نامگذاری خیابانی در مشهد به نام کلنل پسیان
آئین نودوهشتمین سالگرد شهادت کلنل محمدتقی‌خان پسیان به همت انجمن توسعه گردشگری چهارباغ خراسان و خانواده این افسر شجاع در مشهد برگزار شد.
در این آیین که دیروز (دهم مهرماه) در کنار مقبره این افسر آزاده در باغ نادری مشهد برگزار شد، سخنرانان از مسئولان شهر خواستند تا به پاس فداکاری‌های این نخستین خلبان ایرانی، خیابانی در مشهد به نام او مزین شود.
یوسف متولی حقیقی، محقق و نویسنده کتاب «از تبریز تا مشهد»، که شرحی بر زندگی کلنل پسیان است، طی سخنانی به تشریح مراحل مختلف زندگی این افسر آزادی‌خواه پرداخت.
وی گفت: کلنل پسیان در دوران نوجوانی در راه دفاع از مشروطیت و برای مقابله با قزاق‌ها که دست‌نشانده اجانب بودند فعالیت بسیار کرد. او بعد از ناکامی دولت مهاجرین در کرمانشاه و اشغال ایران توسط طرف روس در جنگ جهانی اول، برای ادامه تحصیل به اروپا رفت و در آنجا به ادامه تحصیلات نظامی پرداخت.
متولی حقیقی افزود: او مدتی پس از بازگشت از اروپا به عنوان فرمانده ژاندارمری خراسان منصوب شد و طی مدت کوتاهی در حالی که پایتخت کمتر از دو هزار نفر نیروی ژاندارمری داشت، موفق شده بود چهار هزار نیروی آماده به خدمت در ژاندارمری خراسان سازماندهی کند.
وی ادامه داد: کلنل پسیان همچنین اولین انبار ذخیره گندم (سیلو) و اولین بیمارستان صحرایی را برای مقابله با طاعون در مشهد احداث کرد.
نویسنده کتاب «از تبریز تا مشهد» پس از بیان بخش‌هایی از مبارزات کلنل پسیان در مشهد علیه استبداد قوام و نیروهای وابسته به انگلستان به سرنوشت مقبره این افسر ایران‌دوست اشاره کرد و گفت: ماجرای مدفن کلنل پسیان موضوعی نادر در کشور است. قبر کلنل تاکنون پنج بار جابه‌جا شده و جای فعلی‌اش تا بعد از انقلاب و حوالی دهه ۷۰ ناشناس بوده است.
وی در پایان گفت: از مدیران شهری درخواست دارم که با نامگذاری بنا یا خیابانی به نام این افسر بزرگ، او را بیش از پیش به مردم معرفی کنند.
فریده پسیان، نوه عموی کلنل پسیان که در مشهد زندگی می‌کند، دیگر فردی بود که در این مراسم سخنرانی کرد. وی ضمن بیان پاره‌ای از خصوصیات خانوادگی خاندان پسیان گفت: خاندان پسیان هشت شهید در راه آزادی ایران فدا کرده‌اند که آخرین آن‌ها کلنل محمدتقی‌خان است.
وی همچنین شعری در رثای پسرعموی پدرش خواند و او را خدمتگزار لایق و مبارز دلیر خطاب کرد.
در ادامه این مراسم، مسلم کرمانی، سازنده تنها فیلم مستند مرتبط با کلنل پسیان از مسئولان خواست تا اسباب دیده شدن این مستند را فراهم کنند. وی گفت: اولین و آخرین مستند که تاکنون درباره این سردار شهید ساخته شده را من در سال ۸۷ ساخته‌ام؛ اما بعد از گذشت یازده سال هنوز موفق به نمایش آن در رسانه‌های عمومی نشده‌ام.
کرمانی افزود: زندگی و آنچه بر کلنل چه در هنگام حیات و چه بعد از آن وارد شده مصداق بارز شعری است که عارف قزوینی در رثای کلنل سروده یعنی دوبیتی «این سر که نشان سرپرستی‌ست / امروز رها ز قید هستی‌ست / با دیده عبرتش ببینید / کاین عاقبت وطن‌پرستی‌ست»، هست.
همچنین رضا سلیمان‌نوری، رئیس انجمن توسعه گردشگری چهارباغ خراسان، با اشاره به وضعیت سیاسی اجتماعی ایران در سال‌های پایانی حکومت قاجارها گفت: کلنل پسیان را می‌توان مشهورترین ایرانی ضد استبداد و استعمار سده اخیر دانست که به رغم دینداری و ایران‌دوستی، سابقه رسمی فراگیری علوم دینی در پرونده خود ندارد. امری که شاید بتوان آن را در کنار جملات مشهور میهن‌پرستانه به یادگار مانده‌ای از او چون «مرا اگر بکشند قطرات خونم کلمه ایران را ترسیم خواهند نمود و اگر بسوزانند خاکسترم نام وطن را تشکیل خواهد داد» و یا «من حاضر نیستم که خونی از بینی یک ایرانی بریزد و راضی‌تر دارم گلوله به سینه من بخورد تا آن گلوله به دیوار قلعه‌ای از قلاع ایران اصابت کند»، عاملی برای عدم توجه لازم به این بزرگمرد در سال‌های پس از انقلاب دانست؛ این درحالی است که برخلاف تصور رایج، هرچند کلنل مردی ایران‌دوست بود، اما به شدت مسائل دینی و شرعی را نیز مورد توجه قرار می‌داد.
وی افزود: درباره میهن‌پرستی ایشان باید گفت، «شهادت‌طلبی خانوادگی» بخشی از سنت‌ها و میراث ماندگار خاندان پسیان به شمار می‌رود. کلنل خود در تلگرافی که به هنگام حکومت در خراسان برای «امیر شوک‌الملک علم» حاکم قائن و سیستان مخابره کرده، در معرفی سوابق خدمات خانواده خود به ایران‌زمین نوشته است: «در راه خدمت به مملکت، برادر و پسرعمویم در شیراز، پدرم در اردبیل، جدم در سالار (فتنه سالار در مشهد)، عموی بزرگم در شاهرود، جد بزرگم در هرات و جد بزرگ مادریم در زنجان کشته شده‌اند.»
وی ادامه داد: درباره دینداری کلنل‌پسیان باید گفت، اقدامات اصلاحی وی در دوره حکومت بر خراسان مهمترین گواه اعتقاد ویژه او به اصول اصلی اسلام است. صرف‌نظر از جریان تلاش او برای کوتاه کردن دست افراد نادرست از درآمدهای آستان قدس رضوی، با تمام تلاش دشمنان برای نابود کردن آثار گرایشات مذهبی وی، چندین نمونه بارز برای اثبات دینداری وی وجود دارد. یکی از این موارد، لغو حکومت نظامی اعلام‌کرده به منظور شرکت مردم در تعزیه امام حسین (ع) است. کلنل در اطلاعیه نظامی خود در این باره آورده است: «… راجع به عدم تردد از ساعت سه شب تا صبح لزوماً برای رفاهیت حال اهالی، اعلام می‌دارد از امشب که لیله ۲۲ شهر ذی‌الحجه است، برای اقدام در سوگواری و تعزیه‌داری و مصیبت حضرت خامس آل‌عبا (ع) اهالی شهر مجاز خواهند بود تا چهار ساعت از شب گذشته تردد نمایند.»
سلیمان‌نوری افزود: اقدام دیگری که نشان‌دهنده گرایشات مذهبی کلنل پسیان است، نحوه واکنش او به خبر عدم تلفات دسته‌جات سوگوار روز عاشورا در سال حکومت او بر خراسان برخلاف سنوات پیشین است. براساس نوشته علی آذری، کلنل با شنیدن این خبر می‌گوید: «مگر سال‌های پیش تلفات داده می‌شد؟ سوگواری برای حسین‌بن‌علی (ع) مستلزم دادن تلفات نیست. افسوس که مردم را آن‌چنان که باید از فلسفه شهادت این فداکار بی‌مانند مستحضر نساخته‌اند، به مردم نگفته و نمی‌گویند که برای هفتاد و چند نفر چرا آن قشون چندین هزار نفری تجهیز شد، به پیروان ساده‌دل و بی‌آلایش او تفهیم نکردند که یزید و سایر اعراب بنی‌امیه از ترس قرابت نزدیکی حسین بن‌علی (ع) با ایرانیان و امکان کمک ایرانیان به او، با شتاب آغاز پیکار کردند و آن ننگ ابدی را برای خاندان خود به یادگار گذاشتند. این جنگ پیکار حق و باطل بود، یزید و اعوان و انصارش که از بانیان اولیه استعمارند…» این مطلب روشن می‌کند که کلنل پسیان نه تنها آشنایی کاملی با آرمان امام حسین (ع) در قیام خود داشته، بلکه خود نیز به این آرمان اعتقاد راسخ داشته است.
وی ادامه داد: در جمع‌بندی فعالیت‌های کلنل پسیان گفته که این افسر آزاده با فعالیت‌هایش کاری کرد مشهدی‌ها طلایه‌دار تحول‌خواهی و اصلاح‌طلبی در ابتدای قرن معاصر محسوب شوند. حرکتی که در ادامه توسط افرادی چون مرحوم آقازاده فرزند ارشد آخوند خراسانی، ملک‌الشعرای بهار و… ادامه پیدا کرد.
سلیمان‌نوری در ادامه به مفاخر این شهید اشاره کرد و گفت: کلنل محمدتقی‌خان پسیان، نخستین خلبان ایرانی است و تنها خلبانی است که در جنگ جهانی اول در نیروی هوایی آلمان حضور داشته است. همچنین تنها ایرانی‌ای است که «نشان صلیب آهنین» را از امپراطور وقت آلمان برای رشادت در جنگ علیه روسیه دریافت کرده است. او تنها فرمانده ایرانی‌ای است که توانسته بعد از شکست ترکمانچای، روس‌ها را شکست داده و همدان را از زیر سلطه آن‌ها خارج کند. پسیان در همان عمر کوتاه خود نخستین مترجم آلمانی به فارسی است و اولین پیانیست ایرانی است که توانایی نت‌نویسی برای پیانو داشته است.
رئیس انجمن توسعه گردشگری چهارباغ خراسان در پایان گفت: با توجه به مواردی که در بالا برشمردم از طرف تشکل متبوع خود و یکایک علاقه‌مندان به تاریخ و هویت ایران‌زمین از اعضای شورای اسلامی شهر مشهد که در این برنامه حاضر هستند می‌خواهم تا با نامگذاری خیابان یا بنایی به نام افسر اصلاح‌طلب و آزادی‌خواه کلنل محمدتقی‌خان پسیان، دین خود را به این بزرگمرد ادا کنند.
پس از این سخنان حاضران مراسم که محمدرضا حیدری، رئیس شورای اسلامی شهر مشهد، حمیدرضا موحدی‌زاده، نائب رئیس شورای اسلامی شهر مشهد، بتول گندمی، رئیس کمیسیون برنامه و بودجه شورای اسلامی شهر مشهد، محسن قریب مشاور شهردار و استاد ادیبیان پیشکسوت عرصه گردشگری خراسان در بین آن‌ها دیده می‌شدند، با گذاشتن شاخه گل بر مقبره کلنل محمدتقی‌خان پسیان به این افسر آزاده ادای احترام کردند.
منبع: ایسنا
نظر شما :