جلال خالقی مطلق: از شاهنامه، تاریخ و فرهنگ باستان ایران را آموخته‌اند
به گزارش خبرگزاری ایسنا، در این مراسم که با نقالی خردسالان از شاهنامه حکیم ابوالقاسم فردوسی آغاز شد، یاسر موحدفرد، دبیرکل بنیاد فردوسی، در ارائه گزارشی به چگونگی پایه‌گذاری بنیاد فردوسی پرداخت و گفت: بدین روی برای هدف گسترش فرهنگ ناب نهفته در شاهنامه، بهره‌گیری از اندیشه حکیم توس و در راستای ایجاد پایگاهی برای پاسداشت آموزه‌های ارزشمند فرهنگ ایرانی ـ اسلامی در برابر نفوذ دیگر فرهنگ‌ها، بنیاد فردوسی در مقام سازمانی فرهنگی، غیرانتفاعی، غیرسیاسی و مردمی با مجوز سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری در سال ۸۴ به ثبت رسمی رسید.
او در ادامه از مجمع عمومی، هیأت امنا و شورای مرکزی به عنوان ارکان بنیاد فردوسی یاد کرد و متذکر شد: استادان جلال خالقی مطلق، میرجلال‌الدین کزازی، فریدون جنیدی، عزیزالله جوینی، قدمعلی سرامی، نصرت‌الله رستگار، حسن انوشه، آریانفر صفر عبدالله، کارلو چرتی، اولریش مارزولف، روشن رحمانی، نامیر کارا خلیلویچ، محمود امیدسالار، ناصر کنعانی، شهین سراج، اسلام چمنی، لطیف ناظمی، مصطفی بکور، منصور وفایی، داوود فتحعلی بیگی، سیدعبدالمجید شریف‌زاده، سیدضیاءالدین هاجری، افشین اسفندیاری، ایرج حسابی و محمدحسین توسی‌وند اعضای هیأت امنای بنیاد هستند.
موحدفرد سپس به تشریح اهداف و موضوع فعالیت‌های بنیاد فردوسی پرداخت و در ارائه گزارشی از ثبت هزاره جهانی شاهنامه در فهرست رویدادهای فرهنگی، علمی، هنری یونسکو در سال‌های ۲۰۱۰ و ۲۰۱۱ میلادی، اظهار کرد: طرح تألیف «دانشنامه جهانی شاهنامه» می‌تواند گامی مؤثر برای پژوهش‌های دامنه‌دار در شناساندن حکیم ابوالقاسم فردوسی باشد. ما امیدواریم با مساعدت نهادهای فرهنگی، این فرصت فراهم شود.
دبیرکل بنیاد فردوسی در بخش دیگری از سخنانش به ارائه توضیحاتی درباره دفتر دوم فردوسی‌پژوهی پرداخت و پیش‌گفتار این کتاب را خواند. در بخشی از پیش‌گفتار این کتاب آمده است: برگزیده‌ای از مقاله‌های شاهنامه‌پژوهان برجسته که در بازه زمانی کوتاه از سوی بنیاد فردوسی گردآوری شد، توانسته است رویکرد ارزشمندی به شاهنامه را مطرح کند که از آن جمله می‌توان به بررسی شاهنامه از نگاه دانش‌هایی نظیر: زبان‌شناسی، زمان‌شناسی، تاریخ‌نگاری، گیتا‌شناسی، ستاره‌شناسی، باستان‌شناسی، آیین شهریاری، هنرهای سنتی، آموزه‌های اخلاقی، نگره‌های حکمی و فلسفی، نکته‌های ادبی و... اشاره داشت و هم از این‌رو می‌تواند چراغی فروزان برای یافتن رهیافت‌هایی نوین‌تر و ژرف‌تر برای دیگر پژوهندگان را فراهم آورد.
در ادامه این مراسم، پیام جلال خالقی مطلق با عنوان «شاهنامه یک کتاب نیست؛ بلکه یک کتابخانه است» توسط موحدفرد خوانده شد. در این پیام به مراسم پایانی جایزه «آقابزرگ» عنوان شده بود: «اگر بپرسند از شاهنامه چه می‌توان آموخت، پاسخ من این است که بی‌اغراق از هر برگ شاهنامه می‌توان نکته‌ای آموخت. از شاهنامه، تاریخ و فرهنگ باستان را آموخته‌اند؛ از شاهنامه، آداب و رسوم و آیین‌های نیاکان ما را آموخته‌اند؛ از شاهنامه، ادبیات باستان ما را آموخته‌اند؛ از شاهنامه شاعری آموخته‌اند؛ از شاهنامه اخلاق نیکو آموخته‌اند؛ از شاهنامه، کشورداری آموخته‌اند؛ از شاهنامه، هویت تاریخی، فرهنگی و ملی ایرانیان را آموخته‌اند و از شاهنامه، زبان فارسی را آموخته‌اند.»
خالقی مطلق نوشته بود: امروز اهمیت زبان فارسی در کنار اهمیت هویت تاریخی، فرهنگی و ملی، مهم‌ترین آموزه این کتاب است و این آموزه‌ها از یکدیگر جدا نیستند. در تاریخ اسلامی ما، پیش از فردوسی، چندین رویداد برای برقراری و گسترش زبان فارسی انجام گرفت، بویژه آنچه در زمان فرمانروایی صفاریان و سامانیان رخ داد؛ اما نهادینگی زبان فارسی به دست فردوسی همیشگی شد و از آن زمان تا زمان صفویه که ایران مانند بقچه چهل‌تکه‌ای به فرمانروایی‌های گوناگون تقسیم شده است، میهن اصلی ایرانیان، زبان فارسی بود تا باز ایران یکپارچگی باستانی خود را نه بدان گستردگی بازیافت و پس از آن نیز زبان فارسی همچنان زبان رسمی ایران باقی ماند.
در ادامه پیام خالقی مطلق آمده بود: در ایران زبان‌های محلی گوناگونی رایج‌اند که همراه با دیگر آداب و سنن محلی، فرهنگ ایران را پرمایه و رنگین می‌کنند. این زبان‌های محلی را باید دوست داشت و پاس داشت؛ ولی از سوی دیگر، گویندگان این زبان‌ها نیز باید مرز خود را بشناسند و کارکرد هر یک از دو زبان محلی و ملی را به درستی بدانند. همه ملت ایران باید زبان فارسی را که بزرگترین نگاهبان یکپارچگی ماست و بر پایه فرهنگ پرمایه خود در شمار زبان‌های مهم جهان است، همچون جان خود گرامی بدارند.
در ادامه این مراسم با حضور حجت‌الاسلام محمدجواد ادبی، رییس انجمن آثار و مفاخر فرهنگی، از مؤلفان مقاله‌های کتاب دفتر دوم فردوسی‌پژوهی تجلیل شد. ادبی همچنین در سخنانی تصریح کرد: فردوسی یعنی ایران بزرگ، ایران پارسی مملو از تدین و معنویت و فرهنگ. ایرانی‌ها همواره در تاریخ پربارشان دین‌باور بوده و نگاهی توحیدی داشته‌اند.
او در ادامه خاطرنشان کرد: در نگاهی آسیب‌شناسی به مقوله فردوسی‌شناسی و زبان پارسی، ضرورت دارد بیشتر از گذشته به آموزه‌های شاهنامه حکیم ابوالقاسم فردوسی توجه شود. ما باید در آموزش ادبیات در مدارس و به نوعی در زندگی روزمره به این آموزه‌ها توجه کنیم. زبان حماسه لزوما زبان رزم و جنگ نیست، بلکه می‌تواند زبان زندگی روزمره و پر از نشاط باشد. به اعتقاد من، در جهانی که در مسیر جهانی شدن حرکت می‌کند و به دنبال دامن زدن به گسترش سبک زندگی غربی است، سبک زندگی و جهان ایرانی بیش از گذشته به آموزه‌های شاهنامه و زبان حماسی نیاز دارد و برای پاسخگویی به این نیاز ضرورت دارد استادان و بزرگان، فردوسی‌شناسان و شاهنامه‌پژوهان با توجه به‌شناختی که از زبان و ادبیات کهن فارسی دارند و همچنین با توجه به‌شناختی که از زبان معاصر کنونی ایران دارند، آن آثار را به نوعی بازنویسی کنند که با زندگی امروزی ما و جوانان ما انطباق داشته باشد. ادبی همچنین گفت: این ضرورت و نیاز احساس می‌شود و امیدواریم که بیش از گذشته در فضای فرهنگی و از طرف نهادهای فرهنگی این موضوع مورد توجه قرار بگیرد.
در پایان این مراسم، جایزه «آقابزرگ» در حوزه شاهنامه‌پژوهی و فردوسی‌شناسی به برگزیدگان اهدا شد. بر اساس بیانیهٔ این جایزه در حوزهٔ معرفی آثار برگزیده در زمینهٔ شاهنامه‌پژوهشی، با تقدیر از جلال خالقی مطلق به خاطر تصحیح «شاهنامه» ی فردوسی و مجموعهٔ یادداشت‌های او که برای دایرة‌المعارف بزرگ اسلامی تدوین کرده است، از استادان زیر در حوزهٔ شاهنامه‌پژوهی تجلیل شد:
عزیزالله جوینی مؤلف اثر برگزیدهٔ دورهٔ هفت‌جلدی «تصحیح و گزارش واژگان دشوار و برگردان به فارسی روان شاهنامه از نسخه دست‌نویس موزه فلورانس» نشر دانشگاه تهران، فریدون جنیدی نگارنده اثر برگزیده دوره شش‌جلدی «گزارش پیشگفتاری بر ویرایش شاهنامه» و «ویرایش شاهنامه فردوسی» نشر بلخ، قدمعلی سرامی نگارنده اثر برگزیده «از رنگ گل تا رنج خار؛ شکل‌شناسی داستان‌های شاهنامه» نشر علمی ـ فرهنگی، شاهین فرهت، پژوهشگر بر‌تر موسیقی و سازنده «سمفونی‌های فاخر بر پایه آثار مفاخر ادبی ایران» از جمله فردوسی، خیام، سعدی، حافظ، مولوی (مرکز موسیقی حوزه هنری) و میرجلال‌الدین کزازی نگارنده اثر برگزیده دوره ده جلدی «نامه باستان؛ گزارش و ویرایش شاهنامه فردوسی» نشر سمت.
از افراد یادشده با اهدای جوایزی توسط یاسر موحدفرد، دبیرکل بنیاد فردوسی، و حجت‌الاسلام محمدجواد ادبی، رییس انجمن آثار و مفاخر فرهنگی، تجلیل شد. همچنین در این مراسم، تندیس و جایزهٔ ویژهٔ نخستین دورهٔ جایزهٔ «آقابزرگ» در حوزهٔ شاهنامه‌پژوهی و فردوسی‌شناسی به زنده‌یاد استاد ایرج افشار، مؤلف اثر برگزیدهٔ «کتاب‌شناسی فردوسی و شاهنامه از آغاز نوشته‌های پژوهشی» نشر میراث مکتوب، تعلق گرفت.
در بیانیهٔ نخستین جایزهٔ «آقابزرگ» عنوان شده بود: «اکنون که به مهر پروردگار، هزارهٔ جهانی پایان سرایش شاهنامه، شاهکار بی‌همانند فرزند برومند ایران‌زمین با شکوه چشم‌نواز خود در سراسر گیتی و در گاهوارهٔ فرهنگ خاوران، سرزمین سپنتای پارس به نیکویی فرجام یافت، خشنودیم که با گردهمایی نهادهای علمی ـ پژوهشی ایران، نخستین دورهٔ «جایزهٔ پژوهش پروفسور آقابزرگ» را در کشور راه‌اندازی کنیم. انجمن آثار و مفاخر فرهنگی و بنیاد فردوسی بر این باورند که «هزارهٔ شاهنامه» بدون همگرایی و همدلی نخبگان ایران بزرگ، پرچمداران دانایی و آگاهی، چنین پرخروش و پردامنه به شیفتگان و هواداران فردوسی پاک‌نهاد رخ‌نمایی نمی‌کرد.»
نظر شما :