زلزله در رومانی، پس لرزه در ایران
حسین سخنور
رییس‌جمهور رومانی در مراسم و ملاقات با سران ایران شرکت می‌کرد و مخالفانش در راهپیمایی‌ها و تجمعات اعتراضی، تا اینکه النا چائوشسکو همسر وی و معاون نخست‌وزیر، در همین زمان دستور کشتار و سرکوب تظاهرکنندگان آزادی‌خواه شهر تیمی‌شوارا را صادر کرد و به همین دلیل عده زیادی از تظاهرکنندگان در این سرکوب کشته شدند. چائوشسکو پس از بازگشت از مسافرت رسمی از ایران، ضمن حمایت از کشتار تظاهرکنندگان شهر تیمی‌شوارا آنان را خرابکاران خارجی خوانده بود که قادر به دیدن پیشرفت‌های مردم رومانی نیستند، اما مردم رومانی پس از ۲۴ سال ریاست جمهوری چائوشسکو و وضعیت نامناسبشان که نتیجه سیاست‌های کمونیستی و سوء مدیریت اقتصادی وی بود، مصمم شده بودند که دولت را سرنگون کنند. نمونه‌ای از سیاست‌های اقتصادی وی، تاکید بر افزایش جمعیت یا قانون موسوم به قانون ۷۷۰ بود که در طی موادی، ابزارهای پیشگیری از بارداری ممنوع شده بود و برای خانواده‌هایی که جمعیت بیشتری داشتند امتیازاتی در نظر می‌گرفتند. همچنین طبق این قانون زنانی که در دوره بارداری بودند می‌بایست هر سه ماه یک بار توسط پزشک پلیس چک می‌شدند تا از سقط جنین به پرهیزند؛ همچنین هر فرد بالای ۲۵ سال فاقد فرزند با مالیات تنبیه می‌شد. ولی بر اثر ناامنی و وضعیت نامطلوب معیشتی، بعد از مدتی مردم به فکر قاچاق ابزارهای پیشگیری از بارداری افتادند، به روش‌های وحشیانه و پنهان سقط جنین روی آوردند، میزان مرگ و میر نوزادان و مادران چند برابر شد و تعداد فرزندان رها شده افزایش یافت. حتی حداقل تا چند سال پیش نیز رومانی با معضل بزرگ بچه‌های رها شده روبرو بود که باقی مانده دوران چائوشسکو بودند و چند ده هزار طفل بی‌سرپرست در یتیم خانه‌های رومانی در وضعیتی اسفناک بهداشتی و روانی قرار داشتند.
به هر ترتیب رکود اقتصادی و اتخاذ چنین سیاست‌هایی باعث شد در نهایت یک تظاهرات عظیم کارگری علیه رژیم دیکتاتوری کمونیستی چائوشسکو در مقابل مقر حزب کمونیست در شهر بخارست برپا شد و چائوشسکو و همسرش النا در جاده فرودگاه پیتستی توسط نیروهای انقلابی دستگیر شدند. روزنامه‌ها که او را در هزار و یک زمینه از جمله خلاقیت نادر در فلسفه و اقتصاد و سیاست می‌ستودند، در روز جشن کریسمس به همراه النا همسرش پس از محاکمه در دادگاه نظامی، با تاکید بر فضای امنیتی برآمده از پلیس مخفی این کشور (سیکوریتات)، متهم به نسل‌کشی و فساد شدند که در جریان دادگاه نیز ماجرای سفر به ایران، بار‌ها به جد و به طنز تکرار می‌شد.
یک بار وقتی بحث دستور چائوشسکو برای ساختن سه میلیون تلفن جدید، برای سازمان اطلاعات و امنیت رومانی بود، دادستان، رییس‌جمهور را دیوانه خوانده و در پاسخ به اظهارات چائوشسکو گفته بود: «بهتر بود که شما در همان ایران می‌ماندید.» سرانجام چائوشسکو و النا در حضور مردم تیرباران شدند و از آن پس حزب کمونیست هم منحل شد و بیشتر قوانین اجتماعی و اقتصادی چائوشسکو لغو گردید.
اما زلزله تغییر اساسی حکومت در رومانی پس از بازگشت چائوشسکو از تهران، پس‌لرزه‌های مهمی در ایران نیز به همراه داشت. ۸۴ نفر از نمایندگان مجلس سوم در ۵ دی ۶۸ به دنبال سفر رییس‌جمهور مخلوع رومانی به ایران و تحولات جدید در این کشور، طی سوالی از علی اکبر ولایتی، وزیر امور خارجه دولت هاشمی خواستار توضیح در مورد سفر وی شدند. طرح سوال از وزیر توسط نیروهای موسوم به چپ صورت گرفت که در همان زمان با مخالفت‌هایی روبرو شد. اما نطق‌های جنجالی نمایندگان منتقد، موجب شد سرانجام ولایتی در مجلس حاضر شده و در این خصوص پاسخ دهد. نطق یکی از نمایندگانی که در این رابطه معروف و مشهور شد، صادق خلخالی بود. او در سخنان خود دستگاه دیپلماسی کشور را به محافظه کاری متهم کرده و علنا گفته بود که مسوولان ما از جهان بی‌خبرند و اتفاقات بین‌المللی را پیگیری نمی‌کنند. ولایتی نیز برنامه از پیش تعیین شده سفر را بهانه کرده بود و در عوض محمد جمشیدی گوهری، سفیر ایران در رومانی را برکنار کرد. طی حکمی از سوی وزارت خارجه وقت، چنین اعلام شد: چون آقای گوهری، سفیر جمهوری اسلامی ایران در رومانی ارایه گزارش جامعی از اوضاع داخلی رومانی در آستانه سفر چائوشسکو به تهران نداشته است، از کار برکنار و وی برای توضیح به تهران فراخوانده می‌‌شود.
همان روز‌ها ولایتی طی نشستی با دانشجویان ضمن اعلام حمایت از خواست مردم رومانی برای برقراری حکومت دموکراتیک در این کشور گفته بود: «رهبران ایران در سفر چائوشسکو به تهران بار‌ها در ملاقات با وی، بر ضرورت تن دادن رهبری مخلوع رومانی، به خواست مردم این کشور تاکید کردند.» عطاالله مهاجرانی، معاون وقت رییس‌جمهور سال ۲۰۰۷ در مقاله‌ای در روزنامه الشرق‌الاوسط نوشت: «یادم می‌آید زمانی که معاون رفسنجانی بودم، چائوشسکو به ایران آمد. یکی از دوستان نزدیک وی از رومانی تماس گرفت و به وی اطلاع داد که اوضاع کشور بحرانی است و بهتر است به رومانی برنگردد. او با خنده پاسخ داد که کشور در قبضه قدرت من است!.. رهبر نگون‌بخت رومانی دنیای خاصی را برای خود ساخته و خود را در آن حبس کرده بود که با واقعیت‌‌ها فاصله زیادی داشت.»
همچنین در همان جلسه دانشجویان با ولایتی، وقتی از وی راجع به دلایل دعوت از چائوشسکو می‌پرسند، چنین پاسخ می‌دهد: «سفر چائوشسکو به تهران به دنبال درخواست‌های مکرر وی برای انجام این سفر صورت گرفت و چون تاریخ سفر از قبل تعیین و اعلام شده بود و تا زمان سفر، رویداد خاصی در رومانی به وقوع نپیوسته بود لذا بر اساس عرف متداول دیپلماسی جهان این سفر انجام شد. اما خواست مردم رومانی برای اصلاح نظام سیاسی کشورشان برای ایران اهمیت دارد و مورد احترام و قبول ماست.» این اتفاق در حدی بود که رییس‌جمهور وقت هم نمی‌توانست نسبت به آن بی‌تفاوت باشد. از این رو هاشمی رفسنجانی بدون آنکه اشاره‌ای به سیاست خارجی و عملکرد دستگاه دیپلماسی دولت خود داشته باشد، در دیدار با علمای اهل سنت با اشاره به حوادث رومانی اظهار داشته بود: «اسلام می‌تواند به عنوان یک مکتب نجات دهنده، کارساز باشد و اکنون با فرو پاشیدن دنیای کمونیسم، مکتبی جز اسلام که جوابگوی نیازهای مادی، معنوی، روحی و جسمی انسان‌ها باشد، وجود ندارد. حدود یک قرن است که بسیاری از روشنفکران دنیا چشم به مارکسیسم دوخته بودند و با تبلیغات و تکیه بر نابسامانی‌ها، ظلم‌ها و تبعیض‌ها، شعارهای ظاهرا عدالت‌خواهانه مارکسیسم را سر می‌دادند و با منحرف کردن بخشی از نیروهای جوان امید کاذبی در دل عدالت‌خواهان به وجود آوردند، اما با گذشت چند دهه از تشکیل این کشور‌ها روشن شد که آن‌ها سرابی بیش نبودند. با تحولات دنیای کمونیسم مشخص شده که کمونیسم مورد پذیرش مردم آن کشور‌ها نیز نبوده است و در بین مردم پایگاهی نداشته است و در جایی مانند رومانی مردم مقاومت کردند، خون دادند و آن‌ها را پایین کشیدند. جالب اینجاست که این کشور‌ها خود را دموکراتیک می‌خواندند ولی حالا معلوم شد چقدر دموکراتیک بودند.»
پس از مدت کوتاهی، دیگر هیچ اظهارنظر خاصی در این خصوص نمی‌شود و سعی شد همه چیز با سکوت برطرف شود و کسی هم دیگر سراغی از وزیر نگرفت و مصلحت‌ها چنین ایجاب کرد که بحثی از استیضاح هم به میان نیاید.
نظر شما :