مناقشه بر سر یادگارهای شرکت نفت در آبادان
به گزارش قانون، صبح دیروز (چهارشنبه) ماموران نیروی انتظامی با در دست داشتن حکم تخلیه منزل حمید آویان از بازنشستگان شرکت پالایش پخش آبادان در محله بریم، دور تازه اخراج کارکنان بازنشسته از خانه‌های سازمانی پالایشگاه آبادان را شروع کردند که به گفته آویان دو منزل دیگر نیز در محله بوارده شمالی در حال تخلیه است و با احتساب اخراج این سه خانوار، ۶ خانواده تاکنون از خانه‌های ۷۰ ساله خود اخراج شده‌اند.
عبدالله کعبی نماینده سابق مردم آبادان و مشاور وزیر نفت در مورد تبعات اخراج بازنشستگان از خانه‌های سازمانی به «قانون» گفت: قطعا تبعات منفی این اخراج به زودی مشخص می‌شود و خانواده‌هایی که دو یا سه نسل از خانواده را در شرکت نفت بوده‌اند و در این خانه‌ها در آبادان زندگی کرده‌اند حالا نباید به این صراحت از منزل خود اخراج شوند بلکه باید کرامت آن‌ها محفوظ مانده و طبق قانون خانه‌ها به آن‌ها واگذار شود.
وی تاکید کرد: قطعا هزینه نگهداری خانه‌های ۵۰۰ متری و با معماری انگلیسی به دلیل طول عمر ۷۰ ساله آن‌ها برای کارکنان جدید و شرکت پالایش و پخش به صرفه نیست و طبق قانون باید به خانواده‌های ساکن واگذار شود. چنانچه پیشتر خانه‌های سازمانی در محله‌های کارگری و دیگر محله‌های آبادان به خانواده‌های ساکن و حتی به دیگر درخواست‌کنندگان از جمله نیروی انتظامی، فرمانداری و آموزش و پرورش و دیگر نهادهای دولتی واگذار شده است.
همچنین یکی از بازنشستگان شرکت پالایش و پخش و ساکن محله بریم به قانون می‌گوید: اکنون در حالی که خانه یکی از همکاران ما در حال تخلیه است تعدادی از بازنشستگان برای تجمع بیرون آمده‌اند ولی ما منتظر بودیم نماینده‌های آبادان طبق قانون مصوب مجلس تلاش کنند خانه‌ها به ساکنین‌شان واگذار شود.
نگهداری خانه‌ها هزینه‌بر است
خانه‌های انگلیسی محله‌های بوارده و بریم که سال‌هاست محل زندگی کارکنان شرکت نفت و شرکت پالایش و پخش بوده به رغم مصوبه مجلس شورای اسلامی، به درخواست دولت در تاریخ ۲۹ آبان سال ۸۶ قرار است از سوی این شرکت به عنوان خانه‌هایی برای نیروهای تازه وارد شرکت نفت مورد استفاده قرار گیرد که به گفته نمایندگان آبادان در مجلس شورای اسلامی اساسا نگهداری خانه‌های آبادان از سوی دولت مقرون به صرفه نیست.
طبق مصوبه مجلس شورای اسلامی دستگاه‌های اجرایی دولتی مکلف هستند برای کمک به تامین مسکن کارکنان شاغل و بازنشسته فاقد مسکن، خانه‌های سازمانی خود را از طریق مزایده به فروش برسانند. بر اساس یکی از این مصوبات دستگاه‌های اجرایی دولتی مکلف شدند برای کمک به تامین مسکن کارکنان شاغل و بازنشسته فاقد مسکن و متقاضیان خرید یا ساخت مسکن، خانه‌های سازمانی خود را پس از پایان مدت اجاره استفاده‌کنندگان فعلی از طریق مزایده به فروش برسانند.
با این حال معماری ویژه و نمای جذاب سازه‌های ساختمانی این دو محله تاریخی در آبادان سازمان میراث فرهنگی را بر آن داشت این خانه‌ها را به عنوان بخشی از تاریخ آبادان به عنوان میراث فرهنگی حفاظت کند. این اصرار بر حفاظت اگرچه سال‌هاست بی‌نتیجه مانده اما به گفته نمایندگان آبادان در مجلس و عضو شورای شهر آبادان می‌تواند از تغییر کاربری ساختمان‌های تاریخی این دو محله جلوگیری کند.
یکی از خانه‌های ویلایی محله بوارده آبادان
احتمال مهاجرت از آبادان
با این حال این بازنشسته شرکت نفت که ساکن خانه‌های سازمانی است می‌گوید: تا ماه آبان سال جاری تعداد بازنشستگان ساکن در خانه‌ها سازمانی این دو محله ۱۹۰ نفر می‌شود که طبق درخواست شرکت پالایش و پخش همه باید تخلیه کنیم. در حالی که این کار نه تنها شأن بازنشستگی و تلاش سالیانه ما را نادیده گرفته که بی‌حرمتی به قدمت خانوادگی ماست که اغلب سه نسل است در شرکت نفت هستیم و دیگر جایی در آبادان نداریم و مجبور به مهاجرت از این شهر هستیم.
مهاجرت برای آبادانی‌ها البته قدمت دارد چنانچه بعد از جنگ و آسیب جدی به شهر آبادان و اشغال از سوی نیروهای بعثی بسیاری از مردم این شهر مدرن و پیشرفته مجبور به مهاجرت از آبادان به شهرهای مختلف ایران شدند. موضوعی که به دلیل توسعه‌نیافتگی آبادان و روند کند توسعه و زیباسازی شهر همچنان ادامه دارد و با چنین برخوردهایی نیز تعداد دیگری از شهروندان آبادانی مجبور به مهاجرت می‌شوند.
آبادان پیش از نفت و بعد از نفت
برای کسانی که آبادان پیش از جنگ تحمیلی را از نزدیک دیده‌اند شاید درک این نکته دشوار باشد که در هشتاد سال پیش از این، در این جزیره برای افراد غیربومی فقط یک چادر و یک کلبه حصیری برای آقای داویدسون طراح اولیهٔ پالایشگاه و آشپزش وجود داشته است. از آن زمان به بعد با توسعهٔ تأسیسات نفتی، یک شهر ایستا به نام عبادان به شهری توسعه یافته و پویا به نام آبادان تبدیل شد. شرکت نفت انگلیس- ایران از همان ابتدا بر اساس فاصله‌ها و سلسله مراتب طبقاتی، بخشی از جزیره را به محله‌های مسکونی کارمندان و کارگران خود اختصاص داد و به ناچار بخش دیگری از جزیره را برای توسعه محله‌هایی برای زندگی افراد غیر شرکت نفتی رها کرد. به عبارت دیگر شهر عملاً به دو قسمت کاملاً مجزا تقسیم شد: یکی محله‌هایی که مخصوص کارمندان و کارگران شرکت نفت بود که روی هم رفته بخشی نوین و از تأسیسات شهرسازی جدید بهره‌مند بود و دیگری محله‌هایی که «شهر آبادان» به آن نواحی اطلاق می‌شد و تا سال‌ها فاقد هرگونه امکاناتی بود.
نمایی از یک خانه ویلایی در محله بریم آبادان
بریم و بوارده پیش از جنگ و بعد از جنگ
طبق مستندات موجود درباره شهر آبادان پیش از جنگ، محله‌های شرکت نفتی به جای کوچه‌های باریک و گذرهای خم‌اندرخم و پیچ‌اندرپیچ و طولانی، با خیابان‌های شطرنجی عریض و میدان‌ها و باغچه‌های بلواری روبه‌رو بودیم که در میان آن‌ها کوچه‌هایی قرار داشت و به طور کلی منازل از یک سو رو به خیابان و از سوی دیگر پشت به کوچه‌ها بودند. منطقهٔ بریم خود به چهار منطقه کوچک‌تر تقسیم می‌شد: بریم جنوبی، بریم شمالی، بریم میانی و بریم سه‌گوش. در منطقهٔ بریم، یک قسمت هم به خانه‌های کارمندان مجرد اختصاص داشت که معروف به «فلت» (felat) بود. منطقه‌ای دیگر از بریم متعلق به کارمندان ارشد بود. قسمت دیگری نیز اختصاص به رؤسای عالی‌رتبه شرکت نفت (رئیس پالایشگاه، معاونان و...) داشت که عبور و مرور به آن منطقه برای افراد عادی و حتی شرکت نفتی‌های عادی هم ممنوع بود (اصولا آمد و شد به تمامی مناطق بریم برای افراد عادی و حتی شرکتی‌هایی که ساکن مناطق دیگری بودند ممنوع و با شرایط دشواری انجام می‌شد). تا قبل از ملی شدن صنعت نفت، در منطقهٔ بریم عمدتاً انگلیسی‌ها زندگی می‌کردند و پس از ملی شدن صنعت نفت بود که به تدریج ایرانیان هم ساکن آن شدند.
منطقه بوارده هم از یک ساختار انگلیسی برخوردار بود و خیابان‌های منظمی داشت و به موازات هر خیابان یک کوچه قرار داشت؛ بنابراین درب جلو هر خانه رو به خیابان و درب عقب آن رو به کوچه بود. بوارده جنوبی و شمالی اختصاص به کارمندان از گرید پنج تا ۱۰ داشت. تا قبل از ملی شدن صنعت نفت تعداد خانواده‌های انگلیسی و هندی در این دو محله نسبتاً زیاد بود، اما بعد از این دوران ساکنان عمدهٔ آن را کارمندان ایرانی تشکیل می‌دادند که تعداد کمی هم خانواده‌های انگلیسی و اسکاتلندی در بین آن‌ها دیده می‌شد. منطقهٔ بوارده هم مانند بریم سرسبز و با نشاط بود و درختان سبز و زیبایی در آن دیده می‌شد.
بعد از جنگ این مناطق به شدت آسیب دیدند و تعدادی از خانه‌های باقی مانده مرمت شد و دوباره مورد استفاده کارکنان نفت واقع شد که هنوز بعد از ۷۰ سال سرپا و محل مناقشه کارکنان بازنشسته و مدیران شرکت پالایش و پخش آبادان هستند.
نظر شما :