گاهشمار تاریخ معاصر یمن؛ از فروپاشی عثمانی تا فرار صالح

۱۹۱۸- امپراتوری عثمانی در یمن منحل شد و شمال یمن اعلام استقلال کرد. حکومت بر شمال یمن به دست امام یحیی افتاد.

۱۹۴۸- امام یحیی از سوی مخالفان ترور شد اما فرزند او "احمد بن یحیی" در مقابل مخالفان پدر قرار گرفت و راه پدر را ادامه داد. احمد در مبارزه با مخالفان موفق عمل کرد و قدرت را در دست گرفت.

۱۹۶۲- همزمان با مرگ امام احمد، فرزند او برای جانشینی وارد عرصه سیاسی کشور شد، اما در همین بحبوحه انتقال قدرت، ارتش یمن تصمیم به ایجاد یک حکومت نظامی گرفت و در اجرایی کردن تصمیم خود نیز کاملا موفق عمل کرد. بلافاصله اندکی بعد از مرگ امام احمد، حکومت یمن به دست افسران ارتش افتاده و جمهوری عربی یمن تشکیل شد. همزمان با تشکیل جمهوری در یمن، جنگ داخلی میان سلطنت‌طلبان در کشور نیز آغاز شد. جنگ داخلی‌ای که حاصل حمایت‌های محسوس کشورهایی چون عربستان سعودی و جمهوری‌خواهان مصر بود. در یمن شمالی جمهوری‌خواهان انقلاب کردند و از ۱۹۶۳ تا ۱۹۶۸ جنگ داخلی خونینی درگرفت.

۱۹۶۳- آغاز انقلاب و درگیری در یمن جنوبی در مقابل دولت‌های خارجی. هدف اصلی انقلاب‌های مردمی در این منطقه قرار گرفتن در مقابل استعمار بریتانیا بود. در ۱۹۶۷ پس از خونریزی بسیار و جنگ داخلی بین دو جنبش آزادی‌خواه رقیب، یمن جنوبی تا مرز استقلال پیش رفت.

۱۹۶۸- یمن جنوبی کاملا اعلام استقلال کرد.

۱۹۹۰- اتحاد دو یمن. فرو‏پاشی رژیم‌های کمونیست در اروپای شرقی و قطع کمک‌‏های فراوان شوروی (۱۹۸۹ تا ۱۹۹۰) سقوط اقتصاد ضعیف یمن جنوبی را تسریع کرد و در مه ۱۹۹۰، دو کشور متحد شدند. علی عبدالله صالح رییس جمهور یمن واحد شد.

۱۹۹۴- آغاز جنگ داخلی در یمن. یمن تا قبل از سال ۱۹۹۰ میلادی متشکل از دو کشور مجزا به نام‌های جمهوری عربی یمن (یمن شمالی) و جمهوری دموکراتیک یمن (یمن جنوبی) بود. در سال ۱۹۹۰ طی پیمانی این دو کشور با هم متحد شدند و جمهوری یمن بوجود آمد، اما در سال ۱۹۹۴ جنگ خونینی بین دو طرف رخ داد که سرانجام شمالی‌ها بر جنوبی‌ها چیره شدند و اتحاد پابرجا ماند.

۲۰۰۰- دولت یمن به یکباره دچار تحول چشمگیر سیاسی شد. بر اساس متمم قانون اساسی تصویب شده در تابستان سال ۲۰۰۰، ریاست جمهوری در یمن به مدت ۲ سال تمدید شد، در نتیجه انتخابات آینده ریاست جمهوری این کشور به سال ۲۰۰۶ موکول شد. اصلاحات همچنین به مجلس این کشور هم نفوذ کرد و دوره انتخابات پارلمانی یمن نیز ۶ ساله شد.

۲۰۰۴- قیام صعده در یمن، بحران داخلی یمن از سال ۲۰۰۴ و با موضع گیری شیعیان زیدی یمن علیه آمریکا و اسرائیل آغاز شد و طی آن بسیاری از شیعیان یمن کشته شدند.*

۲۰۱۱- علی عبدالله صالح پس از ۳۰ سال ریاست جمهوری با شورش و طغیان مردمی برای کناره‌گیری از قدرت، به بهانه درمان جراحات وارد شده بر او در درگیری با مخالفان به عربستان رفت. مقامات حکومتی یمن بلافاصله پس از خروج رییس جمهوری از کشور اعلام کردند که عبدالله صالح که بر اثر انفجار در کاخ ریاست‌جمهوری دچار جراحاتی شده بود، برای درمان کشور را به قصد عربستان سعودی ترک کرده است و پس از درمان به یمن باز خواهد گشت. علی عبدالله صالح در جریان حمله‌ای که روز ۳ ژوئن ۲۰۱۱ میلادی، به مسجد مجتمع ریاست جمهوری یمن انجام شد، دچار سوختگی و جراحت شد.

*کشته شدن حسین الحوثی به دست دولت در سال ۲۰۰۴ در واقع جرقه آغاز اولین دور از جنگ‌های شش‌گانه یمن شد. الحوثی‌ها یک گروه شیعه در شمال یمن در استان صعده هستند که به بدرالدین حوثی منسوب می‌شوند و به حوثی‌ها نیز معروف هستند و گروه «شباب مومن» نیز نامیده می‌شوند. این گروه پس از اینکه اولین برخورد‌ها با نیروهای دولتی یمن در سال ۲۰۰۴ پیش آمد معروف شدند ولی در دهه ۸۰ رشد و نمو یافتند.

به هر جهت در سال ۱۹۸۶ تشکیلات اتحاد شباب (جوانان) برای آموزش جوانان طایفه زیدیه توسط «صلاح احمد فلیته» شکل گرفت و از جمله کسانی که به آموزش مبادرت کردند، «مجدالدین المویدی» و «بدرالدین الحوثی» بودند. بر اثر اتحاد شمال و جنوب یمن در ماه مه سال ۱۹۹۰ و تعدد احزاب، اتحاد الشباب از یک تشکیلات آموزشی به یک گروه سیاسی از طریق تأسیس «حزب‌الحق» که نماینده طایفه زیدیه بود، تبدیل شد. این تشکیلات از سال ۲۰۰۲ فعالیت‌های خود را با شعار الله اکبر، مرگ بر آمریکا، مرگ بر اسرائیل، لعنت بر یهود، اسلام پیروز است و... به عنوان شعارهای پس از هر نماز رسما آغاز کرد و آن‌ها را نیز تاکنون حفظ کرده است. به گفته برخی منابع، جلوگیری دولت یمن از این شعار‌ها در مساجد زیدیه یکی از دلایل مهمی بود که باعث پیدایش درگیری‌ بین الحوثی‌ها و دولت در سال ۲۰۰۴ شد.

در جریان درگیری‌های نخستین بین نیروهای دولتی یمن و گروه الحوثی در سال ۲۰۰۴ «حسین الحوثی» که نماینده پارلمان در انتخابات سال ۱۹۹۳ و ۱۹۹۷ بود، رهبری این گروه را بر عهده گرفت و طی درگیری‌ها کشته شد. دولت یمن این گروه را به داشتن گرایشات فکری شیعه اثنی عشری متهم می‌کند، اما الحوثی‌ها خود را شیعه زیدی و در برخی از مسائل و مناسبت‌ها مانند جشن غدیر و عاشورا خود را با شیعیان اثنی‌عشری همسو می‌دانند.