چرا تهران خیابان مصدق ندارد؟
یک عضو دیگر شورای شهر اما اجرایی شدن این پیشنهاد را دشوار می‌داند. مجتبی شاکری به «وقت ایران» می‌گوید: «با توجه به اینکه برخی از معابر پیشنهادی آقای انصاری هم‌اکنون نام مشخص دارند و با توجه به اینکه نام‌های کنونی پس از انقلاب به دلایلی در خیابان‌ها نامگذاری شده، امکان تغییر آن وجود ندارد. به عنوان مثال خیابان نفت ممکن است به دلیل وجود ساختمان وزارت نفت در آنجا نامگذاری شده باشد و خب امکان تغییر آن وجود ندارد.»
به گفته رئیس کمیته نامگذاری شورای شهر تهران «در سال‌های اول انقلاب در طرح تغییر نام‌های باقی مانده از نظام پهلوی، یکی از خیابان‌ها به نام دکتر مصدق نامگذاری شد که بعد از مدتی با مقاومت مردمی رو به‌رو شد و تغییر کرد.»
شاکری در مورد نامگذاری نمادهایی به غیر از خیابان به نام دکتر مصدق می‌گوید: «در این مدت یک بار به آقای زنگنه وزیر نفت پیشنهاد دادیم که یکی از ساختمان‌های اصلی وزارتخانه را به نام دکتر مصدق نامگذاری کنند، که مخالفت کرد و این اقدام انجام نشد.»
با این حال او در مورد پیشنهاد انصاری در جلسه آخر شورای شهر می‌گوید: «آنچه آقای انصاری در جلسه شورا مطرح کردند بیشتر جنبه نطق داشت، اگر این تقاضا جدی است باید به صورت مکتوب مطرح و در کمیسیون فرهنگی شورا به طور دقیق بررسی شود.»
این اولین بار نیست که نام دکتر مصدق در جلسه شورای شهر تهران مطرح می‌شود، پیش از این خبرگزاری میراث فرهنگی در گزارش خود از آخرین جلسه علنی شورای شهر تهران در سال ۹۳ از پیشنهاد احمد حکیمی‌پور، رئیس فراکسیون اصلاح‌طلبان شورای شهر تهران برای نامگذاری خیابانی به نام دکتر مصدق خبر داده بود.
حکیمی‌پور در آن روز در جلسه با یادآوری ۲۹ اسفند و روز ملی شدن صنعت نفت در ایران خطاب به نمایندگان شورا گفته بود: «در تهران هیچ نقطه‌ای به نام دکتر مصدق که کمر استعمار را شکست وجود ندارد و این درست نیست. در این شهر به نام دکتر فاطمی که وزیر او بود خیابانی نامگذاری شده اما به نام دکتر مصدق جایی را نداریم.»
به اعتقاد او نبود نامی از مصدق در تهران به دلیل نبود تعامل با مسائل است. به همین دلیل حکیمی‌پور از رئیس کمیته نامگذاری شورای شهر درخواست کرد این موضوع را پیگیری کند چراکه نداشتن خیابانی به نام مصدق زیبنده نیست.
مردم نام مصدق را انتخاب کردند
اولین شهردار تهران پس از انقلاب با ریشه‌یابی تاریخی علل نامگذاری خیابان‌های تهران به روزنامه «همدلی» گفته است: «نامگذاری معابر شهری تهران، یکی از مقولاتی بود که بعد از انقلاب در دستور کار ما در شهرداری تهران قرار داشت؛ شورای نامگذاری تشکیل شد؛ متشکل از نمایندگان احزاب و گروه‌های سیاسی مطرح در آن زمان که زیر نظر معاونت اجتماعی شهرداری تهران، اداره می‌شد و خود من هم همیشه در این شورا شرکت می‌کردم.»
محمد توسلی با بیان اینکه تمام نامگذاری‌ها فلسفه‌ای بوده که پیام مبارزات ملت ایران را منعکس می‌کرده، می‌گوید «این سابقه تاریخی برجسته هم می‌تواند برای مردم مفید باشد و هم مسئولانی که در زمینه نامگذاری خیابان‌ها و معابر شهر، اظهارنظر می‌کنند تا بتوانند واقع‌بینانه‌تر در این زمینه اظهارنظر و تصمیم‌گیری کنند.»
او توضیح می‌دهد که: خیابان پهلوی سابق در جریان راهپیمایی تاسوعا و عاشورا توسط مردم و در جریان انقلاب اسلامی به نام دکتر مصدق نامگذاری شد و چهارراه مصدق هم (تقاطع ولیعصر - انقلاب فعلی) به همین ترتیب نامگذاری شد؛ این نامگذاری با توجه به سوابق تاریخی و نقشی که دکتر مصدق در زمینه ملی کردن صنعت نفت داشت و گام بلندی که در زمینه آزادی و دموکراسی در کشور برداشت و خدمات تاریخی او، توسط شورای نامگذاری شهر تهران تصویب شد و بنابراین، خیابان پهلوی سابق، خیابان دکتر مصدق نام گرفت که از میدان راه‌آهن تا تجریش بود.
او درباره عمر کوتاه این نام، توضیح می‌دهد که «در دوره بعد، آقای فلسفی در نماز جمعه سخنرانی کردند و در نتیجه این نام به «ولیعصر» تغییر پیدا کرد؛ نامی که به لحاظ فرهنگی (به دلیل پیوند مردم با زمینه‌های مذهبی نامی که مورد احترام ما هست و جایگاه خود را دارد) کسی نمی‌تواند این نام را عوض نکند.»
آیت‌الله طالقانی خیابان «شریعتی» را پذیرفت
اما یک سابقه تاریخی مکمل این سابقه هم وجود دارد؛ توسلی می‌گوید «مردم در راهپیمایی روز تاسوعا، خیابان کوروش را که محل زندگی آیت‌الله طالقانی بود و راهپیمایی تاسوعا از آنجا آغاز شده بود، به نام ایشان برگزیدند. این مطلب هم در شورای نامگذاری مطرح شد. این شورا در ابتدای کار، ضوابطی را برای نامگذاری تعیین کرده بود؛ یکی از ضوابط این بود که کسانی که در قید حیات هستند، خیابان‌ها به نامشان نامگذاری نشوند. مرحوم طالقانی در قید حیات بودند و بنابراین شورای نامگذاری نمی‌توانست این نام را انتخاب کند؛ من و یکی دو نفر از همکاران نزد آقای طالقانی رفتیم که در این ارتباط و با توجه به خواسته مردم چه کاری انجام دهیم؟ ایشان سوال کردند که شما چه نامی را می‌خواهید انتخاب کنید و ما گفتیم که پیشنهاد شورای نامگذاری به این دلیل که حسینیه ارشاد در این محور واقع شده و دکتر شریعتی در حسینیه ارشاد نقش قابل ذکر و تاملی در آگاهی‌بخشی مردم و زمینه‌سازی انقلاب و تربیت نسل جوان داشته، نام دکتر شریعتی برای این خیابان است. مرحوم طالقانی با بزرگواری گفتند که انتخاب بسیار خوبی است و شما همین کار را انجام دهید.»
میدان و خیابان امام خمینی چگونه انتخاب شد؟
او خاطره‌ای دیگر هم بیان می‌کند: در مقطعی برخی در قم به ما اعتراض کردند که در همه شهرها میادین و خیابان‌های اصلی را به نام امام خمینی گذاشته‌اند و در واقع پیغام تندی از سوی یکی از روحانیون به بنده در شهرداری تهران رسید؛ ما آن موضوع را به عنوان پیام گرفتیم و در شورای نامگذاری مطرح کردیم و در این زمینه با مرحوم طالقانی مشورت کردیم که به ما گفتند در مورد امام خمینی استثناء قائل شوید به این دلیل که شرایط ایشان فرق دارد و این نامگذاری خوب هم هست و ما هم تبعیت کردیم و شورای نامگذاری نظر مشورتی ایشان را تصویب کرد و من با مرحوم حاج احمدآقا تماس گرفتم و این قضیه را مطرح کردم. بررسی ما نشان داد که چون امام خمینی از پاریس که حرکت می‌کردند، پیغام داده بودند من دوست دارم جایی وارد شوم که در قلب و مرکز شهر باشد، ما از این زمینه فرهنگی استفاده کردیم و میدان سپه را به نام میدان امام خمینی نامگذاری کردیم و تمام محور خیابان سپه هم به خیابان امام خمینی تغییر نام داده شد. من این پیشنهاد را به حاج احمدآقا اطلاع دادم که ایشان هم پذیرفتند.
اعضای شورای شهر به وظیفه خود عمل کنند
این فعال مدنی و سیاسی با بیان این سوابق تاریخی می‌خواهد بر این نکته تاکید کند که چنین نامگذاری‌هایی کاملا اصولی و بر اساس ضوابط و مشورت بوده‌اند. او توضیح می‌دهد که «اگر خیابان دکتر مصدق توسط مردم نامگذاری شد و ما هم آن را تایید کردیم به دلایل تاریخی‌ای بود که توضیح داده شد بنابراین امروز بر اعضای محترم شورای شهر واجب است که بررسی کنند و ببینند شخصیت‌هایی که ما در طول تاریخ صدساله‌مان داریم چه کسانی هستند؛ ما شیخ فضل‌الله نوری را گذاشته‌ایم؛ آیت‌الله کاشانی را گذاشته‌ایم؛ فدائیان اسلام را هم گذاشته‌ایم؛ دکتر مصدق بین فدائیان اسلام و بقیه آیا جایگاهی ندارد که نامش در معابر شهر تهران باشد و این یادآور خدمات تاریخی او باشد؟ این نامگذاری یادآور خدمات تاریخی اوست؛ ارزشی فرهنگی که اگر شورای شهر در این زمینه اقدام نکند، به عقیده من به وظیفه‌اش عمل نکرده است و توصیه من بررسی مجدد در این زمینه برای پاسخگویی به این نقیصه و کمبود در شهر تهران است.»
نظر شما :