الواح هخامنشی چه چیزی را نشان می‌دهند؟

با این حال، پیگیری‌های مجدانه جمهوری اسلامی‌ در سال‌های اخیر که با بهره گیری از وکلای مجرب آمریکایی صورت گرفت منتهی به این شد که دادگاه استیناف حوزه هفتم قضایی "7th Circuit Court of Appeals" در آمریکا که به فرجام‌خواهی موزه ایران باستان و شورای ایرانیان آمریکایی برگزار شده بود با این استدلال که کتیبه‌ها به عنوان امانت بودند، حکم کرد کتیبه‌های گلی دوره هخامنشی یافته شده در زیرزمین‌های تخت جمشید که در سال 1355 خورشیدی برای ترمیم در اختیار بخش باستان شناسی دانشگاه شیکاگو قرار گرفته بودند به ایران بازگردانده شوند.

این کتیبه‌ها از آن نظر ارزشمند هستند که نشان می‌دهند تخت جمشید و پاسارگاد، برخلاف اماکنی مانند اهرام ثلاثه مصر، توسط بردگان و به زور شلاق بنا نشده‌اند بلکه توسط استادان و کارگران آزادی ساخته شده‌اند که در ازای کار خود دستمزد می‌گرفتند و از مزایایی مانند مرخصی و پاداش هم برخوردار بوده‌اند. حتی اتباع سرزمین‌های دیگر نیز که در تخت جمشید کار می‌کردند، از حقوق و مزایا برخوردار بودند.

این کتیبه‌ها که تعدادی از آنها پیش از این به ایران بازگشته و هم اکنون در موزه تخت جمشید نگهداری می‌شوند نشان می‌دهند سیستم حسابداری دقیقی در دوران هخامنشی در 2500 سال پیش جاری بوده و همه پرداخت‌ها بر اساس اسناد مالی مکتوب صورت می‌گرفتند و موضوعاتی مانند ضامن و ضمانت نیز در این دوران متداول بوده است.

عصرایران، به عنوان نمونه‌ای از این اسناد که مایه مباهات و افتخار هر ایرانی است، ترجمه یکی از این اسناد که هم اکنون در موزه تخت جمشید در معرض نمایش عمومی‌است را منتشر می‌کند.

آقای شاکا

مدیر صندوق

آقای مردوکا گواهی می‌دهد که آقای هردکاما، درودگر مصری، سرکارگر صد نفر کارگر که به ضمانت آقای وهوکا در ساختمان پارسه (تخت جمشید) انجام وطیفه می‌کند، استحقاق دریافت سه کارشا و 2 شکل و نیم نقره به عنوان دستمزد را دارد.

مسوول صدور سند

مردوکا

این کتیبه‌های هخامنشی در سال 1316طی حفاری مشترکی توسط دولت وقت ایران موسسه شرق شناسی دانشگاه شیکاگو در تخت جمشید، تعداد قابل توجهی اموال فرهنگی، تاریخی ارزشمند به دست آمد که این اموال بین دولت ایران و موسسه مذکور به طور مساوی تقسیم شد ایران به دلیل نداشتن کارشناسان داخلی برای خواندن خطوط سهم خود را نیز به موسسه شرق شناسی دانشگاه شیکاگو به مدت سه سال امانت داده شده بودند تا آن موسسه پژوهش‌های گسترده‌ای در مورد این الواح انجام دهد و پس از مستندسازی و انتشار نتیجه پژوهش‌های خود الواح را به ایران باز پس دهد که این امر تاکنون محقق نشده است!

این لوح‌ها برخلاف دیگر کتیبه‌های هخامنشی تخت‌جمشید که بیانیه‌ها و گفتارهایی رسمی ‌برای همگان و برای آیندگان بوده برای خواندن عموم نوشته و عرضه نشده‌ بوده‌ و در واقع اسناد داخلی و حسابداری کارکنان تخت‌جمشید و یک بایگانی اداری بوده‌اند.

 آنها بازگوکننده رویدادهای رسمی‌ و حکومتی و سیاسی نیستند بلکه در کنار آگاهی‌های فراوان دیوانی و اداری اطلاعات فراوانی از زندگی روزمره و روزگار مردمان عصر هخامنشی در اختیار ما می‌گذارند. البته به جز لوح‌های تخت‌جمشید چندین بایگانی اداری دیگر از عصر هخامنشی در مصر و بابل هم‌چون بایگانی "موروشو" یافت شده است.

به موجب این لوح‌ها ما امروز می‌دانیم که سازندگان تخت‌جمشید را بردگان تشکیل نمی‌دادند بلکه مردان و زنان آزاده‌ای بوده‌اند که به اندازه تخصص خود و کاری که انجام می‌دادند دستمزد می‌گرفتند. به آنان نه تنها دستمزدی شایسته که گاه پاداش و هدیه و کمک هزینه جنسی نیز پرداخت می‌شده است. آنان می‌توانستند به هنگام پیمان زناشویی هنگام زایش نوزادی تازه‌رسیده در جشن‌ها و بیماری‌ها از این پاداش برخوردار شوند.

زنان در تخت‌جمشید نه تنها کار می‌کردند، بلکه پابه‌پای مردان در کارهای تخصصی و مدیریت شرکت داده می‌شدند. نوجوانان به کارآموزی می‌پرداختند و کودکان در ساعت‌های کاری والدین در کودکستان تخت‌جمشید نگهداری و تربیت می‌شدند. لوح‌ها حاکی از آن است که پرداخت نهایی و ریزه‌کاری‌های سنگ‌نگاره‌های باشکوه تخت‌جمشید بیشتر دستاورد هنر و توانایی‌های زنان هخامنشی است.

منبع: عصر ایران