گذار از قاجار به پهلوی؛ از رضاخان تا رضاشاه
چه حوادثی منجر به تغییر سلطنت از قاجار به پهلوی شد؟
ادامه مطلبرضا شاه
انتخابات نمایشی و مجلس فرمایشی در عصر رضاشاه
حکومت چگونه در انتخابات مجالس پنجم تا سیزدهم دخالت می‌کرد؟
ادامه مطلب
قدرت امپراتوری و دیکتاتوری؛ بریتانیا و خیزش رضاخان/ مقاله‌ای از مایکل زیرینسکی، استاد تاریخ دانشگاه بویس
گزارش‌های اولیه نورمن، وزیر مختار بریتانیا در ایران نشان می‌دهد رضاخان که تنها یکی از سه رهبر ارتش بود، به نفع سیدضیاء عمل می‌کرد و هیچ‌گونه جاه‌طلبی سیاسی‌ای نداشت. اما چندی بعد، رضاخان مدعی شد که در تمام مدت در رأس فرماندهی بوده است، ولی این ادعا با مدارک موجود آن دوره مطابقت ندارد...منفعتی که این کودتا برای بریتانیا داشت شهرت دست داشتن در پشت صحنه این کودتا بود و برای ملّی‌گرایان پیمان‌شکن انگلیس نیز این مساله ثابت شده بود. بیشترین بهره کودتا نصیب رضاخان شد و او در مرکز توجه ملّی قرار گرفت.
ادامه مطلب
نشستن بر تخت شاهی(۴)/ پدر و پسر؛ روایت جزیره و جنازه
شاه سفر غم‌انگیز پدرش را در دوران تبعید به دقت دنبال و هر بار فرصتی پیش می‌آمد در مورد رفتاری که نسبت به او می‌شد به مقامات انگلیسی اعتراض می‌کرد...شاه به صدرالاشراف گفت: یکی از مهم‌ترین آرزوهای من این بوده است که پدرم را با احترامات دینی و قانونی کامل به ایران برگردانم...آیت‌الله بروجردی توصیه کرد جسد رضا شاه را به قم نبرند.
ادامه مطلب
نشستن بر تخت شاهی(۳)/ وراثت تاج در خاندان پهلوی
همان روزی که فروغی به سمت نخست‌وزیری منصوب شد، سفیر انگلستان و وزیر امور خارجه شوروی به ساعد، سفیر ایران در اتحاد شوروی گفتند که رضا شاه باید برود... اشرف «مردی بسیار کهنسال» را دید که با دو همراه جلو می‌آمد: «نزدیک‌تر که شدند از اینکه تشخیص دادم این پیرمرد در لباس غیرنظامی پدرم است، حیرت کردم. در مدتی کمتر از یک ماه به نظر می‌رسید به قدر بیست سال پیر شده است.»
ادامه مطلب
قدیمی قیداری در گفت‌وگو با تاریخ ایرانی: فروغی فرصت تاریخی بزرگی را از ایران گرفت
بی‌تدبیری و مخالفت رضا شاه کار را به اشغال و تغییر در سلطنت ایران کشاند...در آن موقعیت ویژه فروغی حفظ ساختار موجود و سلطنت را مهم‌ترین وظیفه خود می‌دانست...فروغی از آن شخصیت‌هایی نبود که از این موقعیت ویژه در راستای رهایی ملت از استبداد و نظام سلطنتی استفاده نماید. او آدمی عافیت‌طلب و آرامش‌خواه بود. آن هم در زمانی که شرایط سیاسی و اجتماعی و بین‌المللی بسیار مساعد‌تر از دوره سقوط قاجار برای استقرار یک نظام حکومتی مترقی به نظر می‌رسید.
ادامه مطلب
نشستن بر تخت شاهی(۲)/ توافق ناکام رضا شاه با متفقین
رضا شاه تصور می‌کرد هدف بعدی هیتلر بعد از شوروی، ایران است...رضا شاه به محمد ساعد، سفیر خود در مسکو دستور داد بی‌طرفی مطلق ایران را اعلام کند...روس‌ها نخستین کسانی بودند که به طور رسمی موضوع حمله به ایران را مطرح کردند...ایدن و نه چرچیل، هیچ یک مایل نبودند قوای شوروی در ایران ریشه بدوانند...سفارت آلمان در تهران از دولت درخواست کرد که به اداره پلیس دستور دهد در صدور روادید خروج برای اتباع آلمانی تعجیل کند.
ادامه مطلب
نشستن بر تخت شاهی(۱)/ جانشین رضا شاه: ولیعهد پهلوی یا قاجار؟
رضا شاه از جمله ایرانی‌های نادری بود که خیلی از آلمان‌ها خوشش نمی‌آمد...وزیر مستعمرات هندوستان: شاهزاده حسن قاجار، شاه مشروع است.
ادامه مطلب
نگرانی متفقین از نفوذ نازی‌ها در ایران؛ توهم یا واقعیت؟
آمارهای دولتی ایران نشان می‌دهد که در دو سال نخست جنگ، نیمی از تجارت خارجی ایران با آلمان انجام می‌شد...موضع بی‌طرفی که می‌بایست به معنای در پیش گرفتنِ رفتاری مشابه نسبت به تمام طرف‌های درگیر در جنگ باشد، در عمل رعایت نمی‌شد...ده‌ها تن از ماموران گشتاپو با همکاری فرماندهان نظامی ارتش ایران، یک شبکه وسیع اطلاعاتی را هدایت می‌کردند...زمانی که بریتانیایی‌ها خواستار تحویل فوری آلمانی‌های مقیم ایران شدند، دولت ایران تعلل کرد تا فرصتی برای فرار یا مخفی شدن عده‌ای از آنها فراهم شود.
ادامه مطلب
به رضا شاه گفتم جنگ با روس و انگلیس به صلاح کشور نیست
فروغی دستی به ریش خود کشید و گفت: من در حالی هستم که اگر سقف خانه‌ام به سرم فرود آید و بمیرم، راضی هستم، زیرا از چنگال این شاه خلاص می‌شوم... اعلیحضرت باید یکی از دو راه را انتخاب فرمایید: یکی آنکه اگر تصمیم به جنگ گرفته‌اند، ستاد ارتش را به همدان ببرند و با لشگرهای کرمانشاه و کردستان و لرستان و خوزستان در برابر نیروی انگلیس بجنگند؛ شق دوم این است که راه به آنها بدهید و پیمان ببندید که پس از جنگ از غنائمی که به دستشان می‌آید سهمی به ایران بدهند.
ادامه مطلب
گفت‌و‌گوی تاریخ ایرانی با استفانی کرونین: رضا شاه به اندازه چماق از هویج استفاده نکرد
متفقین می‌ترسیدند رضا شاه توسط افسران حامی متحدین سرنگون شود... اشتباه رضا شاه شکست در تامین یک پایه سیاسی برای رژیم خود بود...ایرانیان به تصمیم متفقین برای انجام آنچه خودشان در انجامش بسیار ضعیف بودند خوشامد گفتند و رضاشاه از قدرت خلع شد. البته طبقه روشنفکر پس از آن با واقعیت‌های اشغال روبرو شد که مشقت بیکرانی برای مردم عادی و همچنین دشواری‌های سیاسی برای خود روشنفکران بوجود آورد.
ادامه مطلب