بی‌خبری از سرنوشت پرتره دو میلیون دلاری فتحعلی‌شاه در سفارت بریتانیا

پرویز براتی: روزی که معترضان سیاست‌های دولت بریتانیا از دیوارهای سفارت این کشور در تهران بالا می‌رفتند تا خشم خود را از انگلوساکسون‌ها اعلام کنند، به هر چیز فکر می‌کردند جز ارزش مادی و پیشینه تابلو‌ها و پوسترهای آویخته از در و دیوار این ساختمان. نکته طنز‌آمیز در مورد علایق هنری کارمندان سفارت زمانی برملا شد که یکی از معترضان در حالی که پوستری از فیلم «پالپ فیکشن» ساخته کوئنتین تارانتینو را با خود بیرون می‌آورد، در مقابل دیگر معترضان ظاهر شد. پوستر، صحنه‌ای از فیلم تارانتینو را نشان می‌داد که در آن جان تراولتا و ساموئل جکسون هفت‌تیرشان را به نقطه‌ای نامعلوم نشانه گرفته بودند. چند روز بعد گفته شد این پوستر را یکی از کارمندان علاقه‌مند به فیلم‌های اکشن روی دیوار اتاق خود می‌آویخته است! اما آنچه از این حرکت اعتراضی به عالم هنر ربط داشت، رازگشایی فعالیت‌های اقتصادی بریتانیا در عرصه مارکت هنر و مهم‌تر از همه، نگهداری پرتره‌ای از فتحعلی‌شاه قاجار در سفارت بود؛ پرتره‌ای که ارزش تقریبی مادی آن بالای دو میلیون دلار است و از سرنوشت آن خبری نیست. این پرتره که کار آقا احمد نقاش است مربوط به سال ۱۲۲۸ هجری قمری (۱۸۲۲ میلادی) بوده و با تکنیک رنگ روغن روی بوم اجرا شده. ابعاد این اثر ۱۶۳ در ۱۶۵ سانتی‌متر است. آقا احمد نقاش از نقاشان مطرح دوره قاجاریه و فرزند آقا نجف اصفهانی است. توانایی او در کار با رنگ روغن در دیگر نقاشان قاجار دیده نمی‌شود. نمونه‌ای از آثار این نقاش فروردین امسال با برآورد اولیه ۷۰۰ هزار دلار در حراج بین‌المللی آثار هنری اسلامی در لندن عرضه شد. سوالی که البته مطرح می‌شود این است که شاهکارهای هنری ایران که پرتره فتحعلی‌شاه می‌تواند نمونه کوچکی از آن باشد، چگونه در تملک سفارت بریتانیا درآمده‌اند؟