نقد حامیان پهلوی و چپ‌ها و توجه امام به فیلم گاو به روایت مهرجویی
در اواخر دهه هفتاد یعنی در سال‌های ۷۹ و۸۰ داریوش مهرجویی دو گفت‌و‌گوی نه چندان بلند با محمد تاجیک در خبرگزاری ایسنا انجام داد که در همان زمان در این خبرگزاری منتشر شد. این گفت‌و‌گو‌ها اگر چه ده سالی از زمان آن می‌گذرد ولی همچنان خواندنی به نظر می‌رسد.
امام خمینی دلیل وجودی سینما را مشخص کرد
نه تنها نظر من، بلکه نظر تمامی مورخین این است که حضرت امام خمینی (ره)، خطی مشی سینمای ایران را مشخص کرد که چگونه باشد، ایشان دلیل وجودی سینما را مشخص کرد که عامل تعیین‌کننده مهمی بود. در آن زمان، همه مانده بودند که چه کار کنند.
داریوش مهرجویی، کارگردان فیلم گاو در گفت‌و‌گو با ایسنا با عنوان کردن مطالب فوق افزود: ما در نوفل‌لوشاتو با حضرت امام (ره) آشنا بودیم و در آنجا با ایشان و تمام خانواده‌اش مصاحبه کرده بودیم و ایشان با نام من آشنا بود.
کارگردان میکس در پاسخ به سؤال خبرنگار ایسنا که چرا فیلم‌های شما همیشه سانسور می‌شدند گفت: وقتی یک فیلم، از سطح آگاهی موجود یک مقدار فرا‌تر رود، سانسورچی ترجیح می‌دهد آن را توقیف کند. کارگردان هامون و اجاره‌نشین‌ها در پاسخ به سؤالی که چرا در هامون و اجاره‌نشین‌ها پایان فیلم به گونه‌ای بود که نگاه به گیشه داشت، گفت: سانسور در آن موقع باعث شد که پایان فیلم‌ها این گونه بشود و چنین چیزی در پایان فیلم، واقعا اضافه بود.
کارگردانی «پری» همچنین گفت: اگر می‌بینید که یک عده‌ای زیاد می‌روند طرف فیلم عامه‌پسند یا طرف فیلم خاص، به خاطر این است که این کوران و این وضعیت موجود راه را برای این گونه کار‌ها باز می‌کند. مهرجویی اضافه کرد: از نظر محتوا و از نظر غنای فکری، ما آثار انگشت‌شماری در بعد از انقلاب در زمینهٔ تئا‌تر، رمان و شعر و حتی سینما داریم که از نظر محتوا نمی‌تواند به برابری با گذشته و قبل از انقلاب برسد. اینکه ما از نظر آثار بامحتوا عقب هستیم به روح کلی مملکت و جو غالب و ناآگاه جمعی برمی‌گردد.
داریوش مهرجویی در پاسخ به سؤالی که شما همان قدر که به عرفان و طریقت اعتقاد دارید به شریعت هم اعتقاد دارید، گفت: تمام اساس و بنیان فرهنگ ما بر محور یک دوگانگی است که از دوران مانی و زرتشت به ما رسیده است و این دوگانگی در اسلام به صورت مذهب شیعه در ما ظهور می‌کند که خود این یک شکاف اصلی با سنت می‌شود. دوم، جدای از این دوگانگی که ما می‌بینیم در مکاتب عرفانی و مذهبی‌مان بروز می‌کند، مسألهٔ ظاهر و باطن هم مطرح می‌شود؛ ما یک ظاهر قرآن را داریم و یک باطن قرآن، و این جزئی از فرهنگ ماست، ما نمی‌توانیم این دو را از هم بشکافیم و بگوییم این خوب است و آن بد، یکی از همین دوگانگی‌ها همین مسألهٔ شریعت و طریقت است؛ به نظر من این دو تا به هم جفت شده‌اند. کارگردان «سارا» اضافه کرد: همه هنر‌ها، نوعی اتوبیوگرافی است. خود انسان، در آن است و نوعی حدیث نفس به شمار می‌آید که در بعضی‌ها بیشتر و در بعضی‌ها کمتر است. مهرجویی گفت: بهترین روشنفکران ما کسانی هستند که تأویل مجدد از اندیشهٔ اسلامی می‌کنند.
حرف امام برای سینما تعیین کننده بود
داریوش مهرجویی در گفت‌و‌گوی دیگری گفت: هنگامی که فیلم «گاو» به جشنواره‌های خارجی رفت، «دست‌راستی‌ها» می‌گفتند شما آبروی ایران را با ساخت این فیلم برده‌اید و حکومت درخشان پهلوی را در حالی که در آستانه ورود به دروازه تمدن جهانی است، فقیر و بدبخت نشان داده‌اید. کارگردان فیلم گاو افزود: از آن طرف، چپی‌ها به ما حمله می‌کردند و می‌گفتند شما که این فیلم را ساختید، چرا نیامدید مثل مارکسیست‌ها طبقه استعمارگر و بورژوا را بکوبید؟ چرا از طبقه کارگر دفاع نکردید؟
داریوش مهرجویی در پاسخ به این سوال که عده‌ای معتقدند موفقیت سینمای ایران در جشنواره‌ها نه به دلیل مسائل تکنیکی، بلکه صرفا به دلیل مسائل سیاسی است، گفت: این موضوع اصلا صحیح نیست و به دست کم گرفتن عقل و شعور گردانندگان جشنواره‌های خارجی باز می‌گردد. در حالی که اغلب دست اندرکاران این جشنواره‌ها، روشنفکران برجسته‌ای هستند که آثار ممتاز سینمایی را انتخاب می‌کنند. وی ادامه داد: دلیل آن‌ها برای انتخاب یک فیلم، نمایش فقر و فلاکت نیست. چرا که در صورت انتخاب فیلمی ضعیف حیثیت جشنواره خود را برده‌اند.
کارگردان «دایره مینا» گفت: این پندار غلط را باید از ذهن دور کرد که همه مسئولان جشنواره‌ها مخالف ما هستند و می‌خواهند حیثیت ایران را از بین ببرند. شان هنر بالا‌تر از این حرف‌هاست. اما متاسفانه طرح مباحث این چنینی بغض‌آلود و متعصبانه است و با دیدی جزمی به آن نگاه می‌شود. مهرجویی اضافه کرد: علت استقبال خارجی‌ها از سینمای ایران صداقت و اصالت فیلم‌های ایرانی است. چون آن‌ها هر شب با پخش فیلم‌های قلابی و سوزناکی به نام soap opera یا «کف صابون» از تلویزیون روبرو می‌شوند، دنبال فیلم‌هایی می‌روند که در آن اصالت و صداقت باشد و برای گیشه و تماشاچی ساخته نشده باشد، بلکه واقعیتی را افشا کند.
مهرجویی در پاسخ به سوالی درباره دلیل توجه امام خمینی به فیلم «گاو» گفت: در شرایط اوایل انقلاب سینما موضوع ملعونی بود و مردم تمام سینما‌ها را آتش می‌زدند چون می‌گفتند سینما محل ترویج فساد است. به همین دلیل تولید فیلم به صفر رسید و سینما‌ها تعطیل شد. وی ادامه داد: در این وضعیت تلویزیون به طور اتفاقی «گاو» را نشان داد و مرحوم امام (ره) این فیلم را مشاهده کردند و در نطقی گفتند: «ما نمی‌گوییم سینما اساسا بد است. نظیر فیلم "گاو" می‌تواند فیلم فرهنگی و آموزنده‌ای باشد و فکر و روح بیننده را تعالی دهد.» این حرف امام برای سینمای ایران بسیار تعیین کننده بود.
منبع: پارس توریسم
نظر شما :