ایران توان حمله نظامی علیه عراق را ندارد

تاریخ ایرانی: اندیشکدهٔ وودرو ویلسون، در ۲۵ اکتبر سال ۲۰۱۱ و به‌ بهانۀ کنفرانسی پیرامون جنگ ایران و عراق که در این مرکز بین‌المللی در واشنگتن برگزار شد، شماری از اسناد جنگ را منتشر کرد. این اسناد که جزئیات گفت‌وگوهای صدام حسین با ژنرال‌ها و مقامات بلندپایه رژیم بعث عراق را فاش می‌سازند، نمونهٔ کوچکی از هزاران سند و مدرکی هستند که پس از حمله آمریکا به عراق در سال ۲۰۰۳ به‌دست آمده‌اند و در دانشگاه دفاع ملی آمریکا نگهداری می‌شوند. اسنادی که از زمان معاونت ریاست جمهوری صدام حسین آغاز می‌شوند و پس از آن دیدگاه‌های رئیس‌جمهور عراق را دربارهٔ شرایط اقتصادی، نظامی و سیاسی ایران و منطقه نشان می‌دهند. در آینهٔ این اسناد می‌توان با برآورد و پیش‌بینی صدام و حلقهٔ نزدیکانش از تقابل نیروهای سیاسی و اجتماعی در ایران، تغییر چهرهٔ سیاسی و موازنهٔ قدرت در منطقه، روند جنگ با ایران و تحولات مختلف منطقه و جهان در این دوره آشنا شد.

«تاریخ ایرانی» این اسناد را برای نخستین بار ترجمه و منتشر می‌کند. برخی اسناد طولانی خلاصه و بعضی بخش‌ها که بی‌ارتباط به ایران بوده‌اند حذف شده‌اند. یادداشت‌های مترجم، توضیحات و افزونه‌ها در داخل کروشه آمده‌اند.

***

تاریخ سند: ۱ ژانویه تا ۳۰ ژوئن ۱۹۸۰ [۱۱ دی ۱۳۵۸ تا ۹ تیر ۱۳۵۹]

 - ۲۱ -

فوق محرمانه

[صفحهٔ ۴۰ پی‌دی‌اف، صفحهٔ ۲۶ سند اصلی عربی است.]

فوق محرمانه
 

D- لشکر ۶۴‌ـ ام پیاده

فرماندهی لشکر در رضائیه شامل این‌ها است:

نخست: هنگ ۲۷۵‌ـا‌م تانک ام ۴۷ در بانه

دوم: هنگ ۲۴۵‌-ام تانک ام ۴۷ در کوی غربی [این بخش در سند اصلی خط زده شده است.]

سوم: هنگ شناسایی ۲۳۰ـام تانکی در خوی

چهارم: هنگ ترابری ۵۱۲ـام

پنجم: هنگ درمانی ۵۲۳ـام

ششم: هنگ اسقاط و تعمیر

هفتم: هنگ ۴۰۷ـام مهندسی در رضائیه [یادداشتی دست‌نویس کنار این مورد هست که نوشته «این را از طریق استراق سمع تایید کرده‌ایم.»]

هشتم: هنگ ۴۸۲ـام مخابرات در رضائیه

نهم: توپخانه

• هنگ ۳۰۴ـام توپخانه ۱۰۵ میلی‌متری در بانه

• هنگ ۳۰۶ـام توپخانه ۱۰۵ میلی‌متری در شاهپور

• هنگ ۳۰۸ـام توپخانه ۱۰۵ میلی‌متری در مهاباد

• هنگ ۳۸۵ـام توپخانه پشتیبانی در خوی

• هنگ ۳۸۰ـام توپخانه ضد هوایی ۲۳ میلی‌متری در رضائیه

دهم: هنگ یکم پیاده‌ در بانه

• هنگ ۱۶۴ـام پیاده

• هنگ ۱۷۳ـام پیاده

• گردان ۱۹۸ـام پیاده

- ۲۶ -

فوق محرمانه

[صفحهٔ ۴۱ پی‌دی‌اف، صفحهٔ ۳۱ سند عربی است.]

فوق محرمانه

[گزارش سازمان اطلاعات عراق تا شمارهٔ ۵۰ به شرح جزئیات اطلاعات نظامی ایران به ترتیب بالا، مکان‌های استقرار نیروهای مختلف و تجهیزات نظامی، برآورد پرسنل و توان نظامی و اطلاعات نظامی دیگری که از طریق فعالیت‌های جاسوسی و اطلاعاتی‌شان از شهرهای مختلف ایران از دزفول تا تهران به دست آمده، می‌پردازد.]

- ۵۰ -

فوق محرمانه

[صفحهٔ ۵۷ پی‌دی‌اف، صفحهٔ ۵۱ سند عربی است.]

فوق محرمانه

E- چهار کشتی مین‌روب [شاهرخ، کرکس، ریاضی و هریسچی] در پایگاه المحمّره.

F- هشت هاورکرافت در پایگاه خسروآباد و خارک.

سپاه پاسداران انقلاب

۲۱- در ۲۶ می ۱۹۷۹، بیانیه‌ای رسمی دربارهٔ تشکیل سپاه پاسداران انقلاب منتشر شد. با این حال، تشکیل این نهاد در واقع از ۱۶ ژوئن ۱۹۷۹ آغاز شد و این روز برای این نیرو تعطیل رسمی است. وظایف این نیرو اینط‌ور تعریف شده است که:

A-‌ حفاظت از انقلاب اسلامی ایران و گسترش آن در سراسر جهان، بر اساس ایدئولوژی اصلی اسلام.

B-  کمک رساندن در زمینهٔ حفظ امنیت و نظم، مقابله با عناصر متخاصم با انقلاب و تعقیب و دستگیری آن‌ها.

C- مبارزهٔ مسلحانه علیه تحرکات مسلحانه و عملیات مسلحانه‌ای که علیه انقلاب اسلامی اجرا می‌شوند.

D- رویارویی با عملیات مسلحانه و حملهٔ نیروهای خارجی و عوامل آن‌ها در داخل کشور.

E-  همکاری و همبستگی با نیروهای مسلح جمهوری اسلامی، بر اساس نظام‌های مسوول.

- ۵۱ -

فوق محرمانه

[صفحهٔ ۵۸ پی‌دی‌اف، صفحهٔ ۵۲ سند عربی است.]

فوق محرمانه

F- آموزش هم‌قطاران و اعضای سپاه پاسداران انقلاب اسلامی در زمینه‌های سیاسی، نظامی، ایدئولوژیک و اخلاقی.

G- کمک به اجرای احکام دادگاه‌های انقلاب اسلامی و وزارت دادگستری جمهوری اسلامی.

H- حمایت از جنبش‌های آزادیبخش قانونی مظلومان در جهان تحت هدایت رهبر و حکومت انقلاب ایران.

I- ارائهٔ خدمات از طریق اعضای سپاه پاسداران انقلاب اسلامی در مواقع بروز فجایع طبیعی و مواقع اضطرار و مشارکت در اجرای پروژه‌های توسعه.

۲۲- ساختار سازمانی

 - ۵۲ -

فوق محرمانه

[صفحهٔ ۵۹ پی‌دی‌اف، صفحهٔ ۵۳ سند عربی است.]

فوق محرمانه

۲۳- آموزش و تجهیز

آموزش نیروهای سپاه پاسداران را نیروهای مسلح عادی برعهده گرفته‌اند. علاوه بر این، نیروهای مسلح فلسطینی از جنبش فتح بر این آموزش‌ها نظارت دارند. آموزش آن‌ها بر آموزش شخصی و موضوعات تحصیلی و فکری استوار است. این نیرو‌ها از انبارهای مهمات نیروهای مسلح تجهیز و مسلح شده‌اند و همچنین بودجهٔ سالانه ‌۲۰۰ میلیون ریالی دارند، برابر با ۱۰ میلیون دینار با احتساب ارزش واقعی ریال ایران و چهار میلیون دینار بر حسب ارزش کنونی آن.

۲۴- طبق برنامه‌ریزی‌های انجام شده، فرض بر این است که در بلندمدت تعداد نیروهای سپاه پاسداران به ۴ درصد از کل جمعیت برسد. در حال حاضر بیش از ۱۰۰ نفر در مرکز هر فرماندهی هستند و محدودیت سنی برای داوطلبان وجود ندارد.

۲۵- رابطهٔ سپاه پاسداران و نیروهای مسلح

رابطهٔ سپاه پاسداران و نیروهای مسلح بسیار پرتنش است. اعضای سپاه پاسداران احساس می‌کنند که قدرت واقعی حامی [امام] خمینی هستند. این نیرو‌ها رفتار نامناسبی با نیروهای مسلح داشته‌اند و آن‌ها را خفیف می‌شمارند. همین به ایجاد نفرت و کینه میان آن‌ها انجامیده است. گفته‌های بنی‌صدر و فرماندهان سپاه پاسداران گویای میزان‌ هرج و مرج میان این جناح‌ها و اختلاف نظر میان فرماندهان آن‌هاست. علاوه بر این، نیروهای مسلح معتقد هستند که در آینده سپاه پاسداران جای آن‌ها را خواهند گرفت.

۲۶- مهم‌ترین فعالیت‌ها

سپاه پاسداران نقش فعالی در حفظ رژیم حاکم ایفا کرده است [علی‌رغم منفی بودنش]. این نیرو توانسته است ۵ هزار عامل ساواک [نیروهای امنیتی شاه سابق] را دستگیر کند. پاسداران همچنین توانسته‌اند [اعضای] سازمان فرقان را، که تعدادی از اعضای شورای انقلاب و روحانیون را ترور کرده است و خطرناکترین سازمان مخفی مقابل رژیم جدید محسوب می‌شود، دستگیر کنند.

- ۵۳ -

فوق محرمانه

[صفحهٔ ۶۰ پی‌دی‌اف، صفحهٔ ۵۴ سند عربی است.]

فوق محرمانه

افزون بر این، [سپاه پاسداران] نقشی فعال در حمله به قیام عرب‌های اهواز و نیز کرد‌ها، آذربایجانی‌ها، بلوچ‌ها و ترکمن‌ها ایفا کرده، آن زمان که نیروهای مسلح به کل حضوری در این صحنه‌ها نداشتند. به همین خاطر، [امام] خمینی علاقهٔ شدیدی به آن‌ها دارد و به آن‌ها تکیه کرده است. او خود فرماندهان پاسداران را منصوب می‌کند و درخواست‌های انحلال این نیرو را رد کرده است.

ارتش بیست ‌میلیونی مقاومت

۲۷- فکر اولیهٔ تشکیل

فکر تشکیل این سازمان پس از اشغال سفارت آمریکا در تهران و به اقتضای خواست [امام] خمینی برای تسریع قیامش شکل گرفته است.

۲۸- فعالیت‌های سازمانی

فعالیت‌های اولیهٔ دفتر بسیج مردمی تمام بخش‌های غیرنظامی و نظامی جامعه را در بر می‌گیرند. این نهاد به دنبال آن‌ است که در نقش‌های مختلف اجتماعی، سیاسی، فرهنگی و نظامی و در تمام اموری که نقش مهمی در به خدمت گرفتن مردم دارند، مشارکت کند. تاکنون بخش نظامی تنها بخشی این سازمان بوده که فعالیت‌هایش را آغاز کرده است.

۲۹- فعالیت‌های غیرنظامی

بسیج مردمی هنوز فعالیت‌های سیاسی، فرهنگی و اقتصادی خود را آغاز نکرده است. تصمیم بر این است که هر وزارتخانه نقشی مهم در اجرای فعالیت‌هایی که پیش‌تر گفتیم و آن دسته از اموری که به آن وزارت مربوط می‌شوند، ایفا کند.

[گزارش در ادامه تا شمارۀ ۵۷ به شرح ساختار سازمانی بسیج و نحوهٔ فعالیت‌های تیم‌های مختلف آن و مدیریت این نیرو می‌پردازد و سپس وظایف آن را، از جمله مبارزه با ستون پنجم و کاهش تلفات بمباران‌ها و حمله‌های غیرمنتظره برمی‌شمارد. بررسی نیروی بسیج با این ارزیابی پایان می‌یابد که «طبق آنچه گفتیم، به نظر می‌رسد این سازمان بیش‌ از حد تحت تأثیر پروپاگانداست. انتظار نمی‌رود که فعالیت عملی تأثیرگذاری از آن‌ها سر بزند.»]

- ۵۷ -

فوق محرمانه

[صفحهٔ ۶۴ پی‌دی‌اف، صفحهٔ ۵۸ سند عربی است.]

فوق محرمانه

نیروهای متفرقه

۳۴- تصمیم گرفته شده است که دورهٔ خدمت اجباری از ۱۴ ماه به ۱۸ ماه افزایش یابد. این شامل کسانی می‌شود که پس از ۱۲ ژوئیهٔ ۱۹۷۹ نام‌نویسی کرده‌اند. در دوران حکومت شاه خدمت وظیفه سربازی ۲۴ ماه بود، بعد پس از سقوط او به ۱۲ ماه کاهش یافت و پس از بروز جنبش‌های ملی مسلحانه به ۱۴ ماه افزایش یافت.

۳۵- در حال حاضر، اعضای آنچه «مقاومت اسلامی؛ شاخهٔ نظامی سازمان اسلامی کار» خوانده می‌شود در شهر شیراز آموزش می‌بینند. آن‌ها ساختمان یکی از دادگاه‌های مدنی را به عنوان مقر خود اشغال کرده‌اند. آموزش آن‌ها در زمینهٔ عملیات تخریب، ترور و انتشار شایعات و در دوره‌هایی ۲ تا ۳ ماهه است. اعضای کرد و مأموران دیگر رژیم ایران که کرد نیستند، در این دوره‌ها شرکت می‌کنند.

- ۵۸ -

فوق محرمانه

[صفحهٔ ۶۵ پی‌دی‌اف، صفحهٔ ۵۹ سند عربی است.]

فوق محرمانه

۳۶- تعدادی خلبان و افسر مهندس پرواز خارجی در پایگاه حرّالریاح ]منظور پایگاه حر بن ریاحی است] و در میان گروهی از تیم هوانیروز در کرمانشاه حضور دارند. حفاظت شدیدی از آن‌ها به عمل می‌آید و ارتباط با آن‌ها ممنوع است. [تلاش برای برقراری ارتباط ادامه دارد.]

۳۷- نهاد امنیتی و جاسوسی جدیدی تحت عنوان «ساواما» که مخفف دستگاه امنیت و اطلاعات امت اسلام [The Security and Intelligence Apparatus of the Islamic Nation] است ایجاد شده. تیمسار ارتشبد حسین فردوست به ریاست آن گمارده شده، و علی‌محمد کاوه معاون او است. این تمام اطلاعاتی است که دربارهٔ آن‌ها داریم:

A- تیمسار ارتشبد حسین فردوست

نخست: او از کودکی از دوستان شاه بوده. این دو با هم از دبیرستان و بعد از دانشکدهٔ ویژهٔ سلطنتی نظامی در سوئیس فارغ‌التحصیل شده‌اند، و پس از آن از دانشگاه جنگ در تهران.

دوم: او محافظ شاه در زمان ولیعهدی بود.

سوم: او در زمان‌ ریاست تیمسار ارتشبد بختیار [که در سال ۱۹۷۰ در عراق به قتل رسید] از افسران عملیاتی سازمان ساواک بود. در زمان ریاست تیمسار ارتشبد نصیری او به سمت معاون رئیس ساواک ارتقاء مقام یافت.

چهارم: او به سمت افسر رابط شاه و ساواک رسید، و بعد بازرسی کل. او تا زمان خروج شاه در این سمت باقی ماند.

پنجم: ژنرال هایزر که به ایران آمد، کمی پیش از خروج شاه، بدون اطلاع شاه ۴۰ روز مهمان او [فردوست] بود.

ششم: او با [امام] خمینی ارتباط داشت، بنابراین نقش سازماندهی مقاومت گسترده علیه شاه و سازمان اطلاعات مرکزی آمریکا [سیا] را برعهده گرفت.

- ۵۹ -

فوق محرمانه

[صفحهٔ ۶۶ پی‌دی‌اف، صفحهٔ ۶۰ سند عربی است.]

فوق محرمانه

B- تیمسار ارتشبد علی‌محمد کاوه

او پس از فارغ‌التحصیلی و تا پیش از سقوط شاه به تدریج در ساواک ارتقاء مقام پیدا کرد. [کاوه] عهده‌دار ریاست دایرهٔ هفتم سازمان بود. او همچنین مسوول همکاری‌های مشترک رسمی میان ساواک و سازمان‌های اطلاعاتی اروپا و آمریکا بود.

۳۸- مهم‌ترین تغییرات در سطح فرماندهی عالی

A- سرلشکر محمدهادی شادمهر، رئیس ستاد مشترک [رئیس ستاد مشترک کل ارتش] و سرلشکر امیربهمن باقری، فرمانده نیروی هوایی، هر دو در ۲۰ ژوئن ۱۹۸۰ استعفا دادند. افراد زیر جانشین آن‌ها شده‌اند:

نخست: سرلشکر ولی‌الله فلاحی، فرمانده سابق نیروی زمینی، به سمت رئیس ستاد مشترک. خلاصه‌ای از اطلاعاتی که دربارهٔ او داریم: متولد ۱۹۳۵، افسر پیاده‌نظام، مقام‌های آموزشی داشته. مهم‌ترین مقام آموزشی او در فرماندهی دانشکده نظامی و فرماندهی مرکز اصلی آموزش نظامی در شیراز بوده است. بسیار شایسته.

دوم: تیمسار سرتیپ قاسمعلی ظهیرنژاد، فرمانده سابق نیروهای ژاندارمری، به سمت فرمانده نیروی زمینی. خلاصه‌ای از اطلاعاتی که دربارهٔ او داریم: افسر بسیار لایق پیاده‌نظام. او در سپتامبر ۱۹۷۹، وقتی فرمانده گردان ۶۴-ام پیاده‌نظام بود به پاس موفقیت‌هایش در حمله به کردهای مسلح به درجهٔ تیمسار سرتیپ ارتقاء یافت [یک درجه].

- ۶۰ -

فوق محرمانه

[صفحهٔ ۶۷ پی‌دی‌اف، صفحهٔ ۶۱ سند عربی است.]

فوق محرمانه

سوم: سرهنگ جواد فکوری؛ نا‌شناس.

B- در ۱ ژوئن ۱۹۸۰، سرهنگ دوم و مهندس بهرام افضلی به فرماندهی نیروی دریایی منصوب شد. خلاصه‌ای از اطلاعاتی که دربارهٔ او داریم: متولد ۱۹۴۰ در قم در خانواده‌ای مذهبی، فارغ‌التحصیل دانشکده افسری نیروی دریایی ایتالیا، بسیار فعال، توان فرماندهی‌اش ضعیف است و دانشش در حوزهٔ مسوولیت جدید محدود.

C- تیمسار سرتیپ فرخ آذری؟؟؟ [در متن انگلیسی " Qarukh Ahdra" و در متن عربی "قاروخ اذری" قید شده است] به فرماندهی لشکر یکم کرمانشاه منصوب شد. خلاصه‌ای از اطلاعاتی که دربارهٔ او داریم: افسری بسیار لایق. فارغ‌التحصیل دانشگاه جنگ ایران که دوره‌های ویژهٔ دیگری هم در فرماندهی و ستاد کل گذرانده است. او فرماندهی یک هنگ، یک تیپ پیاده‌نظام و یک تیپ هوابرد را برعهده داشته است.

۳۹- شرایط تاکتیکی

Aـ ۸ آوریل ۱۹۸۰، نیروهای ایرانی وارد وضعیت C‌ شدند. آن طور که می‌دانیم وضعیت هشدار سه درجه دارد:

درجهٔ A. یک سوم از کل نیرو‌ها در حالت آماده‌باش.

درجهٔ B. نیمی از کل نیرو‌ها در حالت آماده‌باش.

درجهٔ C. کل نیرو‌ها در حالت آماده‌باش.

B- نیروهای ایرانی در جهت‌های زیر پخش شده‌اند:

نخست: منطقهٔ کردستان: لشکر ۲۸‌ـ‌ام پیاده‌نظام. لشکر ۶۴‌ـ‌ام پیاده‌نظام. تیپ یکم لشکر ۱۶‌ـ‌ام زرهی، تیپ دوم لشکر ۸۱‌ـ‌ام زرهی، تیپ دوم لشکر دوم پیاده‌نظام، لشکر ۱۰۵‌ـ‌ام پیاده‌نظام مکانیزه، گردان ۲۸۳‌ـ‌ام شناسایی از لشکر ۹۲‌ـ‌ام زرهی و تیپ ۵۵‌ـ‌ام چتربازی. علاوه بر این، گروه هوانیروز ارتش در کرمانشاه و پایگاه هوایی در تبریز و کبودرآهنگ مأمور حمایت از عملیات شده‌اند. احتمالاً بعد‌ها نیاز به سربازان بیشتر افزایش خواهد یافت.

- ۶۱ -

فوق محرمانه

[صفحهٔ ۶۸ پی‌دی‌اف، صفحهٔ ۶۲ سند عربی است.]

فوق محرمانه

دوم: به سمت عراق: لشکر ۹۲‌ـ‌ام زرهی کمتر از دو هنگ و لشکر ۸۱‌ـ‌ام زرهی کمتر از یک تیپ، علاوه بر واحدهای ژاندارمری حاضر در پست‌های مرزی و هنگ نیروهای ضربت در مرکز هر فرماندهی همجوار با کشور [عراق]. تعداد آن‌ها چهارتا است.

سوم: باقی نیرو‌ها به دلایل امنیتی در مناطق اسکان قومیت‌های مختلف و اقلیت‌ها مستقر شده‌اند.

C- از آنچه گفتیم به وضوح پیداست که حدود ۴۰ درصد کل نیروهای ایران در حال حاضر در منطقهٔ کردستان ایران مستقر هستند.

D- نیروهای ایران در درگیری‌ با نیروهای ما، از ۲۷ می ۱۹۸۰ تا ۲۶ ژوئن ۱۹۸۰، متحمل تلفات زیر شده‌اند:

 - ۶۲ -

فوق محرمانه

[صفحهٔ ۶۹ پی‌دی‌اف، صفحهٔ ۶۳ سند عربی است.]

فوق محرمانه

E- به خاطر وخامت اوضاع، ساکنان مناطق زیر به شهرهای دور از مرز منتقل شده‌اند. طبق اطلاعاتی که به دست ما رسیده این کار سازمان‌ یافته نبوده و ساکنان این شهر‌ها از وحشت و ناتوانی گریخته‌اند.

نخست: روستاهای بین خسروی [متقارن المنذریه] و بارا عزیز [متقارن روستای مجید قادر آغا در منطقهٔ قوراتو]

دوم: حدود ۶۰ درصد از ساکنان قصرشیرین.

سوم: بعضی از ساکنان شهر مهران و روستاهای اطراف آن.

F- از ۱۱ آوریل ۱۹۸۰ تا ۳۰ ژوئن ۱۹۸۰، ۴۸ بار نفوذ هوایی ایران به حریم هوایی ما با عمق‌های مختلف گزارش شده. هدف بیش از ۳۰ نفوذ شناسایی بوده است و باقی به سبب خطا یا ضرورت مانور در مناطق کردنشین.

G-  پست‌های مرزی با نیروهای سپاه پاسداران و تعداد محدودی از تانک‌ها و حامل‌ها به مدت محدود در جریان درگیری‌ها تقویت شده‌اند. در شرایط عادی، یک پست مرزی ۱۵ تا ۲۰ نفر از نیروهای ژاندارمری و چریک‌ها [چریک‌ها معادل سواره‌نظام هستند] را دارد. علاوه بر این، کار کاوش و حفاری و عملیات استحکام در طول مرز، که ژاندارمری عهده‌دار آن است، مشاهده شده.

H- اطلاعاتی از منابع مختلف به دست ما رسیده که نیروهای سوری در ایران حضور دارند. همچنین، ارتباطات بی‌سیم تجهیزات زرهی ایران در منطقهٔ باویسه [متقارن میدان] و جلات [متقارن علی الغربی] به‌ گویش سوری شنود شده‌اند. اطلاعات نشان می‌دهند که نیرویی، متشکل از حدود ۵۰۰ تا ۸۰۰ نفر، در شوشتر، نزدیک دزفول و در تهران هستند.

- ۶۳ -

فوق محرمانه

[صفحهٔ ۷۰ پی‌دی‌اف، صفحهٔ ۶۳ سند عربی است.]

فوق محرمانه

جمع‌بندی ارزیابی ما این است که رژیم سوریه نیرویی با بزرگی گفته ‌شده از نیروهای ویژه و پرسنل فنی ارسال کرده است. در جریان تحلیل، این امکان در نظر گرفته شد که مکالمات شنود شده به عناصر جنبش امل، بعضی شاخه‌های سازمان‌های فلسطینی، یا بعضی ایرانی‌تبارهای اخراج شده از عراق تعلق داشته باشند.

I- وضعیت تجهیز قوای نیروهای ایرانی؛ ضمیمهٔ H.

ارزیابی واحد‌ها

۴۰- عمومی

نیروهای ایران هنوز عموماً چندپاره هستند، با وجود اینکه توانسته‌اند برخی از واحد‌ها را دوباره سازماندهی کنند. تمام منابع، به اضافهٔ آنچه از بسیاری از سازمان‌های اطلاعاتی خارجی به‌ دست آمده، بر افت شرایط نظامی ایران اذعان دارند.

۴۱- نیروی زمینی

A- سطح فرماندهی

عموماً ناکارآمد [آنچه دربارهٔ کارایی و صلاحیت رئیس ستاد و فرماندهٔ لشکر یکم گفته شده از ارزیابی سطح پیشین آن‌ها استنباط شده، فرمانده تیپ].

B- سهم تکمیل‌شده

۵۰ تا ۶۰ درصد در بهترین تخمین.

- ۶۴ -

فوق محرمانه

[صفحهٔ ۷۱ پی‌دی‌اف، صفحهٔ ۶۵ سند عربی است.]

فوق محرمانه

C- نظم و روحیه

به دلایل زیر پایین‌تر از استاندارد‌ها قرار دارند:

نخست: هدایت واحد‌ها را کمیته‌هایی سه نفره برعهده دارند که بیشترشان روحانی هستند. این تأثیر بدی بر شرایط روانی فرماندهان و رهبران نظامی گذاشته است.

دوم: پرسنل نظامی، به ویژه افسران، احساس می‌کنند که یک روز بالاخره بازنشسته یا اخراجشان می‌کنند.

سوم: تحرکات منطقهٔ کردستان و در مناطق قومیت‌های دیگر، وضعیت ناآرامی پدید آورده است.

چهارم: آموزش

هیچ تمرین جنگی مشاهده نشده، به جز بعضی واحدهای لشکر ۱۶‌ـ‌ام زرهی.

پنجم: کارایی تجهیزات و اسلحه

به سبب فقدان تعمیرات و قطعات یدکی شرایطشان مدام بد‌تر می‌شود.

D- وضعیت آرایش جنگی

نخست: لشکر یکم پیاده‌نظام

[۱]  اخیراً از باقی‌مانده‌های گارد شاهنشاهی درست شده. با فقدان‌ شدید پرسنل و تجهیزات و نقص آرایش و سازماندهی مواجه است.

[۲] هنوز هیچ تمرینی انجام نداده است.

[گزارش تا شمارهٔ ۶۷ به همین‌ ترتیب به بررسی وضعیت لشکرهای مختلف می‌پردازد که در تمام‌ آن‌ها کمبود پرسنل و تجهیزات، فرسودگی تجهیزات و اسلحه و ضعف سازماندهی و فقدان تمرین جنگی وجود دارد.]

- ۶۷ -

فوق محرمانه

[صفحهٔ ۴ پی‌دی‌اف، صفحهٔ ۶۸ سند عربی است.]

فوق محرمانه

۴۲- نیروی هوایی

A- وضعیت نیروی هوایی در مقایسه با گذشته، به خاطر کمبود قطعات یدکی بد است. هر هواپیما از قطعات هواپیمایی دیگر تعمیر می‌شود. سطح تجربهٔ فنی هم، به سبب خروج متخصصان خارجی و فرار و اخراج بسیاری از مهندس‌ها، به علاوهٔ دلایلی که در گزارش سال ۱۹۷۹ آمد، پایین است.

B- به خاطر اتکای نیروی هوایی بر کشورهای بلوک غرب، وضعیت عمومی این نیرو تا زمانی که روابط به صورت کنونی باشند مدام بد‌تر خواهد شد.

C- بر اساس اطلاعات ما، درصد قابلیت استفاده از جنگنده‌ها ۳۰ تا ۴۰ درصد و هلیکوپتر‌ها در بهترین حالت ۵۰ درصد است.

۴۳- نیروی دریایی

A- نیروی دریایی ایران به دو دلیل از تحولات سیاسی تأثیر کمتری گرفته است. این نیرو از مشارکت در حمله به نیروهای مخالف شاه خودداری کرد، و نیروهای احمد مدنی که به فرماندهی این نیرو منصوب شده بود، بر حفظ ظرفیت‌های آن پافشاری کردند.

B- در آغاز سال ۱۹۷۹، پرسنل این نیرو طبق آمارهای رسمی ۲۸ هزار نفر بود. فراریان پس از سقوط شاه هم بین ۳ تا ۴ هزار نفر تخمین زده شده‌اند.

C- نیروی دریایی ایران به‌ طرق مختلف به ایالات متحد آمریکا وابسته است. این میزان در برخی حوزه‌ها تا ۶۰ درصد و در برخی دیگر تا ۸۰ درصد می‌رسد.

- ۶۸ -

فوق محرمانه

[صفحهٔ ۵ پی‌دی‌اف، صفحهٔ ۶۹ سند عربی است.]

فوق محرمانه

با وجود این، نیروی دریایی حجم بزرگی از قطعات یدکی در اختیار دارد. این نیرو از یک ماه پس از سقوط شاه با جدیت به جایگزینی منابع تأمین قطعات فکر کرد و به همین منظور نماینده‌هایی به کشورهای اروپایی مثل فرانسه، بریتانیا و آلمان فرستاد. با این‌ همه تلاش‌هایش ناموفق بودند. حالا مشکل قطعات دارد آشکار می‌شود.

D- ارزیابی‌های آمریکایی‌ها نشان می‌دهد که نیروی دریایی ایران به ۲۸۲۹ متخصص در سال ۱۹۷۹ نیاز داشته است. ۱۳۰۰ متخصص آمریکایی یک ماه پس از سقوط شاه اخراج شده‌اند. با اینکه ایرانی‌ها توانستند این خلأ را پر کنند، هنوز بخش مهمی از تخصص فنی را در اختیار ندارند. علاوه بر این، آن‌ها فاقد تخصص مدیریت و رهبری‌ای هستند که فرماندهان نیروی دریایی سنتو [سازمان پیمان مرکزی] داشتند.

E- یک سال و نیم است که نیروی دریایی مانوری برگزار نکرده، به جز یک مورد در ماه سپتامبر- اکتبر ۱۹۷۹. تمام منابع تأیید کرده‌اند که این مانور به هدف‌های تعیین‌ شده نرسید و شکستی بزرگ بود. این نیرو در ابتدای آوریل ۱۹۸۰ هم مانور دیگری برگزار کرد، و یکی دیگر هم در فاصلهٔ ۱۹ تا ۲۱ می همان‌ سال. بسیاری از منابع اطلاعاتی می‌گویند که این مانور‌ها بیشتر به راهپیمایی یا تجمع دریایی شباهت داشتند. سخنگوی رسمی پنتاگون گفته است که مانور ماه می آنی نبود که گفته شد.

F- در کل، شایستگی‌ها و توان جنگی این نیرو را می‌توان متوسط / متوسط به پایین ارزیابی کرد.

- ۶۹ -

فوق محرمانه

[صفحهٔ ۶ پی‌دی‌اف، صفحهٔ ۷۰ سند عربی است.]

فوق محرمانه

پیش‌بینی‌های عمومی و نتیجه‌گیری

۴۴- پس از آن که حزب جمهوری اسلامی اکثریت را در مجلس شورا به‌ دست آورد، منابع اطلاعاتی تأیید کرده‌اند که تضاد‌ها و اختلاف نظرها میان دو جناح بهشتی و بنی‌صدر به سطح شکاف‌های فزاینده می‌رسند. بهشتی تلاش خواهد کرد که قدرت موضع‌اش را با جلب گروه‌های روحانی به سمت خود افزایش دهد. بنی‌صدر در موقعیت حساسی گیر خواهد افتاد و مجبور خواهد شد که به گروه‌های لیبرال‌تر و ائتلاف با آن‌ها روی بیاورد [به ویژه با جبههٔ ملی]. اگر چنین کاری کند، در واقع از موضع جناح بهشتی حمایت کرده است که می‌گوید یکی از دلایل اختلاف نظر با او تمایلات غربی‌ اوست. بعد او چاره‌ای نخواهد داشت جز مخالفت محکم و آشکار در برابر جناح بهشتی، که هیچ قدرتی بر آن ندارد، یا اینکه استعفا دهد. استعفا محتمل‌ترین گزینه است.

۴۵- به نظر می‌رسد تصمیم [امام] خمینی برای دخالت در مناقشه میان بهشتی و بنی‌صدر به تازگی آشکار‌تر شده است. او از یک سو علاقه‌ای به بنی‌صدر دارد و می‌بیند که علاوه‌ بر کنار گذاشتن او از جایگاهش [که طبق قانون اساسی اگر با مجلس شورا اختلاف پیش بیاید، در اختیار او خواهد بود]، این اقدام به نوعی بی‌توجهی به کسانی خواهد بود که به او رأی داده‌اند. از سوی دیگر، او [امام خمینی] نمی‌تواند به بهشتی، خامنه‌ای، صادق خلخالی و باقی مخالفان بنی‌صدر، که قوی‌ترین و نزدیکترین متحدان او به حساب می‌آیند، حمله کند. بنابراین شاید مجبور شود:

A-  به طرف‌های درگیر توصیه کند که اختلاف نظرها را حل کنند. اگر بتواند این کار را بکند، فقط برای مدتی کوتاه خواهد بود. یا اینکه:

B-  اختیارات بنی‌صدر را محدود کند و او را به بازیچهٔ رسانه‌ها در مسائل قانون اساسی تبدیل کند.

C-  استعفای او را بپذیرد، یا او را مجبور به استعفا کند. این اتفاق در حال حاضر بسیار غیرمحتمل به نظر می‌رسد.

- ۷۰ -

 فوق محرمانه

[صفحهٔ ۷ پی‌دی‌اف، صفحهٔ ۷۱ سند عربی است].

فوق محرمانه

۴۶- مداخلهٔ [امام] خمینی در امور سیاسی از آغاز سال جاری بسیار کاهش یافته است. دلیل این امر وخامت وضعیت سلامتی او بوده است. او در بیمارستان قلب بستری شد و ۴۳ روز آنجا ماند. به نظر می‌رسد سلامتی او، با اینکه بسیار بهبود یافته، اجازهٔ دخالت در هیچ‌چیز را مثل سابق به او نمی‌دهد. حرف و حدیث‌ها و انتخاب کسی که پس از او جانشینش خواهد بود آغاز شده. طبق ارزیابی‌های ما و در پی تحولات اخیر، آیت‌الله حسینعلی منتظری، پس از محدود شدن نقش شریعتمداری و باقی آیت‌الله‌هایی که نفوذ زیادی داشتند [مثل مرعشی نجفی و گلپایگانی]، پذیرفته‌شده‌ترین روحانی در میان گروه‌های مختلف است. اگر او نتواند رهبری را در دست بگیرد، احتمال دارد که شورای رهبری‌ای تشکیل دهد متشکل از پنج نفر که خودش هم عضو آن و قطعاً صاحب نفوذترینشان خواهد بود.

این‌ چیزی است که در شرایط عادی انتظار داریم اتفاق بیافتد، اما معتقدیم که فوت [امام] خمینی در ۱ تا ۲ سال آینده به‌ معنای شکاف‌ها و جدایی‌طلبی‌های ملی و سیاسی خطرناک در کشور خواهد بود.

۴۷- با در نظر گرفتن شرایط اقتصادی، می‌توان نتیجه‌ گرفت که ایران در صورت ادامهٔ تحریم‌های غرب و روابط تیرهٔ فی‌مابین با شرایط خطرناک اقتصادی روبه‌رو خواهد شد. ایران مجبور به عقب‌نشینی در برابر کشورهای بلوک غرب خواهد شد. با این وجود انتظار نمی‌رود که در ۲ تا ۴ ماه آینده این مساله حل شود، مگر اینکه تغییرات بنیادینی رخ دهند.

- ۷۱ -

فوق محرمانه

[صفحهٔ ۸ پی‌دی‌اف، صفحهٔ ۷۲ سند عربی است.]

فوق محرمانه

۴۸- محتمل است که روابط میان سازمان‌های مجاهدین خلق و فدائیان خلق در یک سو و حکومت کنونی در سوی دیگر، رو به وخامت بگذارد. با این وجود، انتظار درگیری‌های گسترده میان مجاهدین خلق و دولت در کوتاه‌مدت نمی‌رود.

۴۹- ما انتظار بد‌تر شدن بیشتر وضعیت عمومی توان جنگی ایران را داریم. محتمل است که سربازان بیشتری را به منطقهٔ کردستان بفرستند تا با کردهای مسلح مقابله کنند. علاوه بر این، کمبود قطعات یدکی و ادامهٔ اختلافات و تفرقه به افت بیشتر توان جنگی می‌انجامد.

۵۰- همان‌طور که پیش‌تر گفتیم، و با مشاهدهٔ وضعیت تجهیز قوای نیرو‌ها، پیداست که در حال حاضر ایران به هیچ‌وجه توان حمله نظامی جدی علیه عراق را ندارد، یا توان دفاع از خود در مقیاس وسیع. با این حال، لازم است به اتخاذ تدابیر احتیاطی توجه داشته باشیم، زیرا نمی‌توان تضمین کرد که دشمن ایرانی نتواند عملیات حمله‌ای ویژه با ماهیتی خطرناک اجرا کند. برای مثال، [ایران] می‌تواند با چند هواپیمای فانتوم حمله‌ای هوایی در خط مقدم پایگاه‌های هوایی ما انجام دهد، اگر ارتش یا منافعش در نتیجهٔ فعالیت‌های ما زیان‌ زیادی متحمل شوند، یا آن وقت که عملیات تضعیف رژیم [امام] خمینی به مرحلهٔ شدیدتری برسد.

- ۷۲ -

فوق محرمانه

[صفحهٔ ۹ پی‌دی‌اف، صفحهٔ ۷۳ سند عربی است.]

فوق محرمانه

ضمیمهٔ [a] همراه گزارش اطلاعات دربارهٔ ایران

احزاب و ائتلاف‌های کُرد

۱. حزب دموکرات کردستان ایران به رهبری عبدالرحمن قاسملو. در ۲۰ ژوئن ۱۹۸۰ شش نفر از اعضای کمیتهٔ مرکزی این حزب به سبب حمایتشان از پروژهٔ خودمختاری [امام] خمینی از حزب جدا شدند و این ضربه‌ای بر حزب وارد کرد.

۲. سازمان فدائیان خلق [شاخهٔ کردستان].

۳. کومله، که از فقرای کردستان و گروه عزالدین الحسینی تشکیل شده و جنبش انقلابی کردستان خوانده می‌شود.

۴. حزب توده [شاخهٔ کردستان] تظاهر می‌کند که از [امام] خمینی حمایت می‌کند.