نمایش گران‌ترین لیموزین آمریکا در تهران/ حکایت اتومبیل دست‌ساز رضاشاه
نود و یک سال پیش، در آوریل ۱۹۳۰ اهالی نیویورک برای دیدن یک خودروی تشریفاتی که از آن به عنوان گران‌ترین خودروی ساخت آمریکا نام برده می‌شد، به نمایشگاه شرکت پیرس ارو مراجعه می‌کردند. آنچه که چشم مراجعه‌کنندگان را خیره می‌کرد، خودرویی سفیدرنگ بود که یراق‌آلاتش آب طلا داده شده بودند.
بر درهای دو طرف این خودرو تاج جواهرنشان پهلوی به چشم می‌خورد. یک هفته بعد، این ماشین تشریفاتی را سوار کشتی کردند تا برای استفاده رضاشاه به تهران فرستاده شود.
این ماشین تشریفاتی امروز به همراه ۶۰ اتومبیل ارزشمند دیگر در موزه خودروهای تاریخی ایران که اول آبان افتتاح شد، به نمایش گذاشته شده است، هر چند که رنگ آن تغییر کرده است.
خودروی «متفاوت»
از پیرس ارو به عنوان «رولزرویس خودروسازی آمریکا» در سال‌های پیش از جنگ جهانی دوم نام برده می‌شود. در فاصله سال‌های ۱۹۰۹ تا ۱۹۳۶ همه روسای‌جمهوری ایالات متحده سوار خودروهای این شرکت می‌شدند. ملک عبدالعزیز آل‌سعود، از پادشاهان عربستان، هم از دیگر خریداران سرشناس خودروهای پیرس ارو بود.
اما در حالی که متوسط بهای خودروهای تجملاتی پیرس ارو در آن سال‌ها حدود ۲۵ هزار دلار بود، به گفته مسئولان انجمن دوستداران پیرس ارو در آمریکا، «رضاشاه پهلوی مشتری گران‌ترین خودروی تولید شده به وسیله این شرکت است.»
کورتیس پوول، از اعضای این انجمن می‌گوید خودرویی که به سفارش رضاشاه پهلوی در سال ۱۹۳۰ (۱۳۰۹) ساخته شد، سی هزار دلار قیمت داشت که به پول امروز تقریباً معادل ۴۹۰ هزار دلار ارزش دارد. نیویورک‌تایمز در آن زمان، از این اتومبیل به عنوان «مجلل‌ترین مرکب اربابان تخت طاووس در طول تاریخ» نام برد.
اتومبیلی زیبنده تخت طاووس
به نوشته نیویورک‌تایمز، رضاشاه به دنبال خودرویی «متفاوت» بود تا در مراسم رسمی استفاده کند. دربار سلطنتی ایران برای سفارش خودروی تشریفاتی مورد نظر رضاشاه به سراغ نمایندگی پیرس ارو در تهران رفت.
کورتیس پوول می‌گوید «پس از انحلال شرکت پیرس ارو در سال ۱۹۳۸ کلیه اسناد آن از بین رفت و اطلاعات چندانی از خودروی رضاشاه و دیگر محصولات این شرکت باقی نمانده است.»
او می‌گوید خودروی رضاشاه نمونه سفارشی مدل تاون کار پیرس ارو بود که موتوری ۸ سیلندر داشت. شاسی و موتور این ماشین با دیگر انواع این مدل تفاوت چندانی نداشت اما بدنه آن کاملاً دست‌ساز بود. شرکت پیرس ارو برای ساخت بدنه این خودرو به سراغ شرکت برون و شرکا در بوفالوی نیویورک رفت.
در آن سال‌ها، هرمان برون به خاطر تولید خودروهای تجملاتی افراد سرشناس مانند جی پی مورگان، بانکدار بزرگ آمریکایی شناخته می‌شد. او خودروی مورد استفاده پادشاهان یونان و رومانی را هم ساخته بود.
به گفته پوول بعضی از خصوصیات این خودرو که در اسناد باقی مانده ذکر شده، به این شرح است:
آب طلاکاری کلیه یراق‌آلات برنزی ماشین مانند دستگیره‌ها، قاب پنجره‌ها، قاب چراغ‌ها و سپرها
تودوزی ماشین از ابریشم سفید شامپاینی رنگ اعلا
کفپوش پشمی مرغوب روسی
دو تاج پهلوی که نگینی سبز رنگ بر روی آنها دیده می‌شد، بر درهای دو طرف این خودرو قرار گرفته بودند و نشان پادشاهی پهلوی هم بر روی صندلی‌ها حک شده بود. دو تاج طلایی رنگ دیگر هم بر بالای قاب چراغ‌های جلوی خودرو نصب شده بودند.
به نوشته نیویورک‌تایمز، جاسیگاری داخل اتاق این ماشین به طور کامل از طلا ساخته شده بود و چند نگین الماس بر روی آن قرار داشت.
تغییر رنگ در تهران
خودروی پیرس ارو رضاشاه امروز با رنگی متفاوت در موزه دیده می‌شود. پوول می‌گوید این خودرو پس از انتقال به تهران دوباره رنگ شده است.
او از نحوه تغییر رنگ اطلاعی ندارد ولی به نظر می‌رسد رضاشاه ترجیح داده رنگ آن از سفید به سرمه‌‌ای تغییر کند. در تمام تصاویر موجود از آن زمان، این خودرو به رنگ سرمه‌‌ای دیده می‌شود.
کورتیس پوول به یک تغییر دیگر هم در ظاهر این خودرو اشاره می‌کند. به گفته او در تصاویر موجود از خودروی رضاشاه در آمریکا، چرخ یدکی بر روی رکاب ماشین نصب نشده است در حالی که در تصاویر آن در تهران چرخ یدکی به چشم می‌خورد.
پوول می‌گوید دربار ایران پیش از سفارش خودروی تشریفاتی رضاشاه، یک خودروی دیگر از پیرس ارو خریده بود. او معتقد است که بعدها به دلایلی، رکاب آن خودرو جایگزین رکاب خودروی تشریفاتی شده است.
یازده سال پس از انتقال خودروی تشریفاتی پیرس ارو به تهران، با یورش متفقین به خاک ایران رضاشاه از سلطنت کناره‌گیری کرد. اما ماموریت این خودرو به پایان نرسید و محمدرضاشاه هم در سال‌های ابتدایی سلطنت خود از آن در مراسم رسمی استفاده می‌کرد.
این خودرو در سال‌های پس از انقلاب همراه با بعضی دیگر از خودروهای تاریخی به جا مانده از دوره پهلوی در اختیار بنیاد مستضعفان قرار گرفت و در موارد متعددی به نمایش گذاشته شده است.
منبع: بی‌بی‌سی
نظر شما :