معاون دانشکده ارتش: شهید صیاد می‌گفت از ۱۷ کشور مختلف اسیر داریم
سوم خرداد یادآور مقاومت شهری است که نشان داد ایستادگی در برابر دشمن و توکل بر خدا، با فجر و پیروزی همراه خواهد بود؛ چنانچه خرمشهر را هم خدا آزاد کرد.
در روزهایی که یادآور روزهای خوش پیروزی و بازگشت حیات به شهری خونین است، خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا)، میزبان جمعی از معاونان، روسای گروه‌ها و اساتید دانشکده فرماندهی و ستاد ارتش (دافوس) و پیشکسوتان دوران دفاع مقدس بود.
در این میزگرد، میهمانان ضمن تبریک سالروز فتح خرمشهر و گرامیداشت یاد و خاطره شهدای جنگ به ویژه عملیات بیت‌المقدس، همگی بر این مساله تاکید داشتند که فتح خرمشهر و همچنین پیروزی در دیگر عملیات‌های دفاع مقدس حاصل همدلی و کار جمعی بین همه نیروهای مسلح بوده است.
آغاز جدی همکاری‌های ارتش و سپاه
در ابتدای این نشست امیر سرتیپ دوم حسین ولیوند، معاون آموزشی دانشکده فرماندهی و ستاد ارتش (دافوس) با یادآوری ماه‌های پیش از عملیات بیت‌المقدس و فتح خرمشهر، گفت: پس از رفتن بنی‌صدر و تغییر ترکیب سیاسی کشور در سال ۶۰، وضعیت خاصی در جبهه‌ها ایجاد شد و امام (ره) شخصا فرماندهی کل قوا را به دست گرفتند و سپس فرمانی برای شکست حصر آبادان دادند که جزو فرامین حکومتی است. بدین ترتیب با همکاری ارتش و سپاه حصر آبادان شکسته شد و پس از آن اتفاق بدی افتاد که البته نتیجه خوبی داشت، به این ترتیب که هواپیمایی سقوط کرد و چند تن از فرماندهان جنگ اعم از فلاحی، نامجو، فکوری، قائم مقام سپاه و فرمانده سپاه خرمشهر شهید شدند. پس از این اتفاق مرحوم ظهیرنژاد به ریاست ستاد مشترک ارتش منصوب و صیاد شیرازی که در زمان بنی‌صدر به او ظلم شده بود به فرماندهی نیروی زمینی ارتش برگزیده شد.
امیر ولیوند با اشاره به اینکه از چنین مقطعی فصل جدیدی در جنگ آغاز شد، افزود: شهید صیاد با روحیه مکتبی و توانایی و دانش نظامی بالای خود وارد عرصه شد و محدودیت‌هایی را که در زمان بنی‌صدر اعمال می‌شد، کنار زد، دست در دست سپاه گذاشت و با هم شروع به طراحی‌ها و اقدامات مختلف کردند. در همین راستا چهار طرح اولیه تحت عنوان کربلای ۱ تا کربلای ۴ را پیش‌بینی کردند. اولین راهبرد ما در دفاع مقدس تثبیت دشمن و متوقف کردن آن بود که یکسال طول کشید و راهبرد دوم که از ثامن‌الائمه شروع شد، بیرون راندن دشمن از خاک کشور بود.
وی تصریح کرد: بسیار مهم بود که بین عراقی‌هایی که وارد خاک ایران شده‌اند، در شمال و جنوب خوزستان فاصله بیفتد، چرا که در این صورت تدارک این نیرو‌ها بسیار زمان‌بر و سخت می‌شد، در نتیجه عملیات کربلای ۱ یا همان طریق‌القدس طراحی شد و میوه این عملیات غیر از آزادی بستان، جدا شدن نیروهای عراقی از یکدیگر بود. بلافاصله کربلای ۲ طراحی شد و نیرو‌ها به سراغ شمال بستان آمدند و بدین ترتیب عملیات فتح‌المبین طراحی و در نهایت به آزادسازی شمال خوزستان و بخش وسیعی از کشور ما منجر شد و پس از آن، طرح کربلای ۳ در دهم اردیبهشت ۶۱ کلید خورد.
فریب ارتش عراق و محاصره خرمشهر توسط نیروهای خودی
معاون آموزشی دافوس به سختی‌های عبور از رودخانه کارون در زمان عملیات اشاره و اظهار کرد: پیش‌بینی عراقی‌ها این بود که ما در ادامه کربلای ۱ و ۲، این عملیات را نیز از شمال خوزستان آغاز خواهیم کرد و به هیچ وجه فکر نمی‌کردم که ما گذر از رودخانه کارون را در دستور کار داشته باشیم؛ چرا که کار بسیار سختی بود. همکاری صیاد شیرازی و محسن رضایی تبدیل به ائتلاف بسیار خوبی شده بود و در نتیجه آن، همکاری نیروهای ترکیبی ارتش و سپاه را شاهد بودیم. نیرو‌ها به چهار قرارگاه تقسیم شدند که به دو قرارگاه ماموریت داده شد تا از کارون عبور کنند. یک قرارگاه قرار شد، از شمال خوزستان و ایستگاه حمید فشار بیاورد و یک قرارگاه نیز باید از سمت فکه عملیات ایذایی برای فریب دشمن انجام می‌داد تا دشمن فکر کند مسیر حمله ما آنجاست.
ولیوند ادامه داد: کار ابلهانه‌ای که عراق کرد و البته به نفع ما تمام شد، این بود که خاکریزی که باید در سواحل نزدیک به رودخانه کارون می‌زدند، کنار جاده اهواز- خرمشهر زدند. بدین ترتیب وقتی نیروهای ما از کارون عبور کردند، خود را به جاده اهواز- خرمشهر رساندند و پیش از آنکه نیروهای عراقی به خاکریز برسند، توانستند خود را به این خاکریز‌ها برسانند. بدین ترتیب خاکریزی که عراقی‌ها ساخته بودند، بلای جان خودشان شد. استنباط عراقی‌ها این بود که ما قصد داریم مستقیما به سمت بصره برویم که البته استنباط غلطی هم نبود. بر اساس همین استدلال، عراقی‌ها تمام نیروهای خود را تخلیه و به سمت بصره منتقل کردند تا آنجا را حفظ کنند.
وی با اشاره به تصمیم فرماندهان عملیات بیت‌المقدس برای تغییر در بخشی از اجرای این عملیات، گفت: در بخشی از اجرای این عملیات شهید صیاد و محسن رضایی پس از بررسی‌های مختلف تصمیم گرفتند به جای آنکه مستقیما حرکت کنند، به سمت جنوب بیایند؛ چرا که احتمال ورود به خرمشهر بسیار ضعیف بود، در نتیجه می‌خواستند ابتدا خرمشهر را محاصره کنند. براساس این طرح باید حدود سه تا چهار روز به نیرو‌ها استراحت می‌دادند و قرار شد که تصمیمات جدید را به فرماندهان اعلام کنند. بدین ترتیب شهید صیاد شیرازی این مساله را به آن‌ها اعلام کرد که البته حاج احمد متوسلیان و حسین خرازی ابتدا مخالفت کردند، ولی مرحوم صیاد آن‌ها را قانع کرد که طرح قبلی باید عوض شود. بنابراین نیرو‌ها به سمت جنوب حرکت و فشار را بیشتر کردند تا خرمشهر محاصره شود.
معاون آموزشی دافوس با بیان اینکه نیروی هوایی ارتش در عملیات بیت‌المقدس بسیار خوب عمل کرد و امکانات داخل خرمشهر و پشت شهر را از سمت سواحل اروندرود به شدت بمباران کرد، یادآور شد: تا پیش از بیت‌المقدس برتری هوایی با ما بود، ولی در این عملیات، عراق امکاناتی از جمله موشک‌های سام را از شوروی گرفت و در نتیجه سقف پروازهای ما در عملیات بیت‌المقدس کوتاه شده بود، ولی چون خلبان‌های خوبی داشتیم - و امروز هم داریم- به خوبی مناطق مورد نظر را بمباران کردند و از سوی دیگر دو قرارگاه به سمت خرمشهر فشار می‌آوردند. در همین حین تعدادی از فرماندهان عراقی تصمیم گرفتند از خارج از خرمشهر اداره امور جنگ را پیگیری کنند، بنابراین سوار هلی‌کوپتر شدند و رزمندگان ما این هلی‌کوپتر را در هوا منهدم کردند. در نتیجه این اقدامات یک حالت روحی عجیب به عراقی‌ها دست داد.
اسارت بیش از ۱۹ هزار نفر از نیروهای عراقی
ولیوند افزود: آن زمان حدود ۱۴ هزار و ۵۰۰ نفر از عراقی‌ها درون شهر بودند که پیش از اینکه فرماندهان جنگ وارد خرمشهر شوند و شهر را به طور کامل فتح کنند، خود عراقی‌ها پرچم‌های سفید را به دست گرفتند. بدین ترتیب یکی از مشکلات، جمع و جور کردن هزاران عراقی تسلیم شده بود که قرار شد آن‌ها را از جاده به سمت اهواز بکشانند. بر این اساس حدود ۱۴ هزار و ۵۰۰ نفر از خود خرمشهر و حدود ۵ هزار نفر نیز از اطراف شهر اسیر شدند و در نتیجه بطور دقیق ۱۹ هزار و ۳۷۵ نفر از نیروهای عراقی اسیر شدند. بدین ترتیب اغلب عراقی‌ها تسلیم شدند، ولی تعداد محدودی نیز مخفی شده بودند که بخشی از آن‌ها در حین فرار با قایق‌ها غرق شدند. بنابراین پاکسازی نهایی خرمشهر دو روز به طول انجامید و در نهایت خرمشهر آزاد شد.
آزادسازی خرمشهر محصول همدلی و کار جمعی بود
وی موفقیت در اجرای عملیات بیت‌المقدس و فتح خرمشهر را محصول همدلی نیروهای مسلح دانست و تاکید کرد: آزادسازی خرمشهر محصول همدلی بود و اگر همدلی رزمندگان و در راس آن‌ها شهید صیاد شیرازی نبود، کار به این شکل پیش نمی‌رفت. شهید صیاد مخلصانه دست همدلی به سوی همه دراز کرد؛ چرا که به دنبال اسم و نام نبود، بلکه به دنبال هدف و نتیجه کار بود. این وضعیت موجب شد که خدا هم کمک کند و همانطور که امام (ره) فرمودند، خرمشهر را خدا آزاد کرد.
ولیوند تاکید کرد: آزادی خرمشهر محصول کار فرد یا افراد خاصی نبود، بلکه محصول کار جمعی و توکل به خدا بود و خدا هم کمک کرد و این شهر آزاد شد. جا دارد که یاد و خاطره همه شهدای دفاع مقدس بویژه طرح کربلای ۳ را که به نام بیت‌المقدس معروف شد، گرامی بداریم و امیدواریم بتوانیم رهروان خوبی برای آن‌ها باشیم.
انقلاب اسلامی معادله دو قطبی جهان را به هم زد
در ادامه این میزگرد، سرهنگ مجیدرضا طاهری، مدیر طرح و برنامه دافوس، صحبت‌های خود را از پیش از جنگ یعنی از ابتدای پیروزی انقلاب آغاز کرد و گفت: زمانی که انقلاب اسلامی رخ داد، نظام حاکم بر جهان یک نظام دو قطبی بود و تمام جنگ‌ها عملا جنگ‌های نیابتی بودند. یعنی یک طرف به نیابت از قطب شرق و یک طرف به نیابت از قطب غرب وارد جنگ‌ها می‌شدند و این یکی از خصوصیات آن زمان بود.
وی اضافه کرد: وقتی انقلاب اسلامی به وقوع پیوست، تغییر عمده‌ای در معادلات جهانی رخ داد، در انقلاب اسلامی معادله دو قطبی جهان را به هم زد. شاید بتوان گفت که جنگ تحمیلی اولین جنگی بود که پس از جنگ جهانی دوم به صورت غیر نیابتی اتفاق می‌افتاد، به طوری‌که تمام قدرت‌های شرق و غرب در یک طرف جمع شده بودند تا انقلاب اسلامی را از بین ببرند؛ چرا که انقلاب اسلامی روندهای جاری آن زمان را بر هم زده بود و یک ملت، شعار نه شرقی نه غربی سر داده بود.
فتح خرمشهر کلید شکست راهبردهای دشمن بود
مدیر طرح و برنامه دانشکده فرماندهی و ستاد ارتش با اشاره به استراتژی دشمن در جنگ تحمیلی مبنی بر سرنگونی نظام جمهوری اسلامی تصریح کرد: فتح خرمشهر و عملیات‌هایی از این دست، کلید شکست راهبردهای دشمن بود و با این عملیات‌ها شکست سیاست‌های دشمن یکی پس از دیگری رقم خورد.
طاهری اضافه کرد: راهبرد دشمن، از بین بردن انقلاب اسلامی و راهبردهای ما در بیرون راندن دشمن، دفاع از تمامیت ارضی و بقای انقلاب اسلامی بود. در سوم خرداد هیمنه دشمن شکسته شد و شکست راهبرد دشمن مبنی بر نابودی انقلاب اسلامی رقم خورد. سوم خرداد را نه فقط به عنوان آزادسازی خرمشهر باید جشن بگیریم، بلکه باید به عنوان یکی از کلیدهای اولیه شکست راهبرد دشمنان از آن یاد کنیم.
نیروی دریایی در کل جنگ حضور موثر و فعال داشته است
در ادامه ناخدا یکم غلامرضا طحانی، رییس گروه تخصصی دریایی دافوس با بیان اینکه برای جلوگیری از دفن تاریخ باید تاریخ را توصیف کرد، به حضور موثر نیروی دریایی ارتش در طول جنگ اشاره کرد و گفت: اگر نیروی دریایی حضور کاملی در جنگ نداشت، شاید سرنوشت جنگ به گونه دیگری رقم می‌خورد. وقتی امام (ره) می‌فرمایند نیروی دریایی در دفاع از آب‌های کشور همچون نگینی درخشنده است و مقام معظم رهبری نیز فرمودند که هر جا احساس نیاز شد نیروی دریایی جوهره خود را در ۸ سال دفاع مقدس نشان داد، می‌فهمیم که دریا چقدر مهم است و نیروی دریایی در کل جنگ حضور موثر و فعال داشته است.
وی همچنین به دلایل انتخاب خرمشهر برای تصرف و اشغال از سوی عراق اشاره و اظهار کرد: عراق از قدیم دچار «خفگی ژئوپولتیک» بود، چرا که پس از تقسیم امپراطوری بزرگ عثمانی تنها حدود ۷۰ کیلومتر مرز دریایی به این کشور رسید و سردمداران عراق مدت‌ها امیدوار بودند که بیش از این پای آن‌ها به دریا باز شود و خرمشهر از این جهت برای آن‌ها بسیار مهم بود.
هم‌افزایی بین نیرو‌ها موجب نتیجه مطلوب در عملیات بیت‌المقدس شد
طحانی حفظ خطوط مواصلاتی در دریا را از وظایف اصلی نیروی دریایی بر شمرد و افزود: وظیفه اصلی و ذاتی نیروی دریایی حفظ خطوط مواصلاتی یک کشور در دریاست و نیروی دریایی ارتش جمهوری اسلامی ایران با قدرت در ۸ سال دفاع مقدس این کار را انجام داد. در طول این مدت صادرات نفت کشور لحظه‌ای قطع نشد و بنادر ما فعالیت‌های اقتصادی خود را از دست ندادند. مهم‌ترین مساله‌ای که پشتیبانی جنگ تضمین می‌کرد، حضور نیروی دریایی در این زمینه بود و اهمیت این مساله از آنجا بود که از این طریق خون تازه به رگ‌های اقتصادی به جریان می‌افتاد و این مساله موجب می‌شد که رزمندگان با خیال راحت بتوانند کار خود را ادامه دهند.
رییس گروه تخصصی دریایی دافوس اضافه کرد: عملیات بیت‌المقدس سه مرحله داشت و نیروی دریایی ارتش در مرحله اول و سوم با شدت حضور پیدا کرد و تمام امکانات خود نظیر غواصان، قایق‌ها، پشتیبانی بالگرد‌ها و هواناو‌ها را مشارکت داده بود. بدین ترتیب یک هم‌افزایی بین کلیه نیرو‌ها اعم از ارتش و سپاه ایجاد و موجب شد که این عملیات به نتیجه مطلوب برسد.
دفع ۴۹ هزار حمله عراق توسط پدافند هوایی با انجام ۲۵ هزار اقدام تاکتیکی
در ادامه این میزگرد، سرهنگ اصغر بالازاده، رییس گروه پدافند هوایی دافوس به نقش پخش پدافندی نیروی ارتش در جنگ اشاره کرد و گفت: پدافند هوایی در زمان جنگ جزو نیروی هوایی بود و همانند این نیرو، یکی از آماده‌ترین یگان‌های ارتش محسوب می‌شد. پدافند هوایی پیش از شروع جنگ آمادگی لازم برای درگیری با عراق را داشت و مصداق آن اصابت یک فروند توپولف عراقی در منظریه قم در آن زمان و نیز ناکام گذاشتن حمله نیروی هوایی عراق به پایگاه‌های هوایی کشورمان بود.
وی با بیان اینکه پدافند هوایی توانست ۹۰ درصد حمله نیروی هوایی عراق را خنثی کند، اظهار کرد: پدافند هوایی در طول ۸ سال دفاع مقدس ۴۹ هزار حمله عراق را با انجام ۲۵ هزار اقدام تاکتیکی دفع کرد. این بخش همچنین کار دفاع ثابت از ۲۳۷ نقطه حساس و حیاتی کشور را انجام داد و در ۱۱۰ عملیات مشترک سپاه و ارتش حضور موثر و فعال داشت.
رییس گروه پدافند هوایی دافوس ارتش، تامین هواپیماهای عبوری، رهگیری مناطق و پشتیبانی هوایی از نفتکش‌ها را از وظایف پدافند هوایی در دفاع مقدس بر شمرد و خاطرنشان کرد: پدافند هوایی در کنار نیروی هوایی، هوانیروز و توپخانه نیروی زمینی، واحدهایی بودند که هم ارتش و هم سپاه در عملیات‌های خود به آن‌ها نیاز داشتند و البته تامین هوایی کل کشور نیز در طول هشت سال دفاع مقدس بر عهده پدافند هوایی ارتش بود.
بالازاده همچنین یادآور شد: استراتژی جنگ صدام یک مساله مرزی بود و از سال ۵۲ یا ۵۳ نیز این ذهنیت را داشت و وقتی ما خرمشهر را گرفتیم دیگر دلیلی برای ادامه جنگ از سوی عراقی‌ها وجود نداشت. عملیات بیت‌المقدس اولین عملیاتی بود که در این سطح گسترده انجام شد و نیروهای خودی به بهترین نحو توانستند از پدافند هوایی بهره ببرند و بین تمام عناصر نظامی ما هماهنگی کامل وجود داشت. پدافند هوایی مبنای عملیات‌های بعدی نیز قرار گرفت به طوری‌که پس از عملیات بیت‌المقدس، در والفجر ۸ نیز با انهدام ۷۶ فروند هواپیمای دشمن توانست توانایی خود را به اثبات برساند.
نیروی هوایی همواره یک پای ثابت تمام درگیری‌ها بوده است
به گزارش ایسنا، سرهنگ خلبان محمداسماعیل شریفان رییس گروه هوایی دافوس ارتش نیز با اشاره به نقش نیروی هوایی در جنگ‌ها اظهار کرد: پای نیروی هوایی در نبردهای مختلف از جنگ جهانی دوم باز شد و عملا مخوف‌ترین نیرو محسوب می‌شد؛ چرا که اقصی نقاط کشورهایی که با یکدیگر درگیر بودند به واسطه استفاده از جنگنده‌ها و هواپیما‌ها طمع تلخ جنگ را می‌چشیدند و شب و روز نداشتند. وقتی تاریخ را ورق می‌زنیم می‌بینیم که نیروی هوایی همواره یک پای ثابت تمام درگیری‌ها بوده است و بدون وجود نیروی هوایی، عملیات نظامی یا به نتیجه نمی‌رسد و یا اگر هم به نتیجه برسد با کشته‌های زیادی همراه خواهد بود.
وی با بیان اینکه نیروی دریایی به دلیل خصایص ذاتی خود نظیر انعطاف‌پذیری، تحرک و سرعت بالا و حمله به عمق، اولین نیرویی است که باید در برابر دشمن سینه سپر کند، گفت: ما به عنوان یکی از بر‌ترین نیروهای هوایی دنیا وارد ۸ سال دفاع مقدس شدیم و با بهترین هواپیماهای روز و مجرب‌ترین خلبان‌های جنگنده‌ها عملیات‌های زیادی را با موفقیت به انجام رساندیم. زمانی که شهید محمد جهان‌آرا به همراه تفنگداران ورزیده نیروی دریایی ارتش ما در خرمشهر جنگ خانه به خانه راه انداخته بود، بمباران مستمر و بی‌وقفه خلبان‌های جنگنده ایران موجب شد که ارتش عراق پشت دزفول زانو بزند.
رییس گروه هوایی دانشکده فرماندهی و ستاد ارتش اضافه کرد: در عملیات بیت‌المقدس یک قرارگاه هماهنگی برای نیروی هوایی تشکیل داده بودیم که معاون عملیات وقت یعنی سرهنگ هوشیار این قرارگاه را اداره می‌کرد. این قرارگاه در پایگاه شکاری دزفول بود و عملیات هماهنگ با دیگر رزمنده‌ها که باید از سوی این قرارگاه انجام می‌گرفت عملیات «شبح ۳» نام داشت. تنها نیرویی که در این نبرد برای خود احتیاط گذاشته بود، نیروی هوایی بود که یک اسکادران را فقط برای این منظور در نظر گرفته بود تا اگر احیانا عملیات به نتیجه نرسید به شدت از نیروهای رزمی زمینی حمایت کند.
تزریق ۶ هزار نفر نیرو به جبهه‌های جنگ در عملیات بیت‌المقدس
شریفان با بیان اینکه یکی از قسمت‌های ماموریت‌های نظامی، مجزا کردن منطقه نبرد برای دشمن است، گفت: در این مرحله باید کاری کنید که ارتباط نیروی مخالف با عقبه خود قطع شود و لجستیک به عنوان مخوف‌ترین عامل شکست ارتش‌های دنیا به آن‌ها نرسد. بنابراین در عملیات دفاع مقدس باید یگان‌های آماد و ترابری و انبارهای دشمن را به شدت بمباران می‌کردیم. یکی از دلایلی که موجب شکست دشمن شد این بود که نیروی هوایی پل اروندرود را منهدم کرد و بنابراین ژنرال صلاح‌الدین القاضی که از مدبر‌ترین فرماندهان ارتش عراق بود و اداره خرمشهر را در دست داشت مجبور شد ۱۹ هزار اسیر بر جای بگذارد.
وی یکی از ماموریت‌های نیروی هوایی را ترابری هوایی و تاکتیکی عنوان کرد و یادآور شد: در طول عملیات آزادسازی خرمشهر، یکی از شاهکارهایی که انجام شد تزریق ۶ هزار نفر نیروی تازه نفس از اقصی نقاط کشور نظیر خراسان و تهران به جبهه‌های جنگ بود که با استفاده از هواپیماهای ترابری تاکتیکی به جبهه‌های جنگ منتقل شدند. جابه‌جایی یگان‌های رزمنده ما در داخل جبهه‌های نبرد از دیگر کارهایی نیروی هوایی بود که در این نبرد نمود پیدا کرد. با استفاده از خلبان‌های خود توانستیم پشتیبانی هوایی نزدیکی از نیروهای خودی داشته باشیم که این کار نیز به بهترین نحو انجام شد.
گرامیداشت ۳۱ شهریور به معنی گرامی داشتن شکست راهبرد دشمن است
در ادامه، امیر سرتیپ ولیوند به تاثیرات پیروزی ایران در عملیات بیت‌المقدس اشاره کرد و گفت: خواست آمریکا و شوروی این بود که در نهایت یا عراق پیروز جنگ شود و یا جنگ برنده‌ای نداشته باشد. در گام اول عراق نتوانست به وعده خود عمل کند و به قول خودش ظرف ۷ روز به تهران بیاید. اینکه ما ۳۱ شهریور را گرامی می‌داریم به معنی گرامی داشتن آغاز جنگ نیست، بلکه به معنی گرامی داشتن شکست راهبرد دشمن است.
معاون آموزشی دانشکده فرماندهی و ستاد ارتش با اشاره به اینکه پس از آزادسازی خرمشهر احساس شد که توازن قوا در حال به هم خوردن است، خاطرنشان کرد: شوروی از هیچ کمکی فروگذار نکرده بود، ولی آمریکا تا آن زمان تا حدودی ناظر بود و پس از این عملیات وارد عرصه شد تا ایران پیروز صحنه نبرد نباشد، بنابراین اگر توفیق ما در عملیات‌های بعدی کمتر بود به این خاطر بود که این‌ها وارد شدند و با جدیت صدام را پشتیبانی کردند؛ به علاوه اینکه کشورهای عضو شورای همکاری خلیج فارس نیز وارد عمل شدند، چرا که احساس می‌کردند زبانه‌های این آتش ممکن است به آن‌ها هم برسد؛ البته بیشترین نگرانی مربوط به رژیم صهیونیستی بود چون اگر عراق به دست مسلمانان انقلابی ایران از قید و بند صدام آزاد می‌شد، طبعا حرکت بعدی به سمت آزادی فلسطین و قدس بود.
شهید صیاد می‌گفت از ۱۷ کشور مختلف اسیر داریم
وی ادامه داد: در چند سال پس از آزادسازی خرمشهر تا زمان صدور قطعنامه ۵۹۸، کاری نبود که حامیان عراق برای این کشور انجام ندهند؛ چرا که موازنه قدرت را در حال تغییر می‌دیدند. شهید صیاد می‌گفت ما از ۱۷ کشور مختلف اسیر داریم و این یعنی آن‌ها حتی از نظر نیروهای مسلح نیز قرارگاه حمایت می‌کردند، ولی با همتی که رزمندگان ما داشتند، امداد خداوند متعال و البته داشتن رهبری و فرماندهی عالی، دشمنان به اهداف خود نرسیدند. برخورداری از رهبری مثل حضرت امام (ره) موجب شد که بتوانیم ۸ سال جنگ را ادامه دهیم.
ولیوند به تفاوت امکانات ایران و عراق در جنگ اشاره کرد و گفت: به دلیل کمبود مهمات در سال‌های آخر جنگ، به جنگ افزارهای خود سهمیه می‌دادیم و بعضا دیده‌بان اعلام می‌کرد که می‌توانیم بر سر دشمن مهمات بیشتری بریزیم، ولی ما به قدر کافی امکانات و مهمات نداشتیم. این در حالی بود که عراق در پاتک‌هایی که به ما می‌زد، هر ۵ یا ۱۰ سانتی‌متر گلوله می‌ریخت به طوری‌که شبیه به شخم زدن زمین بود، ولی ما از این نظر محدودیت داشتیم.
روحیه می‌تواند معادل همه قوا باشد
معاون آموزشی دافوس با تاکید بر اینکه اساس جنگ ما بر تجهیزات و فناوری استوار نبود، تصریح کرد: برای مثال در اوایل جنگ برتری هوایی با ما بود، ولی به مرور تجهیزات ما آسیب دیدند و مستهلک شدند، ولی جایگزین نشدند و در نتیجه برتری هوایی ما به مرور کمتر شد در حالی‌که به عراق حتی هواپیما اجاره می‌دادند تا جنگ را ادامه دهد. در چنین شرایطی نیروهای ما براساس تجهیزات، فناوری و امکانات نجنگیدند، بلکه با روحیه خود جنگیدند.
وی افزود: زمانی درس می‌گرفتیم و درس می‌دادیم که روحیه معادل دو سوم قواست، ولی امروز اعتقاد بر این است که روحیه می‌تواند همه قوا باشد به طوری که با روحیه حتی می‌توان با فناوری تقابل داشت و با همین روحیه در عرصه جنگ‌های آینده می‌توانیم با فناوری دشمن مقابله کنیم. در دفاع مقدس نیروهای ما براساس اعتقاد، ایمان و فرهنگ ایثار جلو می‌رفتند و ما اصلا چنین فاکتورهایی را در جبهه مقابل خود نمی‌دیدیم.
تضمینی برای صلح با عراق پس از فتح خرمشهر وجود نداشت
ولیوند همچنین در برابر این پرسش که «چرا پس از فتح خرمشهر و پیروزی در عملیات بیت‌المقدس جنگ تمام نشد؟» پاسخ داد: پس از فتح خرمشهر ما می‌توانستیم با داشتن برگ برنده پای میز مذاکره بنشینیم، ولی باید ببینیم که طرف‌های ما چه کسانی بودند و ناظر چه کسی بوده است. قوی‌ترین پیمان و قاعده‌ای که در طول سال‌های پیش از انقلاب بسته شد، قرارداد ۱۹۷۵ الجزایر بود که با نظارت رییس‌جمهور وقت الجزایر و تحت نظارت سازمان ملل امضا شد ولی صدام به راحتی آن را پاره کرد. اگر ما با صدام پای میز مذاکره می‌نشستیم و سازمان ملل هم ناظر بود، چه تضمینی وجود داشت که این قرارداد نیز پاره نشود؟
معاون آموزشی دافوس با تاکید بر اینکه به هیچ وجه اعتمادی به صدام نبود، اظهار کرد: مساله دوم این بود که به ناظر‌ها نیز اعتمادی نداشتیم و سوم اینکه به فرض که با صدام صلح می‌کردیم، آیا این صلح می‌توانست پایدار باشد؟ خیر. در آن صورت صدام لب مرز یعنی در حدود ۳۰ کیلومتری خرمشهر مستقر می‌شد و در چنین شرایطی آیا مردم به خرمشهر باز می‌گشتند و به کشاورزی و کسب و کار خود ادامه می‌دادند؟ این عدم تضمین برای همه وجود داشت، در نتیجه ما یک حاشیه امن می‌خواستیم که عراق آنقدر عقب برود تا به این شهر و اوضاع و احوال کشور آسیبی نزند.
اگر با صدام وارد مذاکره می‌شدیم دو ماه بعد باز هم حمله می‌کرد
وی با تاکید بر اینکه تصمیماتی که در هر عصر و برهه‌ای گرفته می‌شود مختص همان زمان است تصریح کرد: امروز می‌توانیم به طور دقیق بگوییم که چرا ۲۹ سال قبل آن تصمیم گرفته شد. من در آن زمان در ارتش خدمت می‌کردم و اعتقاد دارم که تصمیم منطقی و درستی بود. پیش‌بینی امام (ره) درست بود که می‌فرمودند به صدام اعتمادی نیست، به طوری‌که کویت بیشترین کمک‌های مالی را به عراق کرده بود، ولی عراق به او هم رحم نکرد. بنابراین اگر با صدام وارد عرصه مذاکره می‌شدیم، نهایتا دو ماه طول می‌کشید تا خود را بازسازی کند و بر قدرت‌های وقت تجهیزات جدید‌تر و بیشتری در اختیار آن‌ها قرار می‌دادند و مجددا حمله را آغاز می‌کردند.
فتح خرمشهر ماندگار‌ترین و بزرگ‌ترین عملیات دفاع مقدس بود
در ادامه این میزگرد، امیر سرتیپ بازنشسته بختیاری از پیشکسوتان دوران دفاع مقدس گفت: عملیات بیت‌المقدس و فتح خرمشهر مهم‌ترین، ماندگار‌ترین، حساسترین و بزرگ‌ترین عملیات جنگی در طول ۸ سال دفاع مقدس بود و به دلیل همین بزرگی است که بلافاصله این پرسش مطرح می‌شود که چرا پس از آن جنگ خاتمه پیدا نکرد و همین پرسش نشان می‌دهد که این عملیات در واقع یک مقطع تاریخی قابل توجه است.
با آزادی خرمشهر استراتژی عراق در حمله به ایران به پایان رسید
وی با اشاره به دستاوردهای استراتژیک عملیات بیت‌المقدس اظهار کرد: با آزادی خرمشهر کفه نظامی به نفع ایران تغییر کرد و استراتژی عراق در حمله به ایران به پایان خود رسیده بود. کف خواسته‌های عراق این بود که حاکمیت خود را بر اروندرود تثبیت کند و این محقق نمی‌شد مگر اینکه به خرمشهر و آبادان دست پیدا می‌کرد، ولی نتوانست آبادان را بگیرد و وقتی هم که خرمشهر را از دست داد عملا مساله حاکمیت او بر اروندرود فاقد وجاهت قانونی می‌شد و با پس گرفتن خرمشهر ادعای صدام حسین و این خواسته رژیم بعثی عراق برای همیشه تاریخ از بین رفت و حاکمیت قانونی، منطقی و مشروع ایران بر این رودخانه برقرار ماند.
بختیاری ادامه داد: اهمیت فتح خرمشهر به نقطه عطف بودن آن مربوط می‌شود به طوری که از این مرحله به بعد بود که می‌بینیم ما در موضع قدرت قرار گرفتیم و از عراق می‌خواستیم که به شروط ما یعنی شناسایی و تنبیه متجاوز، آزاد شدن سرزمین‌های اشغالی، آتش‌بس و سپس شروع مذاکرات صلح پاسخ دهد.
پیشنهاد عراق برای ایجاد انحراف در روند جنگ
این پیشکسوت دوران جنگ خاطرنشان کرد: عملیات بیت‌المقدس پیامد سه عملیات پیش از خود یعنی ثامن‌الائمه، طریق‌القدس و فتح‌المبین بود و آن عملیات‌ها زمینه‌ساز توان دفاعی برای ما بودند تا اینکه این عملیات اجرا شود، بدین ترتیب عراق ضربه‌های قبلی را خورده بود و بیت‌المقدس ضربه نهایی برای عراق بود، چرا که حداقل خواسته‌های خود را نیز از دست داده بود و در اینجاست که پیشنهاد آتش بس یک طرفه مطرح می‌کند و در این زمان با پدیده‌ای جدید یعنی تجاوز اسرائیل به لبنان و بیروت مواجه هستیم. عراق به ایران پیشنهاد داد که با یکدیگر به جنگ اسرائیل برویم و سپس به مساله اختلافات خود بپردازیم. در اینجا بود که یک حالت توقف و رکود در جنگ به وجود آمد در حالی‌که این امر در واقع مطرح کردن یک مساله انحرافی از سوی عراق بود.
وی با بیان اینکه در آن زمان ماشین جنگی عراق هنوز آماده به کار بود و قدرت تهاجمی داشت، افزود: از سوی دیگر حدود ۵ یا ۶ هزار کیلومتر مربع از خاک کشور ما همچنان در اشغال عراق باقی مانده بود و بر سر میز مذاکره احتمالی صلح با عراق، این کشور عملا دست بالا را داشت و کفه مذاکره به سمت عراق سنگین‌تر می‌شد.
امام (ره) فرمود به سمت شهرهای عراق نروید تا مردم صدمه نخورند
بختیاری یادآور شد: در طول این دوران رکود که بیش از یک ماه به طول انجامید، از سوی شورای عالی دفاع وقت بحثی در حضور امام (ره) مطرح شد، مبنی بر اینکه آیا حمله به عراق ادامه پیدا کند و به خاک این کشور وارد شویم یا خیر؟ طبق خاطرات آقای هاشمی رفسنجانی، امام (ره) در آن جلسه مطرح می‌کنند که جنگ باید تا رفع کامل فتنه یعنی تنبیه صدام ادامه پیدا کند، ولی وارد خاک عراق نشویم. به ایشان می‌گویند که اگر عراق ببیند ما لب مرز می‌ایستیم طبیعتا تسلیم خواسته ما نخواهد شد؛ چرا که متوجه می‌شود ما وارد خاک آن‌ها نمی‌شویم. بدین ترتیب پس از بررسی‌های مجدد، خدمت امام (ره) عرض کردند که چاره‌ای نداریم جز اینکه شرایط را با عراق یکسان کنیم و وارد خاک این کشور شویم و امام (ره) هم می‌فرمایند این کار را انجام دهید، ولی به سمت شهرهای عراق نروید تا مردم آن کشور صدمه نخورند؛ چرا که در این صورت جایگاه مناسب و درشان اسلامی نخواهیم داشت.
وی با اشاره به اینکه پس از این تصمیم، شرق بصره انتخاب شد تا با قرار گرفتن در آن منطقه، هم نیرو‌ها وارد شهر نشده باشند و هم یک منطقه حساس از عراق گرفته شده باشد، گفت: در واقع در آن مقطع سه استراتژی مطرح شد و استراتژی اول این بود که جنگ را تمام کنیم. عمدتا سیاسیون این مساله را مطرح می‌کردند، ولی نظامیان معتقد بودند که جنگ در این مقطع متوقف می‌شود، ولی تمام نمی‌شود و عراق به محض تجدید قوا مجددا حمله می‌کند؛ چرا که هیچ کدام از طرفین به خواسته‌های خود نرسیده بودند و بدین ترتیب چنین آتش‌بسی به صلح ختم نمی‌شد و مناقشه بین طرفین را حل نمی‌کرد.
سه استراتژی برای ادامه روند جنگ
بختیاری به استراتژی‌های دوم و سوم برای ادامه جنگ با عراق اشاره کرد و افزود: استراتژی دوم و سوم منوط به ورود به خاک عراق بود چرا که بدین ترتیب می‌توانستیم در یک شرایط یکسان با عراق سر میز مذاکره بنشینیم. از این دو استراتژی، یکی مبتنی بر شعار «جنگ، جنگ، تا رفع کامل فتنه دشمن» بود، ولی نظر برخی دیگر نظیر آقای رفسنجانی مبتنی بر هدف «جنگ، جنگ، تا یک پیروزی» بود. به هر حال هر دوی این استراتژی‌ها به تصمیم برای ادامه جنگ در آن زمان منجر شد و بر همین اساس عملیات معروف به رمضان در ۲۲ مردادماه با ورود نیروهای ایران به خاک عراق آغاز شد.
تاثیرات داخلی و خارجی فتح خرمشهر
این پیشکسوت دفاع مقدس در ادامه با اشاره به تاثیر قابل توجه پیروزی ایران در عملیات بیت‌المقدس و فتح خرمشهر تاکید کرد: ما پیروز جنگ بودیم و خرمشهر را پس گرفتیم. مردم در خیابان‌ها شادی می‌کردند و یک پیروزی بسیار عظیم به وقوع پیوسته و عملا در جنگ ورق برگشته بود. این پیروزی تاثیر روانی بسیار زیادی داشت و حتی بر قدرت نظامی ما نیز تاثیرگذار بود؛ چرا که این بار ما بودیم که به عراق می‌گفتیم شکست خواهی خورد. این پیروزی تاثیرات بین‌المللی نیز داشت به طوری‌که روزنامه‌های خارجی آن زمان بیان می‌کردند که با این عملیات مشخص شد نیروهای مسلح ایران از دانش، توانمندی و قدرت بسیار بالایی برخوردار هستند.
وی اضافه کرد: این عملیات از نظر وسعت، تعداد اسیر، غنائم و تلفات وارد شده به دشمن تاثیرات مثبتی داشت، بنابراین می‌توان گفت که فتح خرمشهر هم تاثیر نظامی، روحی و روانی و هم تاثیرات سیاسی با خود به همراه داشت چرا که مشخص شد نظام جمهوری اسلامی ایران نظام قدرتمندی است که توانسته عراق را به لرزه درآورد.
بختیاری هم چنین خاطرنشان کرد: جنگ دو وجه دارد که یکی از آن‌ها مربوط به فن و حرفه جنگیدن است و وجه دیگر به انسان‌هایی بر می‌گردد که در این جنگ حضور داشتند و اینکه چه انسان‌هایی جنگیدند و بر روی زمین، هوا یا دریا چه فداکاری‌هایی کردند. اگر نیروی دریایی ارتش از خلیج فارس مراقبت نمی‌کرد و کشور ما نمی‌توانست نفت صادر کند، از کجا پول تهیه می‌کردیم تا برای جنگ و کشور هزینه کنیم؟ نفتکش‌ها و کشتی‌های تجاری ایران برای صادرات و واردات نفت و کالاهای ضروری توسط نیروی دریایی و هواپیماهای نیروی هوایی ارتش، اسکورت و پشتیبانی می‌شدند.
اگر ارتش‌ها از پشتیبانی مردم برخوردار نباشند موفق نخواهند بود
وی به اهمیت مساله رابطه ارتش و مردم اشاره کرد و گفت: اگر ارتش‌ها از پشتیبانی مردم برخوردار نباشند، موفق نخواهند بود. پشتیبانی مردم از حضور ارتش و به طور کلی نیروهای مسلح در جبهه و متقابلا تلاش این نیرو‌ها برای حفظ کشور، در کنار یکدیگر هستند. افتخار مردم ایران در جنگ این است که یک ارتش ضعیف، نیمه جان و نحیف شده در مقابل ارتشی ایستاد که ده برابر آن قدرت داشت و به مدت دو سال بود که تمام قدرت خود را برای جنگ آماده می‌کرد.
این پیشکسوت دوران دفاع مقدس افزود: طی ۶۷ روز اول جنگ نیروی دریایی عراق عملا از بین رفته بود و نیروی هوایی ما در سال اول جنگ ۵۶ درصد از توان هوایی عراق را از صحنه خارج کرد و نیروی زمینی نیز مشابه همین وضعیت را ایجاد کرده بود. در چنین شرایطی برای مردم ایران افتخار است که چنین ارتشی بدن یک کلمه گلایه و بهانه‌جویی به جبهه‌ها شتافته است و متقابلا برای ارتش نیز این یک افتخار است که مردم ایران پشت سر آن قرار گرفته‌اند و از آن حمایت کرده‌اند.
نگران تحلیل‌های آینده نیستیم
بختیاری با طرح این پرسش که آیا جنگ یک تخصص است یا یک بازی است؟ تاکید کرد: انجام یک عملیات طرح، فکر، پیش بینی، برآورد، وسیله و تجهیزات نیاز دارد و البته پشت سر این تجهیزات و ادوات نیز تخصص لازم است وقتی روز دوم جنگ به صورت گسترده به عراق حمله هوایی می‌کنیم این نشان می‌دهد که خلبانان ما کار خود را بلد بودند آن هم در شرایطی که هواپیما‌ها دو سال پرواز نداشتند.
وی با بیان اینکه ارتش هوایی سازمانی متین، موقر و سنگین است و برای آن چندان اهمیتی ندارد که چه کسی چطور قضاوت می‌کند؛ چرا که تاریخ به درستی قضاوت خواهد کرد، اظهار کرد: پدر تاریخ نویسی نوین در ایران یعنی مرحوم عباس اقبال آشتیانی می‌گوید معمولا تاریخ درست هر واقعه را باید ۵۰ سال بعد بنویسند، چرا که آن وقت بازیگران آن حادثه دیگر حضور ندارد و تا زمانی که بازیگران آن حادثه حضور داشته باشند وقایع تحریف می‌شود. صد سال دیگر یک مورخ تطبیقی وقایع امروز و دوران دفاع مقدس را بررسی و تحلیل خواهد کرد و من نگران تحلیل‌های آینده نیستیم. به نظر مهم این است که همه بچه‌های این مملکت با هم تلاش کردند و دشمن را بیرون انداختند.
در پیروزی ایران در جنگ تحمیلی همه سهیم بوده‌اند
امیر سرتیپ ولیوند نیز با تایید صحبت‌های بختیاری تصریح کرد: ما نگران آینده نیستیم، ولی وظیفه ما این است که مستندات مرتبط با جنگ را به درستی جمع آوری و قضاوت را به آیندگان واگذار کنیم. بر همین اساس تاریخ دفاع مقدس را بر مبنای سند تنظیم کرده‌ایم که تاکنون ۱۸ جلد آن آماده شده است.
معاون آموزشی دانشکده فرماندهی و ستاد ارتش در پایان این میزگرد بر مشارکت همه اقشار و مردم در پیشبرد جنگ و پیروزی در عملیات‌های مختلف دوران دفاع مقدس تاکید کرد و گفت: ما نگران قضاوت آینده نیستیم و معتقدیم در پیروزی ایران در جنگ تحمیلی همه سهیم بوده‌اند و حتی کسانی که در جبهه‌ها نبودند نیز سهم داشتند، چرا که به رزمندگان این کشور دلگرمی می‌دادند و از آن‌ها حمایت می‌کردند.
نظر شما :