات [امام] خمینی حمایت می‌کند و مخالفتی با آن‌ها نشان نمی‌دهد، که دلایل موقت خودش را دارد. این حزب در ۳۵ شهر بزرگ و ۸۰ شهر و مرکز دیگر ایران دفتر دارد. با وجود این، حمایت گسترده‌ای پشت سر خود ندارد، به این سه دلیل:
A- خیانت و عهدشکنی‌اش با مصدق.
B- فرمان‌برداری آشکارش از مسکو.
C- رهبران حزب خارج از ایران هستند و با رویداد‌ها سر و کاری ندارند.
۲- مواضع این حزب در قبال انقلاب ما همیشه خصمانه بوده، حتی در زمان حکومت شاه. حزب با لغو معاهدهٔ ۱۹۳۷ به سبب زمان‌بندی آن مخالفت کرده بود، اما هرگز عربی‌سازی شط [العرب] و خلیج [فارس] را تائید نکرد. در ۳۰ فوریه ۱۹۸۰، روزنامهٔ «مردم» که صدای حزب توده است مقاله‌ای خصمانه علیه انقلاب ما منتشر کرد، کشور ما را دشمن خواند، و از دولت ایران خواست که به آنچه توطئه‌های عراق می‌خواند واکنش نشان دهند. افزون بر این، حزب در ۱۱ مارس ۱۹۸۰ بیانیه‌ای منتشر کرد که به حزب و انقلاب [عراق] حمله کرده بود.
- ۷ -
فوق محرمانه
صفحهٔ ۲۶
فوق محرمانه
ششم: احزاب دیگر
مهم‌ترین احزاب دیگر و بلوک‌های سیاسی:
۳ـ مشکلات داخلی
A- در ۱۵ ژوئن ۱۹۸۰، بنی‌صدر گفت: «حقیقت این است که ما مشکلات زیادی در کشورمان داریم: مشکلات اقتصادی، اجرایی، نظامی و اجتماعی، جدای از مشکلات مناطق بلوچستان، آذربایجان، خوزستان، کردستان و مازندران.» این مشکلات دو علت اساسی دارند:
نخست: مراکز متعدد قدرت.
دوم: جنبش‌های مسلحانهٔ اپوزیسیون.
B- مراکز متعدد قدرت
ایران در شش ماه گذشته تحت کنترل دو بلوک قدرت بوده است. حزب جمهوری اسلامی، به ریاست بهشتی و بلوک رئیس‌جمهور ابوالحسن بنی‌صدر. تفاوت‌ها و تناقض‌ها میان این دو بلوک مبهم یا پنهان نیستند...
- ۸ -
فوق محرمانه
... چون بنی‌صدر [در ۱۴ مارس ۱۹۸۰ و چهل روز پس از آغاز ریاست‌جمهوری‌اش] پیش‌تر مراکز متعدد قدرت در رژیم را بزرگترین فاجعه‌ای خوانده است که در ایران رخ داده، چیزی که چه از داخل و چه در صحنهٔ بین‌المللی رژیم را تهدید می‌کند. او اشاره می‌کند که شورای انقلاب احکام قدرتمندی صادر نمی‌کند، و اگر بکند هم احکامش مورد بی‌اعتنایی قرار می‌گیرند و نمی‌توان اجرایشان کرد. علاوه بر این، [امام] خمینی در ۱۰ ژوئن ۱۹۸۰ از وضعیت هرج و مرجی که در سرتاسر ایران گسترش یافته گفت. او گفته بود که کشورش به سرعت به کشوری تبدیل می‌شود که حکومت بر آن دشوار است. سخنان او در پی مجموعه‌ای از مقالات در رسانه‌ها ایراد شدند که در آن‌ها ابوالحسن بنی‌صدر و رقبایش در حزب جمهوری اسلامی به یکدیگر تهمت می‌زدند. بنی‌صدر رقبای خود را به تغییر مسیر انقلاب به سمت دیکتاتوری متهم می‌کرد، درحالی‌که روزنامه‌های حزب [جمهوری اسلامی] به فرصت‌طلبانی که بی‌جا در انقلاب دخالت می‌کنند حمله می‌کردند، که منظورشان بنی‌صدر بود.
بهشتی هم پس از پیروزی بنی‌صدر در انتخابات گفته بود: «همیشه گفته‌ام که تضاد آراء میان بنی‌صدر و ما وجود داشته و دارد. به همین سبب، از او در انتخابات ریاست‌جمهوری حمایت نکردیم.» او پیش از انتخابات مجلس شورا هم گفته بود: «ما فقط برای یک کرسی مبارزه نخواهیم کرد، بلکه برای تمام کرسی‌ها.» این اظهارات بازتاب بخشی از شکاف اختلافات و تضادهایی است که ریشه در این عوامل دارند:
نخست: ائتلاف بهشتی، بنی‌صدر را آدمی می‌دید بدون پس‌زمینهٔ عمیق اسلامی که لازمهٔ صلاحیت او برای اجرای خواسته‌های [امام] خمینی.
دوم: آن‌ها احساس می‌کردند که بنی‌صدر فاقد توان مقابله با آمریکا است...
- ۹ -
فوق محرمانه
صفحهٔ ۲۸
فوق محرمانه
...و تمایل به رسیدن به درکی متقابل با غرب و آمریکا دارد. این دیدگاه با جهت فکری اعضای جبههٔ ملی که بنی‌صدر مدت‌ها عضو آن بود همخوانی دارد.
سوم: اختلاف نظر در مورد گروگان‌های آمریکایی، که بنی‌صدر می‌خواست آزادشان کند اما بهشتی به دنبال آن بود که مساله را بزرگتر کند.
چهارم: اشتیاق گروه‌های مذهبی، به ویژه بهشتی، برای حاکمیت؛ این تضاد‌ها و اختلافات نشان از جبههٔ مبارزه برای تصاحب قدرت داشتند.
C- جنبش‌های مسلحانهٔ مخالف
شامل این‌ها هستند:
نخست: انقلاب عرب در الاهواز.
دوم: جنبش مسلحانهٔ کرد [در گزارشی ویژه به آن خواهیم پرداخت.]
سوم: جنبش مسلحانهٔ بلوچستانی‌ها [اگرچه هنوز محدود است، عامل نگران‌کننده‌ای برای حکومت به حساب می‌آید.]
چهارم: جنبش ترکمن‌ها.
۱- مردم ترکمن‌صحرا در شهر گنبدکاووس، در استان مازندران، نزدیک دریای خزر و شوروی زندگی می‌کنند. بنا به سرشماری ۱۹۷۶ جمعیت آن ۳۶۹۴۱۴ نفر است. اکثریتی ترکمن در آنجا ساکن هستند که ترکمن‌های صحرا خوانده می‌شوند. شمارشان در کل استان حدود ۷۵۰ هزار نفر است، و بستگی دینی با شیخ‌های کرد کسنزانیه در عراق دارند. این مردم به دلاوری و نترسی معروف هستند و از سال ۱۹۲۰ بدین سو مارکسیسم در میانشان نفوذ پیدا کرده است.
- ۱۰ -
فوق محرمانه
صفحهٔ ۲۹
فوق محرمانه
۲- اخیرا قیام‌های مسلحانهٔ بسیاری در منطقه رخ داده‌اند. این قیام‌ها در آوریل ۱۹۷۹ آغاز شدند، و بعد در فوریهٔ گذشته جان تازه‌ای گرفتند. منطقه هنوز شاهد تکرار دوره‌های تنش است، و از جملهٔ مناطقی است که صادق خلخالی به آن سفر کرد تا مخالفان را محاکمه و حدود بیست نفرشان را اعدام کند.
پنجم: جنبش‌های عناصر مسلح مخالف
این دسته شامل گروه‌های مسلح متعددی می‌شود که در شرایط مختلفی فعالیت می‌کنند. فرمانده مشترک نیروهای ایرانی [رئیس ستاد مشترک] بیانیه‌ای منتشر کرد که از نقشه‌ای برای اجرای کودتایی نظامی که قرار بود در ۲۴ می ۱۹۸۰ اجرا شود پرده برمی‌داشت؛ طرحی که قرار بود سربازان مسلح را از مناطق غربی نزدیک به عراق به تهران منتقل کند تا مراکز حیاتی را اشغال و رهبران رژیم حاکم را دستگیر کنند. این فرماندهی در بیانیۀ خود از توزیع اعلامیه‌هایی در اردوگاه‌های نظامی می‌گوید که به نام ارتش آزادیبخش ایران پخش شده‌اند. پس از آن، سازمانی مخالف رژیم در میان لشکر چهاردهم پیاده‌نظام در رضائیه لو رفت.
D- برای درک برخی از نتایج بی‌نظمی و اختلال، اینجا تغییرات اساسی‌ای را که در جایگاه‌ها و مناصب مهم رخ داده‌اند بررسی می‌کنیم:
- ۱۱ -
فوق محرمانه
صفحهٔ ۳۰
فوق محرمانه
نخست: در ۱۶ ماه چهار وزیر امور خارجه منصوب شده‌اند.
دوم: در ۱۶ ماه چهار وزیر دفاع منصوب شده‌اند.
سوم: در ۱۶ ماه شش رئیس ستاد مشترک منصوب شده‌اند.
چهارم: در ۱۶ ماه چهار فرمانده نیروی هوایی منصوب شده‌اند.
پنجم: در ۱۶ ماه چهار فرمانده نیروی دریایی منصوب شده‌اند.
ششم: در ۱۲ ماه سه فرمانده سپاه پاسداران منصوب شده‌اند.، اگرچه فرمانده آخر، عباس آقازمانی، ملقب به ابوشریف، در ۲۳ می ۱۹۸۰ به این سمت منصوب شد و در ۱۶ ژوئن ۱۹۸۰ استعفا داد. تاکنون هیچ جایگزینی منصوب نشده است.
E- وضعیت آشوب و هرج و مرج، جرم و جنایت و بی‌قانونی در بسیاری از بخش‌های ایران در حال گسترش است. برای مثال، رسما اعلام شده است که در ماه می گذشته ۱۳۱ نفر در تهران هدف گلوله قرار گرفته و کشته شده‌اند، و همزمان سرقت‌های مسلحانه در خیابان‌ها و جاده‌ها افزایش یافته و بسیاری به این اتهامات اعدام شده‌اند.
سیاست خارجی
۴- امور خارجهٔ ایران فعالیت‌های چشمگیری در شش ماه گذشته داشته است. وزیر امور خارجه علاوه بر دیدارش از کشورهای حاشیهٔ خلیج عرب [خلیج فارس]، سوریه و لبنان سه بار به فرانسه سفر کرده است. بعد، در کنفرانس بین‌المللی سوسیالیست‌ها که ماه ژوئن گذشته برگزار شد شرکت کرد. علاوه بر این، تهران پذیرای هیاتی از نمایندگان این جنبش در ۲۵ ژوئن ۱۹۸۰ بود، که [برونو] کریسکی، صدراعظم اتریش، و [ویلی] برانت، صدراعظم آلمان غربی در آن حضور داشتند. تصمیم بر این شده که روابط دیپلماتیک با جمهوری یمن و جمهوری صحرای غربی برقرار شود. این گام‌ها با هدف کاهش اثرات تحریم غرب و یافتن مفری برای تحریم‌های اقتصادی برداشته می‌شوند.
- ۱۲ -
فوق محرمانه
صفحهٔ ۳۱
فوق محرمانه
۵- در ادامه ارزیابی‌‌ای از روابط متقابل [ایران] با کشورهای دارای نفوذ اقتصادی و سیاسی آورده‌ایم.
A- روابط با سوریه، الجزایر و سازمان آزادیبخش فلسطین خوب است.
B- روابط با کشورهای عرب حاشیهٔ خلیج [فارس]، که حاکمان ایران مرتب مقاصدشان در منطقه را اعلام می‌کنند، بد [اما نه آشکار] است. ابوالحسن بنی‌صدر مارس گذشته اعلام کرد که به هیچ‌وجه از [حق حاکمیت] سه جزیره [ابوموسی و دو تنب] نمی‌گذرند و دولت‌های عرب منطقه را غیرمستقل خواند. افزون بر این، صادق قطب‌زاده بار‌ها گفته است که این جزایر به هیچ کجا جز ایران تعلق ندارند.
C- روابط با لیبی، به سبب مسالهٔ موسی صدر، متزلزل است.
D- روابط با یوگسلاوی، لهستان و بلغارستان خوب است.
E- روابط با کشورهای بلوک غرب، به سبب پافشاری [ایران] بر آزاد نکردن گروگان‌ها، بد است.
F- روابط با افغانستان بد است.
G- روابط با پاکستان، ترکیه و هند عادی است.
H- روابط با اتحاد جماهیر شوروی، که یکی از روزنامه‌هایش، پراودا، در ۱۹ ژوئن ۱۹۸۰ در پی اظهارات صادق قطب‌زاده علیه شوروی پیرامون افغانستان به او حمله کرده و او را بزرگترین مبلغ ایالات متحده آمریکا در منطقه خوانده بود، متزلزل است.
- ۱۳ -
فوق محرمانه
صفحهٔ ۳۲
فوق محرمانه
ارزیابی سیاست‌های ایران
۶- سیاست‌های داخلی و خارجی ایران از زمان سقوط شاه تاکنون با شکست مواجه شده‌اند. این وضعیت دلایل متعددی دارد، که به بعضی از آن‌ها اشاره می‌کنیم:
A- پیروزی سریع انقلاب ایران اجازهٔ ایجاد سازمان‌های هماهنگ و بزرگ و کادر انقلابی را نداد. نتیجه این بود که عناصری که دولت موقت و تمام دستگاه اجرایی را تشکیل دادند از کادری انقلابی نبودند و سیاست‌های لیبرال را پی می‌گیرند. علاوه بر این، بسیاری از عناصر غرب در نیروهای مخالف شاه به مقامات بالا رسیدند، مثل ابراهیم یزدی و امیرعباس انتظام. [منظور عباس امیرانتظام است.]
B- ماهیت شرایط سیاسی‌ای که ایران از سر گذرانده، پایگاه‌های مردمی را از رهبران شایسته محروم گذاشته است. همین امر به کنترل دسته‌ای انجامیده است، به سبب پایان یافتن ناگهانی حکومت شاه. بیشتر آن‌ها هیچ دانشی در امور سیاسی ندارند.
C- بیشتر کسانی که در دولت موقت کنترل امور را در دست گرفتند افکار و سیاست‌هایی را پیش گرفته‌اند که از گذشته به آن‌ها اعتقاد داشتند و علاقه‌ای به تحولات جدید ندارند.
D- به لحاظ طبقه اجتماعی که مدیران سیاست‌های داخلی و خارجی ایران به آن تعلق دارند، برای ما روشن است که ضرورت وادارشان کرده که تخصص‌هایشان را در سیاست به‌کار بگیرند و موضعشان را بر این اساس تعیین می‌کنند. این موضع را لیبرالیسم بورژوایی می‌خوانند. بورژوا معرف طبقهٔ اقتصادی و لیبرالیسم موضع سیاسی آن‌ها است. بنابراین، آن‌ها عناصر انقلابی را از ورود به دولت بازمی‌دارند. این خلأ باعث شده است که نهادهای اجرایی هماهنگی و همکاری درونی‌شان را از دست بدهند.
- ۱۴ -
فوق محرمانه
صفحهٔ ۳۳
فوق محرمانه
E- انگیزش رژیم جدید در حرص و اندیشهٔ امپریالیسم کهن فارس به درگیری‌های گسترده، ناآرامی‌ها و وسیع‌تر شدن مشکلات داخلی و خارجی انجامیده است.
F- مراکز در حال تکثیر قدرت و تصمیم‌گیری بد‌ترین تأثیر را روی سیاست‌های داخلی و خارجی گذاشته است.
- ۱۵-
فوق محرمانه
صفحهٔ ۳۴
فوق محرمانه
عمومی
۷- ایران درگیر بحران اقتصادی شدیدی است، که تمام مقامات ایرانی، از جمله ابوالحسن بنی‌صدر، بر آن اذعان دارند. در ۱۴ ژوئن ۱۹۸۰ بنی‌صدر گفته بود «اقتصاد ما سوبسیدی است. آمریکایی‌ها، که دانش عمیق و کافی از اقتصاد ما دارند، از زمان پیروزی انقلاب تاکنون همیشه می‌خواستند آن را متلاشی کنند.» علاوه بر این، سخنرانی‌های آیت‌الله حسینعلی منتظری، امام جمعه مسجد قم، همیشه از این سوءاستفاده و بهره‌کشی‌ها گفته‌اند. دلایل این وضعیت این‌ها هستند:
A- صادرات نفت در دورهٔ منتهی به ۲۱ می ۱۹۸۰ به سیصد هزار بشکه در روز کاهش یافته. چون نفت ایران به بیشتر از بشکه‌ای ۳۵ دلار فروش نمی‌رود، درآمد روزانهٔ آن‌ها به ۱۰.۵ میلیون دلار کاهش یافته است. این ۱۰ درصد درآمدی بود که در ابتدای سال ۱۹۷۹ داشتند. علی‌اکبر معین[فر]، وزیر نفت ایران، در ۲۹ می ۱۹۸۰ یک ماه پیش از سخنرانی خود که در آن تایید کرده بود ۹۰ درصد از بودجهٔ دولت به پرداخت حقوق کارمندان دولت اختصاص یافته است، آن زمان که صادرات نفتشان نزدیک به ۷۰۰ هزار بشکه در روز بود، به این موضوع اشاره کرده بود.
B- تحریم‌های اقتصادی غرب که از ۲۸ می ۱۹۸۰، به صورت عطف به‌ماسبق برای قراردادهایی که از زمان گروگانگیری در سفارت آمریکا در ۴ نوامبر ۱۹۷۹، اعمال شده‌اند.
- ۱۶-
فوق محرمانه
صفحهٔ ۳۵
فوق محرمانه
C- تولید صنعتی از سال گذشته تاکنون ۴۰ درصد کاهش یافته. گزارش بانک مرکزی ایران می‌گوید که بخش صنعت با مشکلات مالی و کمبود مواد اولیه روبه‌رو است.
D- نرخ تورم کالاهای زیر تا ۱ مارس ۱۹۸۰ افزایش یافته است:
نخست: مواد غذایی به میزان بیش از ۳۵ درصد.
دوم: مواد خام صنعتی به میزان ۲۸ درصد.
سوم: مواد دامی و کشاورزی به میزان ۴۱.۵ درصد.
چهارم: پارچه و منسوجات به میزان ۳۴ درصد.
E- بیکاری آن‌قدر گسترده است که گزارش‌های غیررسمی می‌گوید شمار بیکاران از سه میلیون نفر گذشته.
F- طبق اعلام منابع آمریکایی، حساب‌های ایران در بانک‌های آمریکا با سپرده‌ای حدود ۶ میلیارد دلار مسدود شده‌اند. این جزو ۱۳ میلیارد دلار مجموع کل ذخایر نقد ایرانی‌ها در ۶ سپتامبر ۱۹۷۹ است.
G- جنبش‌های مسلحانه در چندین استان.
۸- در ۲۴ ژوئن ۱۹۸۰، وزیر نفت ایران اعلام کرد که تولید نفت به کمتر از دو میلیون بشکه در روز رسیده است. یک میلیون بشکه در روز به مصرف داخلی می‌رسد و مقدار ۸۰۰ هزار بشکه در روز صادر می‌شود. گفته می‌شود که این مقدار صادرات طبق قراردادهای زیر توزیع می‌شود:
- ۱۷-
فوق محرمانه
صفحهٔ ۳۶
فوق محرمانه
.jpg)
از آنچه در بالا گفتیم مجموع درآمد‌ها برابر است با ۸۰۰۰۰۰ ضربدر ۳۵، یعنی ۲۸ میلیون دلار در روز و ۱۰.۰۸۰ میلیارد دلار در سال، در بهترین حالت. این مجموع ۲۵ درصد از درآمدهای نفت بودجهٔ عمومی کشور برای دورهٔ ۲۱ مارس ۱۹۷۸ تا ۲۰ مارس ۱۹۷۹ است، اگر دیگر درآمد‌ها را ۷۵ درصد مقدار ۱۹۷۸ در نظر بگیریم، که نرخ بالایی است.
- ۱۸ -
فوق محرمانه
صفحهٔ ۳۷
فوق محرمانه
اگر کاهشی در سطح تولید ببینیم، آنگاه بودجهٔ عمومی برای این دوره را می‌توان ۲۵ میلیارد دلار تخمین زد. این یعنی کاهشی ۳۴ میلیارد دلاری در مقایسه با بودجهٔ ۱۹۷۹-۱۹۷۸.
فعالیت‌ها و روابط اقتصادی
۹- برای کاهش وخامت مشکلات اقتصادی، ایران گام‌های زیر را برداشته است:
A- پس گرفتن مقداری از سپرده‌های طلایش از کشورهای اروپایی. ایران از آغاز امسال بیش از ۳۰۰ میلیون دلار برداشت کرده است.
B- عقد قراردادی تجاری با رومانی، در ۸ ژوئن ۱۹۸۰. بر اساس این قرارداد، رومانی به ایران گندم و قطعات یدکی تجهیزات صنعتی و کالاهای مصرفی می‌دهد.
C- عقد قراردادی با ترکیه برای تأمین بخشی از نیاز ایران به حبوبات و مواد ساختمانی و در عوض فروش نفت به ترکیه.
D- همکاری با یوگسلاوی برای پیوستن این کشور به پروژه‌های پتروشیمی ایران در ازای افزایش خرید نفت.
E- درخواست کمک از پاکستان برای غلبه بر کمبود کالاهای مصرفی، پس از اعمال تحریم‌های اقتصادی غرب. یک هیات ۱۸ نفره پاکستانی به همین منظور در ماه می گذشته از ایران دیدار کرد. مشاهده شده، که از زمان اشغال سفارت آمریکا در اسلام‌آباد در سال گذشته،...
- ۱۹-
فوق محرمانه
صفحهٔ ۳۸
فوق محرمانه
... دولت پاکستان تظاهر می‌کند که در کنار دولت ایران ایستاده است، که مردم پاکستان این حرکت را همدردی و همراهی با اشغال سفارت می‌بینند. علی‌رغم اینکه ضیاء‌الحق پس از شکست عملیات نجات در صحرای طبس اعلام کرد که کشورش در جهت حفظ حاکمیت ایران تلاش خواهد کرد، و برای کمک اقتصادی اعلام آمادگی کرد، بیشتر رسانه‌های ایران، از جمله مجله [دولتی] الشهید که به عربی منتشر می‌شود، به بدنام کردن و حمله به او ادامه می‌دهند. آن‌ها سعی کردند میان مسلمانان مذاهب مختلف در آنجا تفرقه بیاندازند تا شرایط چانه‌زنی بهتری داشته باشند. با این حال، انتظار می‌رود که پاکستان به مقدار کافی به ایران کمک نجات‌بخش اقتصادی بکند.
F- توافقنامه‌ای با اتحاد جماهیر شوروی برای افزایش میزان تجارت فی‌مابین و تایید صادرات مجدد گاز [طبیعی] پس از آنکه به خاطر تقاضای قیمت پنج برابری ایران در مقایسه با قیمت پیشین که ۱۶۴ دلار به ازای هر هزار بشکه می‌شد، متوقف شده بود. مذاکرات بین دو طرف بار‌ها شکست خوردند چون شوروی نرخ افزایش قیمت را نمی‌پذیرفت و فقط قبول می‌کرد که کمی بیشتر از ۱۱۲ دلار بپردازد. گفته می‌شود ایران پیش از این، از سال ۱۹۷۰ بدین سو، ۹ میلیارد مترمکعب گاز در سال به شوروی صادر می‌کرده. پس از سقوط شاه این میزان به ۴ تا ۴.۵ میلیارد مترمکعب کاهش یافت.
علاوه بر این، این توافق توجه بیشتری را معطوف بندرهای دریای خزر کرد، جایی که ایران دارد عملیات توسعه‌ای را در بندر انزلی پیش می‌برد تا کالاهای شوروی یا کالاهای دیگری را که از این مسیر می‌رسند، دریافت کند.
- ۲۰ -
فوق محرمانه
صفحهٔ ۳۹
فوق محرمانه
G- افزایش فرصت‌های همکاری اقتصادی با بلغارستان، که قول داده است نیاز مواد غذایی ایران را تأمین کند.
H- توافقی با ژاپن صورت گرفته که پروژهٔ پتروشیمی‌ای را که در بندر [امام] خمینی [پیش‌تر بندر شاهپور] با هزینهٔ ۳.۲ میلیارد دلار در حال اجراست به پایان برسانند. ۸۵ درصد از این پروژه تکمیل شده، اما هنوز اختلاف‌نظرهای مختصری وجود دارد.
نظر شما :