شاه با اعدام مصدق موافقت کرد
ترجمه: بهرنگ رجبی
***
سند شمارهٔ ۱۱ [مشاهدۀ اصل سند]
۲۱ سپتامبر ۱۹۵۳ [۳۰ شهریور ۱۳۳۲]
[نام گیرنده حذف شده]
از طرف: آقای روزولت
[چند خط حذف شده]
۱ ـ دو نفر از معاونان ستاد ارتش، سرهنگ [حسن] اخوی و سرتیپ [حبیب‌الله] دیهیمی، دارند توطئه می‌کنند رئیس ستاد ارتش، [تیمسار نادر] باتمانقلیچ، را از منصبش بیندازند تا سرلشکر [حسن] ارفع جانشینش شود. [حذف شده] هدف تبدیل کردن ارفع است به یک [سپهبد حاجعلی] رزم‌آرای دیگر.
[حذف شده]
[حذف شده] گفت‌و‌گویی با نخست‌وزیر زاهدی این نکات را آشکار کرد:
۱ ـ دولت ایران آیت‌الله بهبهانی را پشتیبانی مالی می‌کرده. زاهدی می‌خواهد به نامزدهای پیشنهادی بهبهانی شغل‌هایی پایین‌تر از مناصب کلیدی بدهد. با این حال جعفر، پسر بهبهانی، مسند وزارت اقتصاد ملی را می‌خواهد. گماشتن او به چنین منصبی ناممکن است و نتیجهٔ ناکامی نخست‌وزیر در انجام این کار، سردی رابطه میان او و بهبهانی را پیش آورده است.
۲ ـ [ابوالحسن] عمیدی نوری، معاون نخست‌وزیر، کمک‌های بسیاری به زاهدی کرده و در صورتی که «کار اشتباهی نکند»، کنار گذاشته نخواهد شد.
۳ ـ قرار است هرگاه منصب دیگری برای سرهنگ پایدار پیدا شد، او از ریاست پلیس مخفی کشور کنار گذاشته شود.
۴ ـ احتمالا در آیندهٔ نزدیک سرلشکر [مهدی‌قلی] علوی مقدم از ریاست شهربانی کنار گذاشته خواهد شد.
۵ ـ [جعفر] شریف امامی، سرپرست برنامهٔ هفت سالهٔ توسعه، دستور داده در واحد زیر نظر او، انتصاباتی که فسادشان آشکار شده، تغییر کنند. اگر دستورات نخست‌وزیر به سرعت محقق نشود، شریف امامی رفتنی است.
[حذف شده]
***
سند شمارهٔ ۱۲ [مشاهدۀ اصل سند]
۲۴ سپتامبر ۱۹۵۳ [۲ مهر ۱۳۳۲]
[نام گیرنده حذف شده]
از طرف: آقای روزولت
[حذف شده]
۱ ـ زاهدی قصد دارد اعلامیه‌ای رسمی بدهد و در آن حزب توده، مصدق نخست‌وزیر پیشین و دیگرانی را با خرابکاری روز ۲۲ سپتامبر در هواپیماهای نیروی هوایی ایران مرتبط معرفی کند.
۲ ـ مشاوران نزدیک زاهدی دارند او را تحریک می‌کنند بابت ماجرای خرابکاری، فورا [تیمسار نادر] باتمانقلیچ، رئیس ستاد ارتش را برکنار کند.
۳ ـ زاهدی دلش می‌خواهد شاه معاونان ستاد ارتش، سرهنگ [حسن] اخوی و سرتیپ [حبیب‌الله] دیهیمی را برکنار کند، اما ترجیح می‌دهد به باتمانقلیچ یک هفته فرصت بدهد تا ارتش را از عناصر نامطلوب پاک کند.
۴ ـ زاهدی مایل است منصب نخست‌وزیری را برای خودش نگه دارد تا بتواند انتخابات مجلس آینده را کنترل کند.
۵ ـ زاهدی پنج بار پیغام فرستاده برای شاه و از او خواسته دستور بدهد دادگاه نظامی مقدمات اعدام مصدق و دیگران را فراهم کند. شاه هنوز موافقت نکرده است.
۶ ـ زاهدی روز ۲۳ سپتامبر ساعت دو بعدازظهر به وقت تهران با سرلشکر [عبدالله] هدایت، وزیر دفاع ملی و باتمانقلیچ دیدار داشته تا دستور دهد اعضای حزب توده و دیگر عناصر خطرناک موجود ظرف یک هفته از نیروهای مسلح پاکسازی بشوند.
***
سند شمارهٔ ۱۳ [مشاهدۀ اصل سند]
۲ اکتبر ۱۹۵۳ [۱۰ مهر ۱۳۳۲]
[نام گیرنده حذف شده]
از طرف: آقای روزولت
[حذف شده]
۱ ـ شاه تصمیم گرفته که مصدق، نخست‌وزیر پیشین، باید محاکمه و به اعدام محکوم شود، اما هنوز تصمیم نگرفته بعدش باید مصدق را با حکم حکومتی عفو و درجا از ایران تبعید کرد یا اینکه باید درجا اعدام شود.
۲ ـ شاه معتقد است هرگونه تأخیری در خلاص شدن از شر مصدق از پی محاکمهٔ او به معنای دعوت از حزب توده (و طرفداران مصدق) به ضد حمله در لوای شعاری چون «جان مصدق را نجات دهید» خواهد بود.
۳ ـ در صورت بروز اقدامی از سوی حزب توده (نگاه کنید به بالا، بند ۲) پیش از صدور رأی دادگاه مصدق، شاه دستور داده نگهبانان مصدق درجا او را بکشند.
۴ ـ شاه بابت گزارشی که به دستش رسیده، آشفته است، گزارشی که می‌گوید حزب توده ظرف ۳۰ روز آتی حمله‌ای انجام خواهد داد.
***
سند شمارهٔ ۱۴ [مشاهدۀ اصل سند]
۹ اکتبر ۱۹۵۳ [۱۷ مهر ۱۳۳۲]
[نام گیرنده حذف شده]
از طرف: آقای روزولت
[حذف شده]
۱ ـ روز ۶ اکتبر نخست‌وزیر زاهدی گفت به نظر او تعطیل کردن مجلس سنا توسط مصدق نخست‌وزیر پیشین، به رغم فرمان شاه غیرقانونی بوده، چون مجلس سنا جزئی جدایی‌ناپذیر از قانون اساسی ایران است.
۲ ـ سناتور‌ها به زاهدی قول داده‌اند تا پیش از تشکیل مجلس، جلسهٔ رسمی‌ای برگزار نکنند.
۳ ـ زاهدی و حسین مکی، از نماینده‌های طرفدار زاهدی در مجلس، اختلافاتی شدید بر سر روند پیشنهادی بازگشایی مجلس سنا داشته‌اند. مکی تهدید کرده هر سناتوری را که بخواهد در جلسهٔ مجلس سنا شرکت کند، «کتک» خواهد زد. زاهدی گفته اگر مکی تعرضی به سناتور‌ها بکند، دستور خواهد داد او را با تیر بزنند.
۴ ـ زاهدی روز ۲۶ سپتامبر [۴ مهرماه] ده هزار تومان (تقریبا ۱۲۰۰ دلار) و باز روز ۳ اکتبر [۱۱ مهرماه] پنج هزار تومان (تقریبا ۶۰۰ دلار) به آخوند بهبهانی پول داده است.
***
سند شمارهٔ ۱۵ [مشاهدۀ اصل سند]
۲۰ اکتبر ۱۹۵۳ [۲۸ مهر ۱۳۳۲]
[نام گیرنده حذف شده]
از طرف: آقای روزولت
[حذف شده]
۱ ـ ساعت ۱۲ ظهر روز ۱۰ اکتبر، نخست‌وزیر زاهدی در خانهٔ آخوند کاشانی با او دیدار کرد. در این دیدار لحن طرفین دوستانه بوده است.
۲ ـ کاشانی از دو نماینده، حسین مکی و دکتر مظفر بقایی، انتقاد کرده و گفته کار کردن با دومی سخت است. شمس قنات‌آبادی هم که در جلسه حاضر بوده، با این گفتهٔ کاشانی موافقت کرده است.
۳ ـ [حذف شده] زاهدی دارد تلاش می‌کند از طریق جلب نظر کاشانی، او را از دیگر رهبران جبههٔ ملی که خودش را احیا کرده، دور کند و در این جبهه شکاف بیندازد.
نظر شما :